2024 December 8 - يکشنبه 18 آذر 1403
عید فطر در آئینه روایات اهل بیت علیهم السلام
کد مطلب: ١٢٦٦٨ تاریخ انتشار: ١٩ فروردين ١٤٠٢ - ١٠:٤٣ تعداد بازدید: 4640
مقالات » عمومي
عید فطر در آئینه روایات اهل بیت علیهم السلام

اهميت و اعمال شب و روز عيد

عید فطر، پایان ماه مبارک رمضان و آزادی از آتش جهنم است. مسلمانان در روز عید فطر به شکرانه توفیق یک ماه روزه داری، در کنار هم جمع شده و نماز می خوانند، زکات فطره را پرداخت و این روز را جشن می گیرند.

فطر در لغت به معنای عدم روزه بودن است چنان چه خلیل بن احمد فراهیدی در تعریف لغت فطر می نویسد:

كلٌّ يُقال من الفطر بمعنى تَرْك الصَّوْم.

الفراهيدي، الخليل بن أحمد (المتوفي175هـ)، كتاب العين، ج7، ص418، تحقيق : د مهدي المخزومي / د إبراهيم السامرائي، دار النشر : دار ومكتبة الهلال.

هر چیزی که به آن از الفطر گفته می شود، یعنی ترک روزه داری است.

این کلمه از فَطر گرفته شده است که به معنای شکافتن است چنان چه در قرآن کریم آمده است:

إِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ.

سوره الانفطار، آیه1.

هنگامى كه آسمان بشكافد.

و از آنجائی که روزه دار بر خوردنی ها لب باز می کند، عید فطر ریشه لغوی آن به این مساله بر می گردد.

در این نوشته بر آنیم تا اشاره ای به روایات اهل بیت علیهم السلام به عید فطر شود.

1.عید فطر، زیارت امام حسین علیه السلام

ایام مناسبتی زیارت امام حسین سلام الله علیه در روایات اهل بیت علیهم السلام به نحو تفصیل اشاره شده است. شب عید فطر، یکی از شب هایی است که در روایات اهل بیت صلوات الله علیهم اجمعین به عنوان زیارت مخصوص آن حضرت بیان شده است.

در روایتی نورانی که مرحوم ابن قولویه قمی نقل کرده است، حضرت صادق صلوات الله علیه فرمودند:

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَنْ زَارَ الْحُسَيْنَ علیه السلام لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ وَ لَيْلَةَ الْفِطْرِ وَ لَيْلَةَ عَرَفَةَ فِي سَنَةٍ وَاحِدَةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ حِجَّةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ قُضِيَتْ لَهُ أَلْفُ حَاجَةٍ مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ.

القمي، جعفر بن محمد بن قولويه (متوفاى368ق)، كامل الزيارات، ص171و181، تحقيق: الشيخ جواد القيومي، لجنة التحقيق، ناشر: مؤسسة نشر الفقاهة، الطبعة: الأولى1417هـ .

امام صادق علیه السلام فرمودند: کسی که شب نیمه شعبان و شب عید فطر و شب عرفه آن هم در یک سال امام حسین علیه السلام را زیارت کند، خداوند [ثواب] هزار حج پذیرفته شده و هزار عمره مقبول شده برای او می نویسد و هزار حاجت از حاجت های دنیایی او را برآورده می کند.

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ علیه السلام لَيْلَةً مِنْ ثَلَاثِ لَيَالٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ قَالَ قُلْتُ أَيَّ اللَّيَالِي جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ لَيْلَةَ الْفِطْرِ وَ لَيْلَةَ الْأَضْحَى وَ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ.

القمي، جعفر بن محمد بن قولويه (متوفاى368ق)، كامل الزيارات، ص180، تحقيق: الشيخ جواد القيومي، لجنة التحقيق، ناشر: مؤسسة نشر الفقاهة، الطبعة: الأولى1417هـ .

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کسی هر کسی یکی از این سه شب قبر امام حسین علیه السلام را زیارت کند، خدواند گناهان گذشته و آینده او را می بخشد. راوی می گوید: عرض کردم فدای شما شوم، کدام شب ها؟ حضرت فرمودند: شب عید فطر و شب عید قربان و شب نیمه شعبان.

2.زنده نگه داشتن شب عید فطر

يكي از اعمال شب عید فطر، احیاء و زنده نگه داشتن آن می باشد. در روایتی نورانی از قول امیرالمؤمنین سلام الله علیه آمده است:

كَانَ‏ يُعْجِبُهُ‏ أَنْ‏ يَفْرَغَ‏ الرَّجُلُ أَرْبَعَ لَيَالٍ مِنَ السَّنَةِ: أَوَّلَ لَيْلَةٍ مِنْ رَجَبٍ، وَ لَيْلَةَ النَّحْرِ، وَ لَيْلَةَ الْفِطْرِ، وَ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَان‏.

الحميري القمي، عبد الله بن جعفر (المتوفي 304ق)، قرب الاسناد، ص54، تحقيق : مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، ناشر : مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، چاپخانه : مهر - قم، چاپ : الأولى، سال چاپ : 1413ق.

ایشان از فردی که چهار شب در سال را فراغت [از عبادت] داشته باشد، متعجب بودند: شب اول رجب، شب عید قربان، شب عید فطر و شب نیمه شعبان.

3.رهایی از آتش در شب عید فطر

وَ لَقَدْ سَمِعْتُ حَبِيبِي رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله يَقُولُ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عِنْدَ فِطْرِ كُلِّ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ عُتَقَاءَ مِنَ النَّارِ لَا يَعْلَمُ عَدَدَهُمْ إِلَّا اللَّهُ هُوَ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَهُ فَإِذَا كَانَ آخِرُ لَيْلَةٍ مِنْهُ أُعْتِقَ فِيهَا مِثْلُ مَا أُعْتِقَ فِي جَمِيعِه‏.

الشيخ الصدوق، محمد بن علي بن الحسين بن موسى بن بابويه القمي (متوفاي381هـ) فضائل الأشهر الثلاثة، ص109، تحقيق : تحقيق وإخراج : ميرزا غلام رضا عرفانيان، ناشر : دار المحجة البيضاء للطباعة والنشر والتوزيع - بيروت – لبنان، چاپ : الثانية، 1412 - 1992 م.

هنگام افطار هر شب ماه رمضان، برای خدای تبارک و تعالی آزاد شده هایی از آتش است که شمار آنان را جز خدا نداند که آن در علم غیب اوست و چون آخرین شب ماه رمضان فرا رسد خدا در آن شب بشمارِ آنچه در همه ماه آزاد شده، آزاد کند.

4.توصیه به دعا و نماز در شب عید فطر

در توصیه های امام رضا علیه السلام پیرامون بزرگداشت شب عید فطر، چنین آمده است:

اجْتَهِدُوا فِي لَيْلَةِ الْفِطْرِ فِي الدُّعَاءِ وَ السَّهَرِ وَ صَلُّوا رَكْعَتَيْنِ يُقْرَأُ فِي الرَّكْعَةِ الْأُولَى بِأُمِّ الْكِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهِ أَلْفَ مَرَّةٍ وَ فِي الثَّانِيَةِ مَرَّةً وَاحِدَةً.

منسوب به على بن موسى، امام هشتم عليه السلام‏، الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام‏، ص206، محقق / مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، الطبعة الاولی، مشهد - ایران، سنة الطبع: 1406 ق.

در شب عید فطر نسب به دعا و شب زنده داری و خواندن دو رکعت نماز که در رکعت اول یک مرتبه سوره حمد و هزار مرتبه سوره قل هو الله و در رکعت دوم، یک مرتبه حمد و یک مرتبه قل هو الله، کوشش کنید.

5.استغفار در شب عید فطر

طلب بخشش در شب عید فطر نیز از جمله اعمالی است که در روایات متعددی بدان اشاره شده است.

در روایتی امام صادق علیه السلام به برخی از اصحاب خود فرمودند:

وَ قَالَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ علیهما السلام لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ إِذَا كَانَ لَيْلَةُ الْفِطْرِ فَصَلِّ الْمَغْرِبَ ثَلَاثاً ثُمَّ اسْجُدْ وَ قُلْ فِي سُجُودِكَ يَا ذَا الطَّوْلِ يَا ذَا الْحَوْلِ يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ وَ نَاصِرَهُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ وَ نَسِيتُهُ وَ هُوَ عِنْدَكَ فِي كِتابٍ مُبِينٍ ثُمَ تَقُولُ مِائَةَ مَرَّةٍ أَتُوبُ إِلَى اللَّه‏.

الصدوق، ابوجعفر محمد بن علي بن الحسين (متوفاى381 ق)، الأمالي، ص160، تحقيق و نشر: قسم الدراسات الاسلامية - مؤسسة البعثة - قم، الطبعة: الأولى، 1417هـ.

امام صادق علیه السلام به يكى از اصحابشان فرمودند: چون شب عيد فطر شد، نماز مغرب را بخوان و سجده‏ كن و بگو: يا ذا الطول يا مصطفى محمد و ناصره صل على محمد و آل محمد و اغفر لي كل ذنب اذنبته و نسيته و هو عندك في كتاب مبين ،‏سپس صد بار بگو و اتوب الى الله.

6.بخشش از گناهان

رسول الله

فَإِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ الْفِطْرِ سُمِّيَتْ تِلْكَ اللَّيْلَةُ لَيْلَةَ الْجَائِزَةِ فَإِذَا كَانَتْ غَدَاةُ الْفِطْرَةِ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْمَلَائِكَةَ فِي كُلِّ الْبِلَادِ فَيَهْبِطُونَ [عَلَى‏] إِلَى الْأَرْضِ فَيَطُوفُونَ إِلَى أَفْوَاهِ السِّكَكِ فَيُنَادُونَ بِصَوْتٍ يَسْمَعُهُ جَمِيعُ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ إِلَّا الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ فَيَقُولُونَ يَا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ اخْرُجُوا إِلَى رَبِّكُمْ رَبٍّ كَرِيمٍ يُعْطِي الْجَزِيلَ وَ يَغْفِرُ الْعَظِيمَ فَإِذَا بَرَزُوا إِلَى مُصَلَّاهُمْ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَا مَلَائِكَتِي مَا جَزَاءُ الْأَجِيرِ إِذَا عَمِلَ عَمَلَهُ فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ إِلَهَنَا وَ سَيِّدَنَا جَزَاؤُهُ أَنْ تُوَفِّيهِ أَجْرَهُ قَالَ فَيَقُولُ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنِّي أُشْهِدُكُمْ مَلَائِكَتِي أَنِّي قَدْ جَعَلْتُ ثَوَابَهُمْ عَنْ صِيَامِهِمْ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ قِيَامِهِمْ رِضَائِي وَ مَغْفِرَتِي وَ يَقُولُ جَلَّ جَلَالُهُ يَا عِبَادِي سَلُونِي‏ فَوَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَا تَسْأَلُونِّي الْيَوْمَ شَيْئاً فِي جَمْعِكُمْ لِآِخِرَتِكُمْ إِلَّا أَعْطَيْتُكُمْ وَ لِدُنْيَاكُمْ إِلَّا نَظَرْتَ لَكُمْ وَ عِزَّتِي لَأَسْتُرَنَّ عَلَيْكُمْ عَثَرَاتِكُمْ مَا رَأَيْتُمُونِي وَ عِزَّتِي لَا أُخْزِيَنَّكُمْ وَ لَا أَفْضَحَنَّكُمْ بَيْنَ يَدَيْ أَصْحَابِ الْخُلُودِ انْصَرِفُوا مَغْفُوراً لَكُمْ قَدْ أَرْضَيْتُمُونِي فَرَضِيتُ عَنْكُمْ فَتَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَسْتَبْشِرُ بِمَا يُعْطِي اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَذِهِ الْأُمَّةَ إِذَا أَفْطَرُوا مِنْ شَهْرِ رَمَضَان‏.

الشيخ الصدوق، محمد بن علي بن الحسين بن موسى بن بابويه القمي (متوفاي381هـ) فضائل الأشهر الثلاثة، ص127، تحقيق: تحقيق وإخراج: ميرزا غلام رضا عرفانيان، ناشر: دار المحجة البيضاء للطباعة والنشر والتوزيع - بيروت – لبنان، چاپ: الثانية، 1412 - 1992م.

چون شب عید فطر می رسد آن شب، شب جایزه است و چون صبح عید فطر می رسد خداوند متعال ملائکه خود را به همه بلاد و شهرها می فرستد و آنان به زمین هبوط می کنند و با صدایی که همه خلایق جز جنّ و انس می شنوند صدا می زنند: ای امت محمّد! برخیزید برای گرفتن جایزه بزرگ خود از پروردگار کریم! همانا او امرزو [روز عید فطر] به بندگان روزه دار خود پاداش فراوان و آمرزش بزرگی عطا می کند. و هنگامی که مردم [برای نماز عید فطر] به مصلای خود می روند، خداوند به ملائکه خود می فرماید: ای ملائکه! پاداش اجیر هنگامی که عمل خود را به پایان می رساند چیست؟ ملائکه می گویند: پروردگارا، باید پاداش کار او به طور کامل داده شود. پس خداوند عزّوجلّ به ملائکه خود می فرماید: شما گواه باشید که من پاداش روزه ماه مبارک رمضان و عبادت آنان را در شب های این ماه رضایت و خشنودی خود و آمرزش آنان قرار دادم. سپس خدای متعال می فرماید: ای بندگان [روزه دار] من! به عزت و جلالم سوگند، امروز شما هیچ درخواستی برای آخرت خود نخواهید نمود جز آن که من به شما عطا خواهم نمود و برای دنیای خود نیز هر چه درخواست کنید برای شما ذخیره خواهم کرد، سوگند به عزّتم که لغزش های شما را می پوشانم و شما را بین اصحاب خلود [یعنی اهل بهشت] مفتضح و رسوا نخواهم نمود. پس شما از مصلای خود آمرزیده باز گردید، همانا شما مرا خشنود کردید و من نیز از شما خشنود شدم. پس ملائکه با خشنود شدن از پاداش خداوند به این امت، در پایان ماه مبارک رمضان به آسمان بالا می روند.

فَإِذَا كَانَتْ غَدَاةُ يَوْمِ الْفِطْرِ بَعَثَ اللَّهُ الْمَلَائِكَةَ فِي كُلِّ الْبِلَادِ فَيَهْبِطُونَ إِلَى الْأَرْضِ وَ يَقِفُونَ عَلَى أَفْوَاهِ السِّكَكِ فَيَقُولُونَ يَا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ اخْرُجُوا إِلَى رَبٍّ كَرِيمٍ يُعْطِي الْجَزِيلَ وَ يَغْفِرُ الْعَظِيم‏.

و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه ‏ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر کوچه‏ ها و گذرها بایستند و [ با صدایى که آن را همه‏ ی آفریده‏ هاى خدا جز جن و آدمیان می‏شنوند] گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار کریم [براى نماز عید] بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد.

7.درخواست از خداوند

یکی از اعمال شب عید فطر، درخواست از خداوند متعال است چنان چه در حالات امیرالمؤمنین سلام الله علیه آمده است:

أَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام كَانَ يُصَلِّي لَيْلَةَ الْفِطْرِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ نَافِلَتِهَا رَكْعَتَيْنِ يَقْرَأُ فِي الْأُولَى فَاتِحَةَ الْكِتَابِ وَ مِائَةَ مَرَّةٍ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ فِي الثَّانِيَةِ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مَرَّةً ثُمَّ يَقْنُتُ وَ يَرْكَعُ وَ يَسْجُدُ وَ يُسَلِّمُ ثُمَّ يَخِرُّ لِلَّهِ سَاجِداً وَ يَقُولُ فِي سُجُودِهِ أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ مِائَةَ مَرَّةٍ ثُمَّ يُقَالُ وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَا يَفْعَلُهَا أَحَدٌ فَيَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَى وَ لَوْ أَتَاهُ مِنَ الذُّنُوبِ مِثْلَ رَمْلِ عَالِجٍ.

ابن طاووس، رضي الدين علي بن موسي بن جعفر السيد ابن طاووس (متوفاي664هـ)، الاقبال باالاعمال الحسنة فيما يعمل مرة في السنة، ج1، ص459، تحقيق: جواد القيومي الاصفهاني، ناشر : مكتب الإعلام الإسلامي، الطبعة الأولى 1416 هـ .

امیرالمؤمنین سلام الله علیه در شب عید فطر و بعد از نماز مغرب و نافله آن، دو ركعت نماز می خواند كه در ركعت اول حمد یک مرتبه و صد مرتبه سوره توحید، و در ركعت دوم حمد و یكبار سوره توحید می خواند، سپس قنوت می گرفت و به رکوع و سجده می رفت و سلام می داد و سپس از برای خداوند سجده می کرد و در سجده صد مرتبه می فرمود: اتوب الی الله. سپس می فرمود: قسم به کسی که جانم در دست اوست، کسی انی عمل را انجام نمی دهد مگر آنکه از خداوند چیزی را بخواهد و به او می دهد هر چند با گناهی به اندازه شن های بیابان باشد.

8.شب زنده داری

یکی از اعمال مخصوصه شب عید فطر، شب زنده داری می باشد.

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله در روایتی فرمودند:

مَن أحیا لَیلةَ العِیدِ ولَیلةَ النِّصفِ مِن‏شَعبانَ، لَم یمُتْ قَلبُهُ یومَ تَموتُ القُلوب.

ابن بابويه، محمد بن على‏ (متوفای 381 ق‏)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص77، ‏ناشر: دار الشريف الرضي للنشر، الطبعة الثانیة، قم - ایران، سنة الطبع: 1406ق.

هركه شب عید (فطر و قربان) و شب نیمه شعبان را احیا كند، در آن روزى كه دل‌ها مى‌‏میرند، دل او نمی میرد.

همچنین در روایتی امام صادق از پیدرشان و ایشان در حالات امام سجاد سلام الله علیهم اجمعین فرمودند:

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ ع قَالَ: كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يُحْيِي لَيْلَةَ عِيدِ الْفِطْرِ بِصَلَاةٍ حَتَّى يُصْبِحَ وَ يَبِيتُ لَيْلَةَ الْفِطْرِ فِي الْمَسْجِدِ وَ يَقُولُ يَا بُنَيَّ مَا هِيَ بِدُونِ لَيْلَةٍ يَعْنِي لَيْلَةَ الْقَدْرِ.

ابن طاووس، رضي الدين علي بن موسي بن جعفر السيد ابن طاووس (متوفاي664هـ)، الاقبال باالاعمال الحسنة فيما يعمل مرة في السنة، ج1، ص464، تحقيق: جواد القيومي الاصفهاني، ناشر : مكتب الإعلام الإسلامي، الطبعة الأولى 1416 هـ .

امام صادق از پدرشان [امام باقر] علیهما السلام فرمودند: علی بن الحسین [امام سجاد] علیهما السلام شب عید فطر را با نماز خواندن زنده نگه می داشتند تا اینکه صبح شود و شب عید فطر در مسجد بیتوته می کردند و می فرمودند: ای پسرم، این عید بدون شبش که همان شب قدر است، چیست [و چه ارزشی دارد؟].

در روایتی دیگر، امام صادق سلام الله علیه فرمودند:

عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام‏ ثَلَاثُ لَيَالٍ يَنْبَغِي لِلْعِبَادِ أَلَّا يَنَامُوا فِيهَا لَيْلَةُ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَيْلَةُ الْفِطْرِ وَ لَيْلَةُ الْمُزْدَلِفَةِ.

الشيخ إبراهيم الكفعمي، البلد الأمين والدرع الحصين، ص236، ناشر : مكتبة الصدوق - طهران - بازار سراى ارديبهشت، سال چاپ : 1383ق.

امام صادق علیه السلام فرمودند: شایسته است که بندگان خدا سه شب را نخوابند: شب بیست و سوم ماه رمضان، شب عید فطر و شب مزدلفه [شب عید قربان] .

9.تقسیم روزی در شب عید فطر

شب عید فطر همچنین شب تقسیم روزی نیز می باشد. در روایتی نورانی، امام رضا علیه السلام از امیرالمؤمنین سلام الله علیه چنین نقل فرمودند:

وَ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ عَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ: كَانَ عَلِيٌّ علیه السلام لَا يَنَامُ ثَلَاثَ لَيَالٍ- لَيْلَةَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ- وَ لَيْلَةَ الْفِطْرِ وَ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ- وَ فِيهَا تُقَسَّمُ الْأَرْزَاقُ وَ الْآجَالُ وَ مَا يَكُونُ فِي السَّنَةِ.

الحر العاملي، محمد بن الحسن _متوفاى1104ق_، تفصيل وسائل الشيعة إلي تحصيل مسائل الشريعة، ج9، ص110، تحقيق و نشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، الطبعة: الثانية، 1414هـ.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام سه شب را نمى‏‌خوابید: شب بیست و سوم ماه رمضان، شب عید فطر و شب نیمه ماه شعبان؛ در این شب‌ها، روزی‌ها تقسیم و مدّت عمر و هر آن‌چه در آن سال رخ خواهد داد، تعیین مى‌‏شود.

10.عید فطر، روز پاداش

از اسامی روز عید فطر، روز پاداش است. در روایتی از امام کاظم علیه السلام چنین نقل شده است:

وَ نَظَرَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ علیهما السلام إِلَى أُنَاسٍ فِي يَوْمِ فِطْرٍ يَلْعَبُونَ وَ يَضْحَكُونَ فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ وَ الْتَفَتَ إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ شَهْرَ رَمَضَانَ مِضْمَاراً لِخَلْقِهِ يَسْتَبِقُونَ فِيهِ بِطَاعَتِهِ إِلَى رِضْوَانِهِ فَسَبَقَ فِيهِ قَوْمٌ فَفَازُوا وَ تَخَلَّفَ آخَرُونَ فَخَابُوا فَالْعَجَبُ كُلُّ الْعَجَبِ مِنَ الضَّاحِكِ اللَّاعِبِ فِي الْيَوْمِ الَّذِي يُثَابُ فِيهِ الْمُحْسِنُونَ وَ يَخِيبُ فِيهِ الْمُقَصِّرُون‏.

الكليني الرازي، أبو جعفر محمد بن يعقوب بن إسحاق (متوفاى328 هـ)، الأصول من الكافي، ج4، ص181، ناشر: اسلاميه‏، تهران‏، الطبعة الثانية،1362 هـ.ش.

امام کاظم علیه السلام در روز عید فطر گروهى را دید که مشغول بازى و خنده بودند. پس در حالى که به آنان اشاره می‏کرد به اصحاب خویش فرمود: همانا خداوند عزوجل ماه رمضان را میدان مسابقه براى بندگان خود قرار داده است تا با طاعت و عبادت خود براى رسیدن به رضوان و خشنودى خداوند از یکدیگر پیشى بگیرند.

پس گروهى در این میدان تاختند و به خشنودى الهى فائز شدند و عده ‏اى دیگر عقب افتادند و تقصیر کردند و زیان دیدند. پس شگفتا و بسیار شگفتا از آن‏که به خنده و بازى مشغول باشد در چنین روزى که نیکوکاران در این روز پاداش مى‏ یابند و تقصیرکاران زیان مى ‏بینند.

11.روز عید

عید فطر از انجائی که عید مسلمین محسوب می شود، انتخاب این روز به عنوان عید از جانب خداوند متعال بوده است. امیرالمؤمنین سلام الله علیه درروایتی فرمودند:

ألا و إنَّ هذا الیومَ یومٌ جَعَلَهُ اللَّهُ لَكُم عِیداً و جَعَلَكُم لَهُ أهلاً، فَاذكُرُوا اللَّهَ یذكُركُم وَ ادْعُوهُ یستَجِب لَكُم

الصدوق، ابوجعفر محمد بن علي بن الحسين (متوفاى381هـ)، من لا يحضره الفقيه ج ۱، ص ۵۱۷، تحقيق: علي اكبر الغفاري، ناشر: جامعه مدرسين حوزه علميه قم.

امروز روزی است كه خداوند آن را برای شما عید قرار داد و شما را نیز شایسته آن ساخت؛ پس به یاد خدا باشید تا او نیز به یاد شما باشد و او را بخوانید تا خواسته‌‏هایتان را اجابت كند.

امام رضا علیه‌السلام:

«إنَّما جُعِلَ یومُ الفِطرِ العِیدَ لِیكونَ لِلمُسلِمینَ مُجتَمَعاً یجتَمِعُونَ فیهِ و یبرُزونَ لِلّهِ فَیمَجِّدُونَهُ عَلی ما مَنَّ عَلَیهِم»

الصدوق، ابوجعفر محمد بن علي بن الحسين (متوفاى381هـ)، من لا يحضره الفقيه ج ۱، ص 522، تحقيق: علي اكبر الغفاري، ناشر: جامعه مدرسين حوزه علميه قم.

روز فطر از این رو عید قرار داده شد تا روز گردهمایی مسلمانان باشد و در این روز گرد هم آیند و برای خدا به صحرا (فضایی باز) درآیند و خداوند را بر منّتی كه بر آن‌ها نهاده است ستایش و به بزرگی یاد كنند.

امام هادی‏ علیه‌السلام:

«إنَّمَا الأعیادُ أربَعَةٌ لِلشّیعَةِ: الفِطرُ و الأضحی و الغَدیرُ و الجُمُعَةُ»

المجلسي، محمد باقر (متوفاى 1111هـ)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ، ج ۹۸، ص ۳۵۱، تحقيق: محمد الباقر البهبودي، ناشر: مؤسسة الوفاء - بيروت - لبنان، الطبعة: الثانية المصححة، 1403هـ - 1983م.

شیعیان فقط چهار عید دارند: فطر، قربان، غدیر و جمعه.

12.روز اجتماع

حضرت امام سجاد علیه‌السلام مى‏‌فرماید:

«اللهم انا نتوب الیك فى یوم فطرنا الذى جعلته للمؤمنین عیدا و سرورا و لاهل ملتك مجمعا ومحتشدا.»

صحیفه سجادیه، دعاى 45، چاپ : الأولى 1418، ناشر : دفتر نشر الهادي قم

پروردگارا! ما به سوى تو برمى‏‌گردیم در روز عید فطرمان كه آن را براى اهل ایمان روز عید و شادى و براى اهل ملت ‏خودت روز اجتماع و همیارى قرار دادى.

حضرت امام رضا علیه‌السلام مى‌‏فرمایند:

«انما جعل یوم الفطر العید، لیكون للمسلمین مجتمعا یجتمعون فیه و یبرزون لله عزوجل فیمجدونه على ما من علیهم، فیكون یوم عید و یوم اجتماع و یوم زكات و یوم رغبة و یوم تضرع و... فاحب الله عزوجل ان یكون لهم فى ذلك مجمع یحمدونه فیه و یقدسونه»

الحر العاملي، محمد بن الحسن (متوفاى1104هـ)، تفصيل وسائل الشيعة إلي تحصيل مسائل الشريعة ج‏7، ص‏481، ح‏4، تحقيق و نشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، الطبعة: الثانية، 1414هـ.

روز فطر، عید مقرر شده تا مسلمانان در این روز گرد هم آیند و براى خداوند ظهور كنند و او را به خاطر نعمت‌‏هایش تعظیم كنند. پس این روز، روز عید، روز اجتماع، روز فطر، روز زكات، روز رغبت و روز تضرع و... است. پس خداوند بزرگ دوست دارد كه مسلمانان در چنین روزى اجتماعى داشته و در آن، او را ستایش كرده و مقدس بدارند.

نتیجه گیری:

با توجه به روایاتی که گذشت اهل بیت علیهم السلام روز اول ماه شوال روز عید مسلمانان و روز پاداش و اجتماع مسلمانان می‌دانند و برای زنده نگه داشتن عید فطر اعمال زیر را توصیه کرده‌اند:

1. زیار امام حسین علیه السلام

2. دعا و نماز

3. استغفار

4. درخواست و طلب حوائج از خداوند

5. شب زنده داری

که به واسطه این اعمال و روزه‌ای که در ماه مبارک رمضان گرفته شده است، خداوند گناهان مؤمنان را بیامرزد و آن‌ها را از آتش رهایی بخشد و در این روز به مسلمانان پاداش دهد و روزی و مقدرات آن‌ها را تعیین کند.

موفق و مؤید باشید

گروه پاسخ به شبهات

مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)



Share
* نام:
* پست الکترونیکی:
* متن نظر :
  

آخرین مطالب
پربحث ترین ها
پربازدیدترین ها