هجرت حضرت معصومه (عليهاالسلام) و رفتن ايشان به قم، نقطه عطفي در سير تكاملي تاريخ مذهبي، فرهنگي اين شهر است. طلوع آفتاب وجود او بر افق قم، خاك اين سرزمين را نورباران ساخت. از جاي جاي قدم هاي مباركش چشمه هاي خير و بركت جوشيد و رودي از نور بر اين گستره، روان ساخت.

هجرت آن حضرت به قم، رواياتي را كه درباره جايگاه اين سرزمين و مردمش از سوي پيامبر (صلي الله عليه و آله) و ائمه اطهار (عليهم السلام) صادر شده بود تفسير كرد؛ و چه زيبا تفسير كرد اين سخن پيامبر اكرم در وصف قم را:

«در آن شب كه مرا از اين كلبه غبري برگرفتند و بر گنبد خضرا بالا بردند، در آسمان چهارم، قبّه اي را تابان ديدم كه به سان استبرق سبز مي درخشيد. به جبرئيل گفتم: اين قبّه كه زيباتر از آن در آسمان چهارم مشاهده نكردم چيست؟!

جبرئيل گفت: دوست من! اين صورت و سيماي شهر قم است!»(1)

آن فروزندگي با حضور عرشي فاطمه معصومه عليهاالسلام، نمايان شد و سرزمين قم را آسماني ساخت و آبشار نوري از آسمان بر آن جاري شد.

حال جاي اين سؤال است كه آن هنگامه قدسي، كه فاطمه معصومه (عليهاالسلام) به خاك قم قدم نهاد، چه رستاخيزي برپا گرديد؟ مردمي كه دلباخته اهل بيت (عليهم السلام) بودند و به پاس اين دلدادگي، شاعري را كه قصيده اي در مدح اهل بيت عليهم السلام سروده بود مقدمش را گرامي داشتند و بر سر و روي او درهم و زعفران نثار كردند،(2) هنگام ورود حضرت فاطمه معصومه (عليها السلام) به شهر قم، چه غوغايي برپا كردند و چه فضاي مهروشي آفريدند!

و چه زيبا تفسير كرد اين سخن پيامبر اكرم در وصف قم را:

«در آن شب كه مرا از اين كلبه غبري برگرفتند و بر گنبد خضرا بالا بردند، در آسمان چهارم، قبّه اي را تابان ديدم كه به سان استبرق سبز مي درخشيد. به جبرئيل گفتم: اين قبّه كه زيباتر از آن در آسمان چهارم مشاهده نكردم چيست؟!

جبرئيل گفت: دوست من! اين صورت و سيماي شهر قم است!»

بي گمان، همه فرياد بر آوردند: خوش آمدي، مقدمت مبارك. اي جلوه زهرا، گل موسي و خواهر رضا (عليهم السلام).

رواق منظر چشم من آشيانه توست كرم نما و فرود آ كه خانه خانه توست

قمي ها، حضرت فاطمه معصومه را بسيار خوب مي شناختند. او بانوي موعود بود. حضرت امام صادق (عليه السلام) سال ها پيش از تولدش از او خبر داده بود و قمي ها سال ها منتظر زيارت او بودند.

از سوي ديگر، حضرت فاطمه معصومه (عليهاالسلام) مردم قم را خوب مي شناخت و بارها در خانه امام كاظم عليه السلام، مردم قم و سرزمين قم ياد و تكريم شده بود.

اينگونه است كه بايد گفت: موكب حضرت فاطمه معصومه (عليها السلام) در دريايي از عشق و مهر و صفا در حالي كه زمام شتر آن مكرّمه بر دوش موسي بن خرزج، بزرگ قمي ها بود، وارد قم شد و به سوي سراي موسي بن خرزج رهسپار گرديد.

عطر حضور شفيعه روز جزا، فضاي قم را بهشتي ساخت و فروغ زهرايي او ديدگان را روشن نمود.

پاك سرشتان قم، گروه گروه به استقبال او شتافتند و قداست و جلالت فاطمه (عليهاالسلام) را ثنا گفتند و شكوه حضرت فاطمه زهرا (عليهاالسلام)، آن بانوي آسماني را در افق جمال و جلال اين بانو به نظاره نشستند.

عطر حضور شفيعه روز جزا، فضاي قم را بهشتي ساخت و فروغ زهرايي او ديدگان را روشن نمود.

پاك سرشتان قم، گروه گروه به استقبال او شتافتند و قداست و جلالت فاطمه (عليهاالسلام) را ثنا گفتند و شكوه حضرت فاطمه زهرا (عليهاالسلام)، آن بانوي آسماني را در افق جمال و جلال اين بانو به نظاره نشستند.

جاي جاي قم، غرق شادي و سرور بود. فرياد شادباش، همه جا طنين افكنده بود؛ گويي كه كوثر ولايت در اين سرزمين جاري گشته و شاخسار طوباي بهشتي بر اين شهر سايه افكنده بود؛ ولي افسوس كه حضرت فاطمه معصومه (عليهاالسلام) بيمار بود. مردم قم و دانشوران صحابي در حالي كه حضور دخت آفتاب را به شهر، شادباش مي گفتند، از ديدگانشان، سرشك غم جاري بود. آنان در آتش اندوه و ماتم مي سوختند؛ زيرا مي دانستند به زودي اين كوكب درّي در سرزمين سبزپوشان شيعي غروب خواهد كرد و آنان را به فراق ابدي مبتلا خواهد نمود.

حضرت فاطمه معصومه (عليهاالسلام) 17 روز در قم،(3) در سراي موسي بن خرزج به عبادت مشغول بود. محل عبادت آن بانوي بهشتي، امروزه به «بيت النّور» معروف است و در مدرسه ستّيّه - ميدان مير قم - قرار دارد.

اگر وفات حضرت فاطمه معصومه (عليهاالسلام) 10 و يا 12 ربيع الثاني باشد، بديهي است كه سالروز ورودش به حرم اهل بيت عليهم السلام 23 و يا 25 ربيع الاول بوده است.

پي نوشت ها:

1- بحارالانوار، ج 60، ص 207/ تاريخ قم، ص 96/ اختصاص، مفيد، ص 101، به تصحيح علي اكبر غفاري.

2- اشاره به داستان «دعبل خزاعي» است.

3- مدت اقامت و حيات حضرت فاطمه معصومه (عليهاالسلام) در قم، شانزده روز ذكر شده است. (بحارالانوار، ج 60، ص 219).

منبع:

قم در عصر حضور ائمه و غيبت صغري، غلامعلي عباسي، با تصرف .