یکی از مهم ترین چالش های زمان ما در تعامل با اهل سنت، گزینش روش صحیح در مناظره و گفتمان دینی و مذهبی است. با دقت در جریان های رسانه ای موجود، به صورت عمده می توان به سه جریان اشاره کرد:

جریان اول: جریان نفی غالبی و حداکثری هر گونه مناظره رسانه ای و علنی با اهل سنت: تا جایی که هیچ لزومی در پاسخگویی شبهات و سوالات دینی در قالب مناظره نمی بیند و سعی فراوان در پرهیز از هر نوع تقابل رسانه ای با اهل سنت دارد.

برخی از طیف های این جریان رویکرد اصلی خود را دفاع از حقوق اهل سنت و مقدسات آنها تعریف کرده اند تا جایی که در مواردی، به حریم مراجع تقلید شیعه _ همانند آیه الله العظمی وحید خراسانی و ..._ نیز تعدی کرده اند. شاید بتوان طیف «اخوت» و «امت واحده» را یکی از نماینده های این جریان معرفی کرد. این دیدگاه بیشترین ادعا را در تبعیت از فرامین امام خامنه ای داشته است تا جایی که مخالف نقد شخصیت هایی مثل معاویه نیز می باشد.

در نقد این جریان می توان گفت که روش تعامل آنها مخالف سیره قطعی اهل بیت علیهم السلام در مواجه رسانه ای با اهل سنت است. برای اثبات این ادعا کافی است به صدها مناظره علنی اهل بیت علیهم السلام با مخالفین خود _خصوصا اهل سنت _  در جلد های نهم و دهم بحار الانوار مراجعه کنید.

شیوه این جریان مخالف ادله امر به معروف و نهی از منکر در فضای مجازی است. زیرا نهی از منکرات اعتقادی که به صورت رسانه ای، علنی و عمومی شده است، باید در همان سطح و کیفیت صورت گیرد.

علاوه بر مخالفت این روش با ادله عقلی و نقلی وجوب ارشاد جاهل و نهی از کتمان علم از سوی علما، با مهم ترین مبانی فکری امام خامنه ای در مواردی مثل: «وجوب و ضرورت جهاد تبیین»، «لزوم راه اندازی کرسی های آزاد اندیشی»، «تقویت غیرت دینی جوانان»، «لزوم عبرت گیری از وقایع تاریخی بالاخص وقایع صدر اسلام» و ... نیز در تنافی است.

جریان دوم: جریان تشیع برخواسته از لندن و کالیفرنیا معروف به جریان تشیع انگلیسی: ویژگی بارز این جریان تقابل مطلق و حداکثری با اهل سنت است.

لعن و سبّ علنی و رسانه ای مخالفان، ایجاد گسست های مذهبی منجر به درگیری و دعوا های های شدید فرقه ای، مهندسی غلط رسانه ای در موضوعات مناظرات با طرح مسائل با حساسیت بسیار بالا و بی اهمیت اعتقادی همانند: «فاحشه بودن برخی همسران رسول الله صلی الله علیه و آله»، طرح انحرافات جنسی و حرام زادگی برخی از خلفای اهل سنت و تاکید بسیار بر آن، از مهم ترین ویژگی های این جریان است.

روش تعامل این جریان علاوه بر منطبق نبودن با شیوه جدال احسن اهل بیت علیهم السلام، مخالف جدی روش فقهای و متکلمین بزرگ شیعه است. زیرا با مراجعه به  آثار آنها مشاهده می کنیم رویکرد غالبی بزرگان مذهب، استدلال بر اساس آیات و روایات مورد قبول فریقین است و مهندسی غالب مباحث، به گونه ای است که به جای ایجاد تعصب غلط فرقه ای، مخاطب به تعقل و تفکر مبتنی بر ادله قطعی روایی و قرآنی می پردازد.

همچنین می توان گفت: طیف های لندنی این جریان، رویکردی سیاسی و دستوری دارند که هدف اصلی آنها ایجاد یک آنتی تز در تقابل با مبانی سیاسی فقهی ولایت فقیه است.

جریان سوم: دیدگاه اصلاحی _ اعتدالی مبتنی بر فقه جواهری: نقد عالمانه، بی پروا، علنی و رسانه ای در کنار مهندسی صحیح در موضوعات و شیوه های مناظره ویژگی اصلی این جریان است.

منهج این جریان را می توان در روش علمای بزرگی مثل شیخ مفید در «الافصاح» و «الفصول المختارة»، شیخ طوسی در «تلخیص الشافی»، علامه حلی در «منهاج الکرامة» و «نهج الحق و کشف الصدق»، قاضی نور الله شوشتری در «احقاق الحق» و «الصوارم المهرقه»،  علامه شرف الدین در «المراجعات»، علامه امینی در «الغدیر»، علامه مظفر در «دلائل الصدق لنهج الحق»، علامه کاشف الغطاء در «نقض الفتاوی الوهابیة» و صدها عالم برجسته دیگر جستجو نمود.

ویژگی بارز این جریان در کاربست مناظره، تاکید بر ادله قرآنی و روایات مورد قبول طرف مقابل برای اثبات حقانیت تشیع بر اساس قاعده الزام و جدال احسن است. این جریان هیچ لزومی به طرح مباحث جنجالی منجر به ایجاد فتنه و درگیری فرقه ای در بدنه اجتماع نمی بیند ولی در دفاع از حقانیت تشیع هیچ محدودیت علمی را نمی پذیرد.

این جریان مبتنی بر قاعده اهم و مهم و حفظ مصالح کلیدی مذهب و جان شیعیان، طرح برخی از مسائل اختلافی را در محیط های رسانه ای جایز نمی داند. مبتنی بر مبانی اجتهادی فقه جواهری، طرح مباحث اختلافی را  به گونه ای پیش می برد که در کنار حفظ مصلحت دفاع از حریم اعتقادی شیعه، مبتلا به مفسده درگیری منجر به جنگ قومی و مذهبی نیز نگردد.

تاکیدات امام خامنه ای بر مناظره، کرسی آزاد اندیشی، جهاد تبیین بالاخص در حوزه رسانه، برای دفاع از حقانیت مبانی شیعه بوده و نهی ایشان از مناظرات، مواردی را شامل می شود که منجر به درگیری و فساد در بدنه جامعه گردد.

ادعای ممنوعیت مطلق مناظره شیعه و سنی مبتنی بر روش فقه جواهری در محیط های رسانه ای، به هیچ وجه با مبانی و اصول اجتهادی مقام معظم رهبری سازگاری ندارد و الا به طریق اولی باید مناظرات رسانه ای انتخاباتی مخصوصا در انتخابات ریاست جمهوری _ که بعضا باعث فتنه ها و فسادهای زیادی شده است_ نیز ممنوع باشد.

برای آشنایی بیشتر با دیدگاه امام خامنه ای در موضوع مناظره، به مستندات زیر مراجعه کنید:

نهی امام خامنه ای از مناظره ای که مبتنی بر ایجاد دعوا، درگیری فرقه ای، فحاشی، اختلاف افکنی  است در کنار تاکید بر منطق قوی شیعه در موضوع امامت و غدیر

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=5025

تاکید امام خامنه ای بر وجود مناظره های شفاف، صریح و جدی که خنثی کننده تبلیغات دشمنان است.

https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=7184

نهی از تنازع و درگیری در مسائل جزئی و دعوت به مناظره مباحثه های حوزوی و دانشگاهی در رسانه های عمومی

https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=51990