بسم الله الرحمن الرحيم

جلسه 20 _تاریخ : 88/08/09

بحث ما در رابطه با متعه با اهل كتاب بود و قرار شد در اين جلسه در رابطه با أقوال علماي شيعه در رابطه با ازدواج با اهل كتاب بحث كنيم. چند آيه وجود دارد كه در اين رابطه صحبت شده است:

آيه اول

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمْ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَات فَامْتَحِنُوهُنَّ اللهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَات فَلاَ تَرْجِعُوهُنَّ إِلَي الْكُفَّارِ لاَ هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَ لاَ هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَ آتُوهُمْ مَا أَنفَقُوا وَ لاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ لاَ تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَ اسْأَلُوا مَا أَنفَقْتُمْ وَ لْيَسْأَلُوا مَا أَنفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَ اللهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ : اي كساني كه ايمان آورده ايد! زناني كه به عنوان اسلام و ايمان (از ديار خود) هجرت كرده و به سوي شما آمدند، خدا به (صدق و كذب) ايمان شان داناتر است. شما از آنها تحقيق كرده و امتحان شان كنيد. اگر با ايمان شان يافتيد، آنها را بپذيريد و ديگر به شوهران كافرشان برمگردانيد كه هرگز اين زنان مؤمن بر آن كفار و آن شوهران كافر بر اين زنان حلال نيستند، ولي مهر و نفقه اي را كه شوهران شان مخارج آن زنان كرده اند، به آنها بپردازيد و باكي نيست كه شما با آنان ازدواج كنيد در صورتي كه اجر و مهرشان را بدهيد و هرگز تمسك مكنيد به عصمت هاي زنان كافر (ازدواج نكنيد با زنان مشركي كه اسلام نياورده اند) و شما (اگر زنانتان از اسلام به كفر برگشتند) از كفار، مهر و نفقه مطالبه كنيد، آنها هم (اگر زنان شان ايمان آوردند) مهر و نفقه بطلبند. اين حكم خداست ميان شما بندگان و خدا به حقايق امور دانا و به مصالح خلق آگاه است »

(سوره ممتحنه/آيه10)

ما مي خواهيم آيات را در برابر هم قرار بدهيم.

آيه دوم

«الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمْ الطَّيِّبَاتُ وَ طَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ وَ طَعَامُكُمْ حِلٌّ لَهُمْ وَ الْمُحْصَنَاتُ مِنْ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُحْصَنَاتُ مِنْ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ وَ لا مُتَّخِذِي أَخْدانٍ : امروز همه پاكيزه ها برايتان حلال شد و نيز طعام كساني كه اهل كتابند براي شما حلال و طعام شما براي آنان حلال است و نيز زنان پاكدامن مؤمن و زنان پاكدامن اهل كتاب كه قبل از شما مسلمانان داراي كتاب آسماني بودند، براي شما حلال است؛ البته بشرط اين كه اجرت شان را ـ كه به جاي مهريه در زن دائمي است ـ بدهيد و آنها هم با عفت باشند، نه اهل فجور و زناكاري »

(سوره مائده/آيه5)

اين آيه مي گويد: «زناني كه مشرك هستند، اگر اهل فسق و فجور نيستند، مي توانيد با آنها ازدواج موقت و دائم كنيد».

آيه سوم

«وَ لاَ تَنكِحُوا الْمُشْرِكَاتِ حَتَّي يُؤْمِنَّ وَ لاََمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكَة وَ لَوْ أَعْجَبَتْكُمْ وَ لاَ تُنكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّي يُؤْمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِك وَ لَوْ أَعْجَبَكُمْ أُوْلَئِكَ يَدْعُونَ إِلَي النَّارِ وَ اللهُ يَدْعُو إِلَي الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ : با زنان مشرك ازدواج مكنيد تا ايمان آورند و يك كنيز با ايمان بهتر است از زن مشرك، هر چند آن زن مشرك ـ از نظر زيبائي و وجاهت ـ مورد شگفت و خوشايندتان باشد و با مردان مشرك ازدواج مكنيد تا ايمان آورند كه يك برده مؤمن از مرد مشرك بهتر است هر چند آن مرد مشرك ـ از نظر موقعيت ثروت و زيبائي ـ مورد شگفت و خوشايند شما باشد. آن زنان و مردان مشرك، شما را به سوي آتش دعوت مي كنند و خدا به سوي جنت و مغفرتي به اذن خود مي خواند»

(سوره بقره/آيه221)

يعني نتيجه ازدواج با مشركين، انحراف از ايمان است. اين آيه با آيه قبلي در تضاد است. در بعضي جاها آمده است كه اين آيه «و المحصنات من الذين اوتوا الكتاب» نسخ شده است توسط آيه «و لا تنكحوا المشركات» و در بعضي جاها عكس اين آمده است. در حالي كه در روايات شيعه و سني آمده است كه سوره مائده، آخرين سوره نازل شده بر رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) بوده و هيچ روايتي از آن نسخ نشده است. در روايت هم آمده است كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) فرموده است: «سوره مائده، آخرين سوره اي است كه نازل شده و حلال آن را حلال و حرام آن را حرام بشماريد».

روايت

«عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلَهُ أَبِي وَ أَنَا أَسْمَعُ عَنْ نِكَاحِ الْيَهُودِيَّةِ وَ النَّصْرَانِيَّةِ، فَقَالَ: نِكَاحُهُمَا أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ نِكَاحِ النَّاصِبِيَّةِ وَ مَا أُحِبُّ لِلرَّجُلِ الْمُسْلِمِ أَنْ يَتَزَوَّجَ الْيَهُودِيَّةَ وَ لَا النَّصْرَانِيَّةَ مَخَافَةَ أَنْ يَتَهَوَّدَ وَلَدُهُ أَوْ يَتَنَصَّرَ : امام صادق (عليه السلام) فرمود: ... نكاح با يهودي و نصراني بهتر از نكاح با ناصبي است و من دوست ندارم كه مرد مسلمان با زن يهودي و نصراني ازدواج كند به خاطر ترس از اين كه مبادا فرزندان آنها به واسطه مادر، يهودي و نصراني شوند و از راه راست منحرف شود»

كافي للكليني، ج5، ص351 ـ وسائل الشيعة للعاملي، ج20، ص534، حديث26276

سند اين روايت صحيح است و اگر اشكالي را كه درباره «أبيه» آمده را صرف نظر كنيم، سندش صحيح أعلائي خواهد بود.

نكته

شما اين حديث را بگذاريد كنار اين آيه شريفه: «أولئك يدعون إلي النار». چه بسا، اگر زن مشركه، مرد را هم نتواند به طرف شرك بكشاند، فرزندان را مي تواند به دين خود بكشاند. حال با توجه به اين مسئله اي كه بيان شد، سوال مي شود كه ازدواج با اهل سنت چه حكمي دارد؟ بعضي از فقهاي ما هم به همين دليل، فتوا داده اند به حرمت ازدواج با زنان يا مردان اهل سنت. پس اگر كسي ترس از انحراف نداشته باشد و ايمانش قوي باشد و تحت تأثير قرار نمي گيرد، مي تواند با آنها ازدواج كند. اگر يك جوان شيعي با زن يا مرد سني ازدواج كند، ولي احتمال بدهد كه فردا، خودش يا فرزندانش سني مي شوند، فقهاي ما فتوا داده اند كه اين ازدواج اشكال دارد. الان هم يكي از روش هاي اهل سنت در داخل كشور، مخصوصا در جنوب كشور اين است كه با دختران شيعه ازدواج كنند تا بتوانند آن دختر را و شايد خانواده او را هم سني بكنند.

اين نكته را هم عزيزان دقت داشته باشند كه علامه حلي (ره) در كتاب مختلف الشيعة نقل اقوال نموده و زيبا و مستند و فشرده بحث كرده و سپس آنها را نقد مي كند و در نهايت نظر خود را اعلام ـ كه يا يكي از اقوال است و يا قول خودش است ـ و سپس براي نظر انتخابي خود استدلال مي كند. از اين رو ما بر اين اعتقاديم كه بهترين كتاب براي مجتهدپروري اين كتاب است و ما مثل اين كتاب را از زمان شيخ طوسي (ره) تا الان نيافتيم

فتاواي علماء شيعه در متعه با غير شيعه

حضرت آيت الله العظمي خوئي (ره)

«سوال: هل يجوز نكاح الكتابية متعة أو المخالفة إذا كانت لا تعتقد حليتها و لكن استجابت طمعا في المال؟ جواب: نعم يجوز. سوال:هل يجوز التمتع بالخادمة الكتابية المخصصة لتنظيف المنزل و غسل الملابس و طهي الطعام أم لا؟ و هل يفرق إذا كانت علي كفالتي أو كفالة غيري؟ و هل هناك فرق بين الخادمة المربية للأطفال و المذكورة أعلاه في حكم التمتع بها؟ جواب: أما الإزدواج مع الكتابية فجائز حتي دائميا و أما ما يرتبط بالطهارة و النجاسة فالأحوط وجوبا الإجتناب مما تمسه برطوبة مسرية كسائر النجاسات و لا فرق فيما ذكر بين أن تكون بكفالته أو كفالة الغير و لا بين الخادمة و المربية : سوال: آيا متعه با زن اهل كتاب يا سني كه معتقد به متعه نيست، اما براي طمع در مال متعه را قبول كرده، جايز است؟ جواب: بله، جايز است. سوال: آيا جايز است با خادمههء اهل كتاب كه براي نظافت منزل و شستن لباس ها و آماده كردن غذا يا براي تربيت فرزندان به منزل آورده ايم، متعه كنيم؟ جواب: ازدواج با اهل كتاب جايز است؛ حتي اگر نكاح دائم باشد. لكن در حكم نجاست بايد از او اجتناب نمود»

منية السائل للسيد الخوئي، ص100ـ101

حضرت آيت الله العظمي سيستاني

«لا يجوز للمسلمة أن تتزوج الكافر دواما أو متعة و كذا لا يجوز للمسلم أن يتزوج بغير الكتابية من أصناف الكفار مطلقا و أما الكتابية فالأظهر جواز تزويجها متعة و الأحوط لزوما ترك نكاحها دواما و لا يجوز للمؤمن أو المؤمنة أن ينكح دواما أو متعة بعض المنتحلين لدين الاسلام ممن يحكم بنجاستهم كالنواصب و غيرهم : ... متعه كردن زن اهل كتاب براي شخص مسلمان جائز است، ولي احتياط واجب است در ترك ازدواج دائم با او. براي مؤمن يا مؤمنه جائز نيست ازدواج موقت يا دائم با كساني كه حكم به نجاست آنها شده است، مانند ناصبي ها»

المسائل المنتخبة للسيد السيستاني، ص395

«سوال: مسلم متزوج من مسلمة، شاءت الظروف أن يبتعدا عن بعضهما البعض مدة طويلة، فهل يحق له الزواج متعة أو دواما من كتابية، دون علم زوجته المسلمة بذلك؟ و هل يجوز له الزواج فيما لو استأذن زوجته المسلمة بزواجه، فأذنت له؟ جواب: زواج المسلم من الكتابية دواما خلاف الاحتياط اللزومي مطلقا و زواجه من اليهودية و النصرانية انقطاعا جائز إن لم يكن له زوجة مسلمة، أما معها فلا يجوز بدون إذنها، بل و كذا مع إذنها علي الأحوط لزوما. سوال: مسلم متزوج من مسلمة، هاجر سنوات عن بلده، فألجأته الحاجة للتزوج متعة من كتابية بعد تطليق زوجته المسلمة بأيام، فهل يحق له ذلك و زوجته المسلمة في العدة؟ جواب: المتعة المذكورة محكومة بالبطلان، لأن المطلقة رجعيا زوجة و قد مر عدم جواز تزويج الكتابية انقطاعا علي المسلمة : سوال: مرد مسلماني كه همسر دارد، اما مدتي از همسر خود ـ به دليل مسافرت و غيره ـ دور مانده، آيا مي تواند با زنان اهل كتاب، بدون اطلاع و اجازه همسرش متعه كند؟ اگر همسرش اجازه دهد چطور؟ پاسخ: ازدواج دائم با زنان اهل كتاب، بر خلاف احتياط است ـ و جائز نيست ـ.. اما متعه جايز است مشروط بر اين كه زن مسلمان نداشته باشد، حتي اگر زن مسلمان داشته باشد و اجازه هم بدهد، با زنان اهل كتاب نمي تواند ازدواج كند. سوال: مرد مسلماني، زن مسلمان خود را طلاق داده و خودش هم دور از وطن است و مي خواهد با زن اهل كتاب ازدواج كند، ولي هنوز عده زنش تمام نشده است. مي تواند با زن كتابيه ازدواج كند؟ جواب: ازدواج ذكر شده، محكوم به بطلان است. زيرا زن مطلقه اي كه در عده است، هنوز زوجه آن مرد است و نمي تواند در اين حال، با زن اهل كتاب متعه كرد»

فقه للمغتربين للسيد السيستاني، ص268ـ269

من در ميان متأخرين و متقدمين، كسي را نديدم كه فتوا داده باشد با داشتن زن مسلمان، نمي توان با زن اهل كتاب ازدواج كرد، حتي موقت يا با اجازه او. من احساس مي كنم فتواي حضرت آيت الله العظمي سيستاني منحصر به فرد باشد يا كمتر فقيهي باشد كه اين چنين فتوائي داشته باشد.

««« و السلام عليكم و رحمة الله و بركاته »»»