به گزارش الجزیره، ابراهیم المرعشی[1] برای الجزیره می نویسد: یک سال پیش در همین موقع داعش شهر موصل را درعراق گرفت و نقشه منطقه را تغییر داد. اشغال دومین شهر بزرگ عراق که با شکست کامل نیروهای این کشور در برابر هجوم داعش تکمیل شد، رهبران منطقه و کل جهان را در شوک عجیبی فرو برد.

اینگونه بود که خلافت خودخوانده ابوبکرالبغدادی در موصل آغاز شد. این خلافت یک سال است که دوام یافته اما باید گفت که دست کم ده سال طول کشیده تا به این نقطه برسد. کارشناسان و رسانه ها عوامل متعددی را برای شکل گیری خلافت داعش در این ده سال برشمرده اند؛ سیاست های نوری المالکی نخست وزیر پیشین عراق و همچنین جنگ داخلی سوریه و تضعیف بشار اسد از این دست عوامل هستند.

شکل گیری داعش و تشکیل حکومتی به نام خلافت اسلامی از زمان شکل گیری کشورهای عرب امروزی – از زمان برگزاری کنفرانس صلح پاریس در سال 1919- بی سابقه بوده است.

برای اولین بار در یک قرن گذشته، دولتی در میان اعراب به وجود آمده که خود را اسلامی می داند اما درحقیقت دولت نیست. این یعنی یک تغییر آشکار در مرزهای کشورهای عربی که دست کم در صدسال اخیر بدون هیچ تغییری باقی مانده بود.( البته به جز تشکیل اسرائیل در سال 1948)

در سالهای منتهی به تشکیل داعش نباید دو اتفاق مهم در جهان عرب را نیز از یاد برد. یکی حمله آمریکا به عراق در سال 2003 و اشغال این کشور و دیگری به دست گرفتن حکومت مرکزی توسط شیعیان برای اولین بار در یک کشور عربی یعنی عراق. از سوی دیگر در سوریه نیز، داعش با یک حکومت شبه شیعه(علوی) با رهبری بشار اسد که از سال 1970 توسط حافظ اسد تشکیل شده، در حال نبرد است.

پس می توان فهمید که رشد و گسترش داعش از پسِ سالها ناآرامی و آشوب در دو کشور سوریه (آغاز جنگ در سال 2011) و عراق(آغاز اشغال در سال 2003) صورت گرفته که درحقیقت نوعی واکنش خشن و جنگ طلبانه به این دو دولت از سوی گروهی است که هسته اصلی فعالیت هایش، انگیزه های ضدشیعی است.

پس از جنگ جهانی اول بسیاری از رهبران ملی گرای عربی طرح تقسیم مرزی کشورهای عربی که توسط پیمان سایکس – پیکو به اعراب تحمیل شده بود قبول نداشتند. جمال عبدالناصر که خواهان وحدت مصر و سوریه بود، حزب بعث به رهبری میشل عفلق نیز خواستار اتحاد بعثی های این دو کشور بود و نهایتاً قذافی خواستار یکپارچکی لیبی و تونس بود. حالا داعش می تواند ادعا کند به رویای این سه رهبر جهان عرب جامعه عمل پوشانده و خیانت قدرت های پس از جنگ جهانی اول را جبران کرده است.

داعش می تواند یک ادعای دیگر هم بکند. خلافت بغدادی می تواند ادعای پیروزی مذهبی کند؛ یک پیروزی در تحقق رویای خلافت اسلامی پس از عثمانی ها. همان خلافتی که حزب التحریر- بوجود آمده به سال 1953 در بیت المقدس- و حتی اسامه بن لادن و ملامحمد عمر نیز به دنبال آن بودند.

پس می توان نتیجه گرفت که زنده ماندن خلافت بغدادی تا الان به خاطر تحقق آرزوهای عده ای از مسلمانان در ایجاد یک خلافت اسلامی است. هرچند هیچ یک از کشورهای اسلامی و غیراسلامی این خلافت را قبول ندارند اما درعین حال از نفوذ آن به درون سرزمین های خود به شدت هراس دارند.

کارداعش به جایی رسیده که حتی انگلیس راتهدید می کند، مسلمانان این کشور- را که کم هم نیستند- علیه دولت لندن می شوراند. کاری که سلطان عبدالحمید خلیفه عثمانی انجام داد و انگلیس را تهدید کرد مسلمانان هند را علیه ملکه بشوراند.

خلافت دولت اسلامی هرچند کوچک است اما توانسته برخی از مسلمان که اندک هم نیستند را به سوی خود جذب کند و این رمز بعدی زنده ماندن این گروه تروریستی است.

صرفنظر از اینکه ائتلاف آمریکائی ها موفق به نابودی داعش بشود یا نه، این گروه توانسته برپایه رویای تشکیل یک خلافت جهادی و ترسیم نقشه خاورمیانه براساس دلخواه خود و نه دیگران عمل کند.

ابوبکر البغدادی توانسته با استفاده از بهانه تشکیل دو دولت شیعه – عراق و سوریه- بسیاری از مسلمانان جهان را به سوی خود بکشاند؛ مسلمانانی که برای نابودی این دو دولت حاضرند جان خود را نیز بدهند و مبارزه با بغداد و دمشق بسیاری از آنان را راهی رقه و موصل کرده است.

منبع: الجزیره

ترجمه: شفقنا

[1] - استادیار دپارتمان تاریخ دانشگاه کالیفرنیا در سن مارکوس و نویسنده کتاب "نیروهای نظامی عراق: یک تاریخ تحلیلی"