با سلام

دوست گرامي

ابن حجر درباره زنده بوده حضرت خضر و الياس مي نويسد: وروى عن مكحول عن كعب الأحبار قال: أربعة من الأنبياء أحياء، أمان لأهل الأرض، اثنان في الأرض الخضر وإلياس، واثنان في السماء إدريس وعيسى.

مكحول از كعب الاحبار روايت كرده اند كه چهار تن از پيامبران زنده امان براى اهل زمين هستند، دو تن آنان حضرت خضر و الياس در زمين و دو تن از آنان حضرت ادريس و عيسى در آسمانند.

العسقلاني الشافعي، أحمد بن علي بن حجر ابوالفضل (متوفاى852 هـ)، فتح الباري شرح صحيح البخاري، ج6، ص434، تحقيق: محب الدين الخطيب، ناشر: دار المعرفة - بيروت.

ابن عادل الدمشقي الحنبلي، ابوحفص عمر بن علي (متوفاى بعد 880 هـ)، اللباب في علوم الكتاب، ج13، ص84، تحقيق: الشيخ عادل أحمد عبد الموجود والشيخ علي محمد معوض، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت / لبنان، الطبعة: الأولى، 1419 هـ ـ 1998م

السيوطي، جلال الدين أبو الفضل عبد الرحمن بن أبي بكر (متوفاى911هـ)، الدر المنثور، ج4، ص239، ناشر: دار الفكر - بيروت موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

باسلام

دوست گرامي؛ سالها بود که حکومت بخشي از ممالک اسلامي در دست معاويه بوده و مردم امام حسن عليه السلام و همچنين پدر بزرگوارشان را براي مقابله با او و بدست گرفتن کل حکومت اسلامي ياري نکردند مضاف به اينکه صلح امام حسن عليه السلام طبق روايات شيعه و سني توسط رسول الله صلي الله عليه و آله پيش گويي شده و امام حسن عليه السلام هم توانستند براي صلح شرايطي را بر معاويه تحميل کنند.

صلح هم توسط امام حسن عليه السّلام مطرح نشد تا آن را بيعت از طرف ايشان تلقي نماييد بلکه اين معاويه بود كه مى‏ خواست بدون دردسر عراق را تصرف كند و لذا اصرار داشت تا امام را راضى به كناره‏ گيرى از حكومت كند.

البته برخى از منابع، به تبع شايعاتى كه در همان زمان نشر مى‏ شده وانمود كرده ‏اند كه امام خود صلح را مطرح كرده و طبعا به آن تمايل داشته است. (ر.ك: البداية و النهايه، ج 8، ص 14؛ الكامل فى التاريخ، ج 3، ص 205) در حالي که شواهدى وجود دارد كه درخواست معاويه براي صلح را تاييد مي کند.

نخستين شاهد خبر يعقوبى است كه مى‏ گويد: معاويه گروهى را به ساباط مدائن فرستاد تا درباره صلح با امام حسن عليه السّلام سخن بگويند. اين همان ملاقاتى است كه امام در آن، صلح را رد كرده است. (تاريخ اليعقوبى، ج 2، ص 215 بنابراين امام، اولين درخواست هاى معاويه را رد كرده است.

شاهد ديگر نامه‏ هاى نخست امام است كه در همه آنها بر موضع جنگ پافشارى شده و در آنها تهديد شده است كه اگر تسليم نشود با سپاه او مواجه خواهد شد. امام به فرستاده معاويه نيز فرمود: به معاويه بگو كه ميان ما و او جز شمشير حاكم نخواهد بود. همه اينها نشانگر آن است كه موضع امام بر موضع جنگ بوده است.

شاهد ديگر آن كه امام در سخنرانى خود با مردم به صراحت بر اين نكته تأكيد كردند كه معاويه صلحى را از ما خواسته است كه هيچ شرافت و عزتى در آن نيست. اگر براى جنگ آماده هستيد من در كنار شما هستم، اما اگر حيات را دوست داريد بگوييد تا صلح او را بپذيريم. (ترجمة الامام الحسن عليه السّلام، ابن عساكر، صص 179- 178؛ الكامل فى التاريخ، ج 3، ص 406؛ اعلام الدين، ص 181؛ بحار الانوار، ج 44، ص 21؛ تذكرة الخواص، ص 199) سبط بن جوزى مى‏ نويسد: زمانى كه امام حسن عليه السّلام دريافت كه مردم از اطراف او پراكنده شده و كوفيان به او خيانت كرده ‏اند، به صلح تمايل يافت. پيش از آن، معاويه او را به صلح دعوت كرده بود، اما امام آن را نپذيرفته بود. او مى ‏افزايد: اين معاويه بود كه درباره‏ صلح با او به مراسله پرداخت بود.(تذكرة الخواص، ص 197) شيخ مفيد نيز نوشته است كه: معاويه درباره صلح به امام نامه نوشت.( بحار الانوار، ج 44، ص 48) بنظر مي رسد شايعاتى كه معاويه درباره صلح منتشر كرد، سبب شد تا كسانى از مورخان اظهار كنند كه خود امام، صلح را پيشنهاد كرده است. در گزارشى آمده است كه معاويه جاسوسان خود را در ميان سپاه مقدم امام فرستاد تا بين آنها شايع كنند كه حسن با نامه ‏نگارى به معاويه درخواست صلح كرده است، چرا شما جان خود را به خطر مى‏ اندازيد؟(شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 11، ص 42) معاويه براى فريب عبيد الله بن عباس به او نوشت: إن الحسن قد راسلنى فى الصلح.(همان) چنين شايعاتى، بعدها به صورت نقلهاى تاريخى در آمده و واقعيات را دگرگون كرده است.

سستي مردم در حمايت از ايشان و خستگي آنها از جنگهاي پياپي دو تا از عوامل مهم صلح است تا جايي که امام مى فرمود: «و الله لو قاتلت معاويه لأخذوا بعنقى حتى يدفعونى إليه سلما» (اعلام الورى، ص 205؛ بحار الانوار، ج 44، ص 20؛ عوالم العلوم، ج 16، ص 175)، به خدا سوگند اگر با معاويه درگير شوم، اينان گردن مرا گرفته به صورت اسير به او تحويل مى‏دهند. امام در جاى ديگرى فرمود: و رأيت أهل العراق، لا يثق بهم أحد أبدا إلا غلب، اهل عراق مردمانى هستند كه هر كس به آنها اعتماد كند، مغلوب خواهد شد. اينها همه حاکي از اجبار امام و بي ياور ماندن ايشان در اين ماجرا دارد و نظر شما بر بيعت ايشان را مردود مي داند. به سخنان زير که توسط امام حسن عليه السلام در اين زمينه ايراد شده است توجه کنيد:

1. «فإن أردتم الموت رددناه عليه و حاكمناه إلى الله عز و جل بظبى السيوف، و إن أردتم الحياة قبلناه و أخذنا لكم الرضى.»، اگر آماده براى نبرديد، صلح او را رد كرده، با تكيه بر شمشيرمان، كار او را به خدا وامى‏ گذاريم. اما اگر «ماندن» را دوست داريد، صلح او را بپذيريم و براى شما تأمين بگيريم. در اين وقت مردم از هر سوى مسجد به فرياد در آمده و با نداى «البقية البقية» صلح را امضا كردند. (ترجمة الامام الحسن عليه السّلام، ابن عساكر، صص 179- 178؛ الكامل فى التاريخ، ج 3، ص 406؛ اعلام الدين، ص 181؛ بحار الانوار، ج 44، ص 21؛ تذكرة الخواص، ص 199)

2. «إنى رأيت هوى عظم الناس فى الصلح، و كرهوا الحرب فلم أحبّ أن أحملهم على ما يكرهون» من خواسته بيشتر مردم را در صلح و ناخشنودى نسبت به جنگ ديدم و دوست ندارم تا آنها را بر آنچه ناخوش دارند،اجبار كنم‏ (اخبار الطوال، ص 220)

3. «أرى أكثركم قد نكل عن الحرب و فشل فى القتال و لست أرى أحملكم على ما تكرهون»، من ديدم كه بيشترين شما از جنگ روى‏گردان شده و در جنگ سست‏اند. و من چنان نيستم تا شما را بر آنچه ناخوش داريد، اجبار كنم.(اخبار الطوال، ص 217)

4. «و الله إنى سلّمت الامر لأنى لم أجد أنصارا، و لو وجدت أنصارا لقاتلته ليلى و نهارى حتى يحكم الله بيننا و بينه»، به خدا سوگند، من از آن روى كار را به او سپردم كه ياورى نداشتم. اگر ياورى مى‏داشتم شبانه روز با او مى‏جنگيدم تا خداوند ميان من و آنان حكم كند. ( بحار الانوار، ج 44، ص 147، و ر.ک: صص 46- 45)

5. «إنى لمّا رأيتك ليس بكم عليهم قوّة، سلمت الأمر لأبقى أنا و أنتم بين أظهركم»، زمانى كه ديدم شما قدرت كافى در اختيار نداريد، كار را تسليم كردم تا من و شما بمانيم.از عبارات ديگر آن حضرت، چنين به دست مى‏آيد كه مقصود از ماندن آنها و خود حفظ تشيع بوده است. امام در سخنى، اقدام خود را شبيه سوراخ كردن كشتى توسط آن عالم همراه موسى عليه السّلام كرد كه‏ هدف او حفظ كشتى براى صاحبانش بود.( بحار الانوار، ج 44، ص 19؛ تحف العقول، ص 227؛ عوالم العلوم، ج 16، ص 175؛ فرائد السمطين، ج 2، ص 120)

6. «فصالحت بقيا على شيعتنا خاصّة من القتل فرأيت دفع هذه الحروب إلى يوم‏مّا، فإنّ اللّه كل يوم هو فى شأن»، من براى حفظ شيعيانمان از قتل مصالحه كردم، و انديشيدم تا اين جنگها را تا مدتى به تأخير بيندازم، چه خداوند هر روز دست‏اندركار، كارى است. ( اخبار الطوال، ص 220؛ و نك: مناقب، ابن شهر آشوب، ج 4، ص 35)

7. «ما أردت بمصالحتى معاوية إلا أن أدفع عنكم القتل عند ما رأيت تباطئ أصحابى عن الحرب و نكولهم عن القتال»، هدف من در مصالحه با معاويه جز آن نبود كه وقتى سستى يارانم را از جنگ و روى‏گردانى آنها را از نبرد ديدم، لااقل جان شما را حفظ كنم. (اخبار الطوال، ص 221)

8. «و لو لا ما أتيت، لما ترك من شيعتنا على وجه الارض أحد إلا قتل»، اگر من چنين نمى‏كردم، از شيعيان ما، كسى نبود جز آن كه كشته مى‏شد. (علل الشرائع، ج 1، ص 211؛ عوالم العلوم، ج 16، ص 174)

9. امام در پاسخ اعتراض حجر بن عدى، فرمود: «يا حجر! ليس كل الناس يحب ما تحب، و ما فعلت الا إبقاء عليك، و الله كل يوم هو فى شأن»، اى حجر! همه مردم آنچه را تو دوست دارى، خوش نمى‏دارند. من اين اقدام را جز به قصد زنده ماندن تو (و امثال تو) نكردم، خداوند نيز هر روز دست اندر كار، كارى است.(بحار الانوار، ج 44، ص 29، 57؛ مناقب، ابن شهر آشوب، ج 4، ص 35؛ عوالم العلوم، ج 16، ص 170)

10. «إنما هادنت حقنا للدماء و صيانة و اشفاقا على نفسى و أهلى و المخلصين من أصحابى»، من صلح را پذيرفتم تا از خونريزى جلوگيرى كرده و جان خود، خانواده و اصحاب صميمى خودم را حفظ كرده باشم.(عوالم العلوم، ج 16، صص 170- 169)

و...

در مورد امام حسين عليه السّلام نيز شواهدي وجود دارد که ايشان هم راهى بهتر از صلح نمى ‏شناخته اند و مردم را به اطاعت از برادرشان دعوت مى‏ كرده اند.

الف: سيره عملى امام حسين عليه السّلام عدم اعتنا و بى ‏توجهى به سخنان و اقداماتى بوده كه ضمن آنها كوشيده شده تا وى را درباره موضع برادرش به مخالفت كشانده و او را به عنوان رهبر شيعيان عراق معرفى كند. او تا پايان زندگى امام حسن عليه السّلام، در كنار آن حضرت بوده و همانند او در مدينه زيست. حتى پس از شهادت برادر نيز، طى يازده سال همان موضع را داشت. اين سيره نشان مى‏ دهد كه او هيچ گونه مخالفتى با مسأله صلح نداشته است.

ب: زمانى كه شيعيان افراطى از موضع صلح ناراحت شدند، به سراغ امام حسين عليه السّلام آمده و از او خواستند تا رهبرى آنان را در دست گيرد. على بن محمد بن بشير همدانى مى‏گويد: «همراه سفيان بن ابى ليلى به مدينه آمديم و بر حسن بن على عليه السّلام وارد شديم در حالى كه مسيب بن نجبه و عده‏ اى ديگر نزد او بودند. من به او گفتم: السلام عليك يا مذل المؤمنين. امام فرمود: سلام بر تو: بنشين من مذل المؤمنين نيستم، بلكه معز المؤمنين‏ ام. من از صلح چيزى جز حفظ جان شما را نمى‏ خواستم ...»، او مى‏افزايد: ما به سراغ برادرش امام حسين عليه السّلام رفتيم و او را از آنچه حسن عليه السّلام گفته بود آگاه كرديم. امام حسين عليه السّلام فرمود: «صدق ابو محمد، فليكن كل رجل منكم حلسا من أحلاس بيته مادام هذا الإنسان حيا فان يهلك و أنتم احياء رجونا أن يخيّر اللّه لنا و يؤتنا رشدنا و لا يكلنا الى انفسنا» برادرم راست مى‏گويد، هر يك از شما تا وقتى اين شخص (معاويه) زنده است پلاس خانه خود باشد (تا ببينيم چه مى‏شود). اگر او مرد و شما زنده بوديد اميدوارم كه خداوند آن را براى ما پيش آورد كه رشد ما در آن باشد و ما را به خود وانگذارد. (انساب الاشراف، ج 1، ص 150. اخبار الطوال، ص 221؛ الامامة و السياسة، ج 1، ص 187)

امام در برابر شخص ديگرى كه از وى خواسته بود تا دست به قيام بزند، فرمود: «أما أنا، فليس رأيى اليوم ذلك، فالصقوا رحمكم الله بالارض و اكمنوا البيوت و احترسوا الظنة مادام معاوية حيا»، اكنون عقيده من چنين نيست. خداى شما را رحمت كند، تا هنگامى كه معاويه زنده است در خانه‏ هايتان بمانيد و از كارى كه به شما ظنين شوند پرهيز كنيد.(اخبار الطوال، ص 222)

اشاره امام به زنده بودن معاويه، نشانگر آن است كه امام نيز به شرايطى كه منجر به مسأله صلح شده واقف بوده است. معاويه در اين تحليل نقش محورى داشت.

امام باقر عليه السّلام هم درباره اين اقدام فرمود: «و الله، الذي صنع الحسن بن على عليه السّلام، كان خيرا لهذه الأمة مما طلعت عليه الشمس».(بحار الانوار، ج 44، ص 25، از: روضة الكافى، ص 330)

بنا بر اين حسنين با معاويه بيعت نکرده اند بلکه صلح، تاکتيکي براي حفظ جان آنها و شيعيانشان بود چنانکه فرمود: «و الله لا ثنانا عن أهل الشام شك و لا ندم، و إنما نقاتل أهل الشام بالصبر و السلامة»، شك و پشيمانى ما را از جنگ با شاميان بازنمى‏ دارد بلكه ما با بردبارى و آرامش، با آنها مى‏ جنگيم.( أسد الغابة 1/ 491 و سير أعلام النبلاء 3/ 269. کامل ابن اثير، بحار الانوار، اعيان الشيعه و...)

دوران معاويه هم با يزيد بجهت اختلاف شخصيتي آنها، با يکديگر قابل قياس بر يکديگر نيست آنها خوب مي دانستند که معاويه در صورت قيام آنها جان آنها را هم مي گيرد و اهداف قيام انها را هم با حيله و شيطنت و تبليغات منفي وارونه مي کند لذا چنين رفتاري با چنين حيواني! عاقلانه ترين و دقيق ترين و هوشمندانه ترين رفتار است چنانکه رسول الله صلي الله عليه و آله در صلح حديبيه شبيه چنين اقدامي را انجام دادند.

(ر.ک: حيات فكرى و سياسى ائمه، رسول جعفريان ،ص:147 به بعد)

در اين مورد به مقاله «چرا امام حسن عليه السلام با معاويه صلح و امامت را به او واگذار كردند؟» مراجعه نماييد.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

(1)

باسلام

دوست گرامي؛ اين صلاح ديد خداوند بوده و ايشان تابع وحي بودند، وحي در غدير مبني بر اعلام همگاني به ايشان رسيد و ايشان اين کار را در آنجا انجام داد. مضاف به اينکه ايشان بارها ولايت حضرت امير را از ابتداي دعوت خود در همان مکه و مدينه اعلام کرده بود.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

(1)

باسلام

دوست گرامي

1. خداوند در قرآن مي فرمايد: «بَشِّرْ عِبادِ الَّذينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِكَ الَّذينَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِكَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ (زمر/18)» گوش دادن به سخن ديگران اشکالي ندارد بلکه بايد عاقلانه با آنها برخورد کرد. ثانياً آيا کتاب خواندن و تحقيق گوش کردن به سخنان ديگران نيست؟

2. يکي از اعتقادات ما، امامت و جانشيني است که مساله ريشه اي و مهم مي باشد و لازم است اعتقاد صحيحي در مورد آن داشته باشيم. امامت ادامه رسالت است و طبق احاديث مختلف، کسي که امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلي مرده است. اين روايت متواتر است و در کتب شيعه و سني آمده است.

3. تحقيق در مورد امامت منافاتي با تقويت توحيد و معاد ندارد بلکه توحيد و معاد بدون امامت فايده اي نخواهد داشت در اين مورد روايات فراواني در جوامع روايي وجود دارد.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

(1)