بسم الله الرحمن الرحیم

تاریخ : 86/08/07

دسته بندي روايات اهل سنت در تشريع أذان :

خلاصه بحث در دسته بندي احاديث اهل سنت در اذان به اين گونه است:

نقش عبد الله بن زيد در تشريع اذان :

در يك دسته از روايات آقاي عبد الله بن زيد كه از صحابي پيامبر و در جنگ بدر به شهادت رسيده، اين قضايا را در خواب ديده است.

نقش عمر در تشريع اذان :

دسته دوم از روايات آن است كه مسبب اصلي تشريع اذان شخص آقاي عمر بن خطاب است. حتي در صحيح بخاري و غير آن آمده است كه بعد از مشورت با پيامبر گفت كه چه كار كنيم؟ بعضي ها گفتند: بوقي بسازيم، بعضي ها گفتند: شيپوري بسازيم ... تا آن جا كه عمر بن خطاب پيشنهاد كرد بهتر از همه اذان است. رسول اكرم هم به بلال دستور داد و او اذان گفت. خوابي هم در كار نيست. و نيز رواياتي وجود دارد كه عمر بن خطاب خواب ديد و آمد خدمت نبي اكرم و عرض كرد: يا رسول الله من خواب ديده ام اذان را و نبي مكرم هم تثبيت كرد. در بعضي از روايات هست كه عمر بن خطاب مي گويد: من اذان را از خود جبرئيل شنيدم. فقط يك چيزي كم دارد و آن اين كه بگويد: من در دريافت وحي كمك پيامبر اكرم بودم.

نقش ابوبكر در تشريع اذان :

دسته سوم از روايات اين است كه: مسبب تشريع اذان ابوبكر بود. ابوبكر خواب ديد و آمد خدمت پيامبر اكرم، ديد شخصي از انصار هم پشت در اطاق پيامبر ايستاده، به ابوبكر گفت: آيا مي شود براي من هم از پيامبر اذن دخول بگيريد؟ همه روايات داد مي زند كه ما ساخته دودمان بني اميه هستيم. يعني پيامبر براي انصار ارزشي قائل نبود، حتماً بايد مثل بعضي از سلاطين، يكي از كساني كه پيش پيامبر آبرو داشتند، براي او اجازه ورود بگيرد. آمد و خوابش را تعريف كرد. پيامبر گفت: اي مرد انصاري، قد سبقك ابوبكر. قبل از تو ابوبكر خواب ديده بود، و به اين شكل اذان تشريع شد.

به يك نمونه از اين روايات توجه كنيد:

وعن بريدة أن رجلا من الأنصار مر برسول الله صلي الله عليه وسلم وهو حزين وكان الرجل ذا طعام يجتمع إليه ودخل مسجده يصلي فبينما هو كذلك إذ نعس فأتاه آت في النوم فقال قد علمت ما حزنت له قال فذكر قصة الاذان فقال النبي صلي الله عليه وسلم أخبر بمثل ما أخبرت به أبو بكر فمروا بلالا أن يؤذن بذلك

از بريده روايت شده كه مردي از انصار در حالي كه محزون و غمگين بود از كنار رسول خدا صلي الله عليه [وآله] وسلم عبور كرد و چون غذا و طعامي همراه داشت مردم به گرد او جمع شدند و بعد براي خواندن نماز وارد مسجد شد كه در اين حال او را خواب فرا گرفت كه در عالم خواب شخصي سراغ او آمد و به او گفت: من علت ناراحتي تو را مي دانم از اين رو قصه اذان را به او خبر داد و او هم پيامبر را از اين موضوع با خبر كرد و پيامبر هم فرمود:مثل همين مطلب را ابوبكر خبر داده بود برويد و بلال را بگوييد تا به اين شكل اذان بگويد.

مسند أبي حنيفة، ج 1، ص 148، اسم المؤلف: أحمد بن عبد الله بن أحمد الأصبهاني أبو نعيم الوفاة: 430، دار النشر: مكتبة الكوثر - الرياض - 1415، الطبعة: الأولي، تحقيق: نظر محمد الفاريابي.

المعجم الأوسط، ج 2، ص 293، اسم المؤلف: أبو القاسم سليمان بن أحمد الطبراني الوفاة: 360، دار النشر: دار الحرمين - القاهرة - 1415، تحقيق: طارق بن عوض الله بن محمد, عبد المحسن بن إبراهيم الحسيني.

مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج 1، ص 329، اسم المؤلف: علي بن أبي بكر الهيثمي، الوفاة: 807، دار النشر: دار الريان للتراث/ دار الكتاب العربي- القاهرة , بيروت - 1407.

وقتي انسان به روايات اهل سنت مراجعه مي كند، قدر روايات اهل بيت عليهم السلام را مي داند. اگر كسي واقعاً بخواهد بداند كه اينها با روايات چه كار كرده اند بايد چند صفحه از روايات آنها را بخواند همين قدر كفايت مي كند. هر چه در روايات آنها بيشتر تامل كنيم، نورانيت، معنويت و انسجام احاديث اهل بيت، اتصال اين مضامين به وحي بيشتر روشن مي شود.

دسته چهارم اين بود كه پيغمبر اكرم با صحابه مشورت كرد و اين نظرها به جايي نرسيد حالا با توجه به مشورت ها نتيجه اين شد كه نظر عمر را بپذيرند يعني نظر عمر به عنوان نتيجه مشورت بود.