(جلسه هشتاد و هشتم - 23 02 1402)

موضوع:  پاسخ به شبهه سرّی بودن و عدم وضوح مسئله امامت

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِه‏ مُحَمَّد وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم‏ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم‏، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَبِهِ نَسْتَعین وَهُوَ خَیرُ نَاصِرٍ وَ مُعِینْ الْحَمْدُلِلَّه ‏وَ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَعلَیٰ آلِهِ آل الله لَا سِیَّمَا علَیٰ مَوْلانَا بَقِیَّةَ اللَّه‏ وَ الّلعنُ الدّائمُ‏ علَیٰ أَعْدائِهِمْ أعداءَ الله إلىٰ یَوم لِقَاءَ اللّه‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه. وَ أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِباد حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیل‏ نِعْمَ الْمَوْلى‏ وَ نِعْمَ النَّصیر

پرسش:

در مورد ماجرای ترور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در منابع اهل سنت توضیح بفرمایید.

پاسخ:

این قضیه را در صحیح مسلم آورده است ولی عده ای که می خواستند رسول اکرم را ترور کنند را نام نبرده است.

«حدثنا أبو بَکْرِ بن أبی شَیْبَةَ حدثنا أَسْوَدُ بن عَامِرٍ حدثنا شُعْبَةُ بن الْحَجَّاجِ عن قَتَادَةَ عن أبی نَضْرَةَ عن قَیْسٍ قال قلت لِعَمَّارٍ أَرَأَیْتُمْ صَنِیعَکُمْ هذا الذی صَنَعْتُمْ فی أَمْرِ عَلِیٍّ أَرَأْیًا رَأَیْتُمُوهُ أو شیئا عَهِدَهُ إِلَیْکُمْ رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم فقال ما عَهِدَ إِلَیْنَا رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم شیئا لم یَعْهَدْهُ إلى الناس کَافَّةً وَلَکِنْ حُذَیْفَةُ أخبرنی عن النبی صلى الله علیه وسلم قال قال النبی صلى الله علیه وسلم فی أَصْحَابِی اثْنَا عَشَرَ مُنَافِقًا فِیهِمْ ثَمَانِیَةٌ (ولا یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حتى یَلِجَ الْجَمَلُ فی سَمِّ الْخِیَاطِ) ثَمَانِیَةٌ منهم تَکْفِیکَهُمُ الدُّبَیْلَةُ وَأَرْبَعَةٌ لم أَحْفَظْ ما قال شُعْبَةُ فِیهِمْ»

یا:

«حدثنا محمد بن الْمُثَنَّى وَمُحَمَّدُ بن بَشَّارٍ واللفظ لابن الْمُثَنَّى قالا حدثنا محمد بن جَعْفَرٍ حدثنا شُعْبَةُ عن قَتَادَةَ عن أبی نَضْرَةَ عن قَیْسِ بن عُبَادٍ قال قُلْنَا لِعَمَّارٍ أَرَأَیْتَ قِتَالَکُمْ أَرَأْیًا رَأَیْتُمُوهُ فإن الرَّأْیَ یخطىء وَیُصِیبُ أو عَهْدًا عَهِدَهُ إِلَیْکُمْ رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم فقال ما عَهِدَ إِلَیْنَا رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم شیئا لم یَعْهَدْهُ إلى الناس کَافَّةً وقال إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله علیه وسلم قال إِنَّ فی أُمَّتِی قال شُعْبَةُ وَأَحْسِبُهُ قال حدثنی حُذَیْفَةُ وقال غُنْدَرٌ أُرَاهُ قال فی أُمَّتِی اثْنَا عَشَرَ مُنَافِقًا (ولا یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ) ولا یَجِدُونَ رِیحَهَا (حتى یَلِجَ الْجَمَلُ فی سَمِّ الْخِیَاطِ) ثَمَانِیَةٌ منهم تَکْفِیکَهُمُ الدُّبَیْلَةُ سِرَاجٌ من النَّارِ یَظْهَرُ فی أَکْتَافِهِمْ حتى یَنْجُمَ من صُدُورِهِمْ»

صحیح مسلم؛ اسم المؤلف: مسلم بن الحجاج أبو الحسین القشیری النیسابوری الوفاة: 261، دار النشر: دار إحیاء التراث العربی - بیروت، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، ج4، ص2143، ح2779

اما در کتاب المحلی جلد 11 صفحه 224 این ماجرا را نقل می کند و کسانی که قصد ترور پیامبر صلی الله علیه و آله را داشتند را نام می برد:

«أَنَّ أَبَا بَکْرٍ وَعُمَرَ وَعُثْمَانَ وَطَلْحَةَ وَسَعْدَ بن أبی وَقَّاصٍ رضی الله عنهم أَرَادُوا قَتْلَ النبی صلى الله علیه وسلم وَإِلْقَاءَهُ من الْعَقَبَةِ»

المحلى؛ اسم المؤلف: علی بن أحمد بن سعید بن حزم الظاهری أبو محمد الوفاة: 456، دار النشر: دار الآفاق الجدیدة - بیروت ، تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، ج 11، ص 224

بعد ابن حزم می گوید این روایت از قول ولید بن جمیع است «وهو هَالِکٌ» و حال آن که ولید ابن جمیع خودش از روات صحیح بخاری است .

این مطلب را من از جمیل محمد زینو که از اساتید مهم در عربستان است سوال کردم ایشان پاسخ نداد. ابن حزم درباره ولید ابن جمیع می گوید «وهو هالک» و حال آن که ابن سعد در طبقات می گوید ثقة، ابن حجر می گوید ثقة، ذهبی می گوید ثقة.

حدود هفت – هشت نفر از بزرگان اهل سنت ولید ابن جمیع را توثیق کردند و اضافه بر این از روات صحیحین هم هست.

این عبارت صحیح مسلم است:

«حدثنا زُهَیْرُ بن حَرْبٍ حدثنا أبو أَحْمَدَ الْکُوفِیُّ حدثنا الْوَلِیدُ بن جُمَیْعٍ حدثنا أبو الطُّفَیْلِ قال کان بین رَجُلٍ من أَهْلِ الْعَقَبَةِ وَبَیْنَ حُذَیْفَةَ بَعْضُ ما یَکُونُ بین الناس فقال أَنْشُدُکَ بِاللَّهِ کَمْ کان أَصْحَابُ الْعَقَبَةِ قال فقال له الْقَوْمُ أَخْبِرْهُ إِذْ سَأَلَکَ قال کنا نُخْبَرُ أَنَّهُمْ أَرْبَعَةَ عَشَرَ فَإِنْ کُنْتَ منهم فَقَدْ کان الْقَوْمُ خَمْسَةَ عَشَرَ وَأَشْهَدُ بِاللَّهِ أَنَّ أثنى عَشَرَ منهم حَرْبٌ لِلَّهِ وَلِرَسُولِهِ فی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ وَعَذَرَ ثَلَاثَةً قالوا ما سَمِعْنَا مُنَادِیَ رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم ولا عَلِمْنَا بِمَا أَرَادَ الْقَوْمُ وقد کان فی حَرَّةٍ فَمَشَى فقال إِنَّ الْمَاءَ قَلِیلٌ فلا یَسْبِقْنِی إلیه أَحَدٌ فَوَجَدَ قَوْمًا قد سَبَقُوهُ فَلَعَنَهُمْ یَوْمَئِذٍ»

 صحیح مسلم؛ اسم المؤلف: مسلم بن الحجاج أبو الحسین القشیری النیسابوری الوفاة: 261، دار النشر: دار إحیاء التراث العربی - بیروت، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، ج4، ص2144، ح2779

ولی همین وقتی در المحلی می آید

«وأما حَدِیثُ حُذَیْفَةَ فَسَاقِطٌ لأَنَّهُ من طَرِیقِ الْوَلِیدِ بن جُمَیْعٍ وهو هَالِکٌ وَلاَ نَرَاهُ یَعْلَمُ من وَضَعَ الحدیث فإنه قد رَوَى أَخْبَارًا فیها أَنَّ أَبَا بَکْرٍ وَعُمَرَ وَعُثْمَانَ وَطَلْحَةَ وَسَعْدَ بن أبی وَقَّاصٍ رضی الله عنهم أَرَادُوا قَتْلَ النبی صلى الله علیه وسلم وَإِلْقَاءَهُ من الْعَقَبَةِ فی تَبُوکَ»

بعد ایشان می گوید:

 «وَهَذَا هو الْکَذِبُ الْمَوْضُوعُ الذی یَطْعَنُ اللَّهُ تَعَالَى وَاضِعَهُ فَسَقَطَ التَّعَلُّقُ بِهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ»

المحلى؛ اسم المؤلف: علی بن أحمد بن سعید بن حزم الظاهری أبو محمد الوفاة: 456، دار النشر: دار الآفاق الجدیدة - بیروت ، تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، ج 11، ص 224

اگر ولید ابن جمیع هالک است در صحیح مسلم چه کار می کند؟! این ها ولید ابن جمیع را توثیق کرده اند.

من از پرفسور غامدی هم در جلسه اولی که منزلش رفته بودم سوال کردم گفت من به شما جواب می دهم ولی جواب نداد.

پرسش:

روایت را نقل کرده و رد کرده است.

پاسخ:

فعلا ما کاری نداریم اما ایشان نقل کرده است روایت را هم که رد کرده خود ردش هم باز رد است.

در هر صورت...

این ها از اول هم که آمده بودند دنبال این بودند که بیایند در مسند قدرت قرار بگیرند. در روایت و توقیعی که از حضرت ولی عصر (ارواحنا فداه) است حضرت قسم می خورند که:

«مَا آمَنُوا بِاللَّهِ وَ لَا بِرَسُولِهِ طَرْفَةَ عَیْن‏»

بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت)؛ نویسنده: مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، ناشر: دار إحیاء التراث العربی، محقق/ مصحح: جمعی از محققان، ج28، ص95

پرسش:

استاد مضمون این روایتی که در صحیح مسلم است کتاب المسترشد هم هست:

«وَ رَوَى یَزِیدُ بْنُ هَارُونَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا الْوَلِیدُ بْنُ جُمَیْعٍ، عَنْ أَبِی الطُّفَیْلِ قَالَ: سَابَّ رَجُلٌ عَمَّاراً، فَقَالَ حُذَیْفَةُ: أَوْ قَالَ عَمَّارٌ: کَانَ الَّذِینَ تَجَسَّسُوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه واله وسلم) لَیْلَةَ الْعَقَبَةِ أَرْبَعَةَ عَشَرَ رَجُلًا فَإِنْ کُنْتَ فِیهِمْ فَهُمْ خَمْسَةَ عَشَرَ.»

پاسخ:

بله، این در منابع اهل سنت هم آمده. این که چهارده نفر بودند این در منابع اهل سنت هم است. این را مفصل آوردند؛ ولی این که اسم برده باشند مراد از این دوازده نفر چه کسانی بودند؛ فقط در «المحلّی» آمده است.

پرسش:

در ادامه اش دارد:

«وَ رَوَى عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ جُمَیْعٍ، عَنْ‏ أَبِی الطُّفَیْلِ، عَنْ حُذَیْفَةَ أَوْ عَمَّارٍ، قَالَ: تَجَسَّسُوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه واله وسلم) لَیْلَةَ الْعَقَبَةِ الثَّلَاثَةُ وَ صَاحِبَا الْبَصْرَةِ وَ عَمْرُو بْنُ الْعَاصِ، وَ أَبُو مَسْعُودٍ، وَ أَبُو مُوسَى، وَ قَدْ ذَکَرَ جَمَاعَةً مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه واله وسلم)»

المسترشد فی إمامة علیّ بن أبی طالب علیه السلام؛ طبرى آملى کبیر، محمد بن جریر بن رستم (وفات: ق 4)، محقق / مصحح: محمودى، احمد، ناشر: کوشانبور، ص 596 و 597

پاسخ:

به صورت رمزی آورده خوب است. اینکه در منابع شیعه هم باشد خوب است. در صحیح مسلم جلد 8 صفحه 123 حدیث 2779 آورده است. در این چاپش جلد 4 صفحه 2144 در صحیح مسلم امده ولی این که دوازده نفر بودند.

«حدثنا زُهَیْرُ بن حَرْبٍ حدثنا أبو أَحْمَدَ الْکُوفِیُّ حدثنا الْوَلِیدُ بن جُمَیْعٍ حدثنا أبو الطُّفَیْلِ قال کان بین رَجُلٍ من أَهْلِ الْعَقَبَةِ وَبَیْنَ حُذَیْفَةَ بَعْضُ ما یَکُونُ بین الناس فقال أَنْشُدُکَ بِاللَّهِ کَمْ کان أَصْحَابُ الْعَقَبَةِ قال فقال له الْقَوْمُ أَخْبِرْهُ إِذْ سَأَلَکَ قال کنا نُخْبَرُ أَنَّهُمْ أَرْبَعَةَ عَشَرَ فَإِنْ کُنْتَ منهم فَقَدْ کان الْقَوْمُ خَمْسَةَ عَشَرَ وَأَشْهَدُ بِاللَّهِ أَنَّ أثنى عَشَرَ منهم حَرْبٌ لِلَّهِ وَلِرَسُولِهِ فی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ وَعَذَرَ ثَلَاثَةً قالوا ما سَمِعْنَا مُنَادِیَ رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم ولا عَلِمْنَا بِمَا أَرَادَ الْقَوْمُ وقد کان فی حَرَّةٍ فَمَشَى فقال إِنَّ الْمَاءَ قَلِیلٌ فلا یَسْبِقْنِی إلیه أَحَدٌ فَوَجَدَ قَوْمًا قد سَبَقُوهُ فَلَعَنَهُمْ یَوْمَئِذٍ»

 صحیح مسلم؛ اسم المؤلف: مسلم بن الحجاج أبو الحسین القشیری النیسابوری الوفاة: 261، دار النشر: دار إحیاء التراث العربی - بیروت، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، ج4، ص2144، ح2779

این هم از ولید ابن جمیع است ولی در این که «کَمْ کان أَصْحَابُ الْعَقَبَةِ» آن ها که در بازگشت از تبوک در گردنه عقبه می خواستند پیامبر را ترور کنند چه کسانی بودند و چند نفر بودند آورده ولی اسامی را نیاورده است.

ابن حزم اسامی را آورده ولی رد کرده است. ولید ابن جمیع هم اگر به قول ابن حزم هالک است پس در صحیح مسلم چه کار می کند؟! اهل سنت می گویند هر راوی که در صحیح بخاری و مسلم باشد این دلیل بر وثاقت راوی است.

ذهبی می گوید:

«فما فی الکتاب وحمد الله رجل احتج به بخاری أو مسلم فی... بل حسنّه الصحیحة»

حتی آقای نووی در المجموع جلد 3 صفحه 297می گوید هرچه در صحیح بخاری و مسلم است

«ویکفینا أن نحتج بمن احتج به البخاری ومسلم»

المجموع؛ اسم المؤلف: النووی الوفاة: 676، دار النشر: دار الفکر - بیروت - 1997م، ج3، ص297

شوکانی به همین شکل می گوید تمام کسانی که در رجال صحیحین راوی هستند همه محکوم به وثاقت هستند. آلبانی می گوید:

«أسناده صحیح و رجاله کلّهم ثقات رجال الصحیحین»

احکام الجنائز:

«ورجاله ثقات رجال الصحیحین»

 عینی می گوید:

«ما أحسن حدیثا أحد رواته...وهو من رجال الصحیحین»

بیش از سی – چهل نفر از بزرگان اهل سنت می گویند اگر یک راوی در صحیحین بود، ثقه هست:

«لأنه ثقة حافظ من رجال الصحیحین»

حتی ابن تیمیه به همین قائل است. ابن کثیر دمشقی می گوید:

«رجالهم کلهم ثقات من رجال الصحیحین»

در حقیقت می شود گفت اجماع دارند یا اکثریت قریب به اتفاق شان عقیده شان این است که اگر یک راوی در صحیحین بود محکوم به وثاقت است.

آغاز بحث...

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ، بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، بحث ما در رابطه با این شبهه بود بعضی از اصحاب ائمه نام ائمه را نمی دانستند

ما به این شبهه جواب های مختلفی دادیم من جمله روایتی که در رابطه با معلّی ابن خنیس بود در آن جا حضرت مطالبی را مطرح می کند عرض کردم ائمه (علیهم السلام) در تقیه شدید بودند، مخصوصا در آخر دوران آقا امام صادق (سلام الله علیه) حضرت در این جا می گوید منصور جواسیسی گذاشته بود که ببینند شیعیان نسبت به چه کسی برای امامت اجماع دارند؛ گردنش را بزنند:

  «کَانَ لَهُ بِالْمَدِینَةِ جَوَاسِیسُ یَنْظُرُونَ إِلَى مَنِ اتَّفَقَتْ شِیعَةُ جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَلَیْهِ فَیَضْرِبُونَ عُنُقَهُ»

با توجه به این قضایا اگر چند نفری هم از اصحاب نام ائمه را نمی دانستند این ها ضرر نمی زند. و اضافه این روایاتی که آورده اند در رابطه با معلی ابن خنیس یا هشام ابن سالم از نظر سندی ضعیف هستند.

تمام روایاتی که بیان می کند بعد از شهادت امام صادق (سلام الله علیه) اصحاب خاص در امامت بعد از امام صادق شک داشتند سراغ عبدالله افطح و غیره می رفتند تمام این روایت ها ضعیف است حتی آن روایتی هم که امام صادق به منصور دوانیقی، عبدالله افطح و همسرشان برای پس از خود وصیّت می کنند، هم صحیح نبوده و ضعیف است.

پرسش:

این روایت فقط استنطاق راوی را اعلام می کند یعنی نمی گوید که من نمی دانستم امام، امام کاظم است. از این استفاده می کنیم که امام زمان امام کاظم است از میان این چند نفر اما مشخص نمی کند قبلش می دانسته یا نمی دانسته است.

پاسخ:

نه، اگر می دانستند که سراغ عبدالله افطح نمی رفتند آن جا هم رفتند سوال کردند نتوانست جواب بدهد بیرون آمدند سرگردان بودند.

«وَ نَقُولُ إِلَى الْمُرْجِئَةِ إِلَى الْقَدَرِیَّةِ إِلَى الزَّیْدِیَّةِ إِلَى الْمُعْتَزِلَةِ إِلَى الْخَوَارِجِ...»

الکافی (ط - الإسلامیة)، نویسنده: کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الکتب الاسلامیة، ج1، ص351 و 352، بَابُ مَا یُفْصَلُ بِهِ بَیْنَ دَعْوَى الْمُحِقِّ وَ الْمُبْطِلِ فِی أَمْرِ الْإِمَامَة، ح7

اصلا همین روایتی که از هشام دارند نقل می کنند به قدری تعارض دارد و با همدیگر اختلاف دارد که خود اختلاف متن دلالت بر وضع و جعل روایت می کند.

در یک جا می گوید: ما از نزد عبدالله افطح بیرون آمدیم سرگردان بودیم یک جاسوسی آمد یک دفعه می گوید من مسجد پیغمبر رفتم در آن جا متوسل شدم یک بچه ی چهار ساله ای من را خدمت امام کاظم برد. یک مرتبه می گوید من در آن جا بودم یکی از غلامان حضرت آمد من  را برد.

یعنی به قدری تعارض در عبارت هشام است، ان شاء الله بعد از این پاسخ آن بخش دیگر را می آورم در آن جا مفصل این مطلب را توضیح می دهم اصلا تعارضاتی که در روایت هشام آمده کلا اعتماد انسان را به روایت سلب می کند.

در آن طرف هم بحث:

«یَا مُعَلَّى إِنَّ الْمُذِیعَ لِأَمْرِنَا کَالْجَاحِدِ لَهُ»

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ نویسنده: کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الکتب الاسلامیة، ج2، ص223، بَابُ الْکِتْمَان‏، ح8 

«إِنَّ التَّقِیَّةَ دِینِی‏ وَ دِینُ‏ آبَائِی‏ وَ لَا دِینَ لِمَنْ لَا تَقِیَّةَ لَه‏»

المحاسن؛ برقى احمد بن محمد بن خالد، ناشر: دار الکتب الإسلامیة - قم، چاپ: دوم، 1371 ق. ص255

این ها را آوردیم نقل کردیم گفتیم این ها هیچ کدام شان سند درست و حسابی ندارد. ولی در همین روایت کافی هم است.

«نَفَسُ الْمَهْمُومِ لَنَا الْمُغْتَمِّ لِظُلْمِنَا تَسْبِیحٌ وَ هَمُّهُ لِأَمْرِنَا عِبَادَةٌ وَ کِتْمَانُهُ لِسِرِّنَا جِهَادٌ فِی سَبِیلِ اللَّهِ قَالَ لِی مُحَمَّدُ بْنُ سَعِیدٍ اکْتُبْ هَذَا بِالذَّهَبِ فَمَا کَتَبْتَ شَیْئاً أَحْسَنَ مِنْهُ»

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ نویسنده: کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الکتب الاسلامیة، ج2، ص226

مجلسی می گوید روایت مجهول است.

یا مثلا در رجال کشی آمده می خواهم بگویم اوج تقیه در اواخر عمر امام کاظم (سلام الله علیه) را نشان می دهد. راوی می گوید:

«کُنْتُ عِنْدَ الرِّضَا (علیه السلام) فَدَخَلَ عَلَیْهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَةَ وَ ابْنُ السَّرَّاجِ وَ ابْنُ الْمُکَارِی فَقَالَ لَهُ ابْنُ أَبِی حَمْزَةَ مَا فَعَلَ أَبُوکَ قَالَ مَضَى قَالَ مَضَى مَوْتاً قَالَ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ فَقَالَ إِلَى مَنْ عَهِدَ»

امامت بعد از او برای چه کسی است؟

 «قَالَ إِلَیَّ قَالَ فَأَنْتَ إِمَامٌ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ مِنَ اللَّهِ قَالَ نَعَمْ قَالَ ابْنُ السَّرَّاجِ وَ ابْنُ الْمُکَارِی قَدْ وَ اللَّهِ أَمْکَنَکَ مِنْ نَفْسِهِ قَالَ (علیه السلام) وَیْلَکَ وَ بِمَا أُمْکِنْتُ أَ تُرِیدُ أَنْ آتِیَ بَغْدَادَ وَ أَقُولَ لِهَارُونَ إِنِّی إِمَامٌ مُفْتَرَضٌ طَاعَتِی‏»

این ها گفتند اگر این طوری است امام کاظم علیه السلام شما را معین کرده؛ پس دیگر قضیه روشن است شما بیایید این را بر ملا کنید همه مردم بدانند، حضرت فرمود «وَیْلَکَ وَ بِمَا أُمْکِنْتُ» با چه امکاناتی؟ چطوری بتوانم امامت خودم را اعلام کنم؟ تو می خواهی من بغداد بروم و به هارون بگویم انا امام مفترض طاعتی!

«وَ اللَّهِ مَا ذَاکَ عَلَیَّ»

همچنین چیزی بر من لازم نیست.

«وَ إِنَّمَا قُلْتُ ذَلِکَ لَکُمْ عِنْدَ مَا بَلَغَنِی مِنِ اخْتِلَافِ کَلِمَتِکُمْ وَ تَشَتُّتِ أَمْرِکُمْ لِئَلَّا یَصِیرَ سِرُّکُمْ فِی یَدِ عَدُوِّکُمْ»

رجال الکشی إختیار معرفة الرجال؛ کشى، محمد بن عمر ناشر: مؤسسة نشر دانشگاه مشهد محقق/ مصحح: طوسى، محمد بن حسن / مصطفوى، حسن‏، ص464

برای شما هم که می گویم برای این است که اختلافی در میان شما بود و تشکیکی در بعضی از افراد آمده بود از این جهت من برای شما گفتم. این روایت، روایت خیلی زیبایی است «أَ تُرِیدُ أَنْ آتِیَ بَغْدَادَ وَ أَقُولَ لِهَارُونَ إِنِّی إِمَامٌ مُفْتَرَضٌ طَاعَتِی‏ وَ اللَّهِ مَا ذَاکَ عَلَیَّ»

این اوج تقیه ی زمان اوائل خلافت عباسیین لعنت الله علیهم اجمعین را نشان می دهد ائمه اطهار علیهم السلام در اوج تقیه بودند. در زمان بنی العباس مخصوصا آن اوایل با توجه به قیام های متعددی که توسط شیعیان در گوشه و کنار حکومت اسلامی بود، حکومت دنبال این بود که این ها را قلع و قمع بکند و بعد به این نتیجه رسید که تنها راهش این است امامی که بر او اجماع دارند را از بین ببرند.

  انگیزه این که امام هشتم (سلام الله علیه) را از مدینه به طوس کشاندند هم این بود که حضرت را تحت نظر داشته باشند، شیعیانی که با حضرت مرتبط هستند این ها را کاملا شناسایی کنند؛ یعنی اصل هدف مأمون از اوردن امام هشتم (سلام الله علیه) به طوس این بوده است، عاشق چشم و ابروی امام نبوده است حتی به نقلی اینکه دخترش را هم به عقد امام درآورد برای این بود که جاسوسی در خانه امام هشتم (سلام الله علیه) داشته باشد.

در رجال کشی روایت دیگری است:

«جِبْرِیلُ بْنُ أَحْمَدَ، حَدَّثَنِی الشُّجَاعِیُّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ، عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ، عَنْ جَابِرٍ، قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام)»

از عمرو ابن شمر از جابر ابن یزید جعفی روایت است که می گوید من خدمت امام باقر (سلام الله علیه) رسیدم

«وَ أَنَا شَابٌّ، فَقَالَ مَنْ أَنْتَ قُلْتُ مِنْ أَهْلِ الْکُوفَةِ، قَالَ مِمَّنْ قُلْتُ مِنْ جُعْفِیٍّ، قَالَ مَا أَقْدَمَکَ إِلَى هَاهُنَا قُلْتُ طَلَبُ الْعِلْمِ، قَالَ مِمَّنْ قُلْتُ مِنْکَ، قَالَ فَإِذَا سَأَلَکَ أَحَدٌ مِنْ أَیْنَ أَنْتَ فَقُلْ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ، قَالَ، قُلْتُ أَسْأَلُکَ قَبْلَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ عَنْ هَذَا، أَ یَحِلُّ لِی أَنْ أَکْذِبَ قَالَ لَیْسَ هَذَا بِکَذِبٍ مَنْ کَانَ فِی مَدِینَةٍ فَهُوَ مِنْ أَهْلِهَا حَتَّى یَخْرُجَ، قَالَ وَ دَفَعَ إِلَیَّ کِتَاباً وَ قَالَ لِی إِنْ أَنْتَ حَدَّثْتَ بِهِ حَتَّى تَهْلِکَ بَنُو أُمَیَّةَ فَعَلَیْکَ لَعْنَتِی وَ لَعْنَةُ آبَائِی، وَ إِذَا أَنْتَ کَتَمْتَ مِنْهُ شَیْئاً بَعْدَ هَلَاکِ بَنِی أُمَیَّةَ فَعَلَیْکَ لَعْنَتِی وَ لَعْنَةُ آبَائِی، ثُمَّ دَفَعَ إِلَیَّ کِتَاباً آخَرَ ثُمَّ قَالَ وَ هَاکَ هَذَا فَإِنْ حَدَّثْتَ بِشَیْ‏ءٍ مِنْهُ أَبَداً فَعَلَیْکَ لَعْنَتِی وَ لَعْنَةُ آبَائِی.»

رجال الکشی إختیار معرفة الرجال؛ کشى، محمد بن عمر ناشر: مؤسسة نشر دانشگاه مشهد محقق/ مصحح: طوسى، محمد بن حسن / مصطفوى، حسن‏، ص193

چه در زمان بنی امیه و چه در زمان بعد از بنی امیه، اگر آمدید مطلبی از این کتاب برای مردم نقل کردید لعنت من و لعنت آبائم بر شما باد.

پرسش:

عمرو ابن شمر ثقه است؟

پاسخ:

بله عمرو ابن شمر ثقه است.

یکی از جواب های دیگر این است که همین افراد مثل هشام، مومن الطاق و ابوبصیر در برخی روایات امام پس از امام قبل را نمی دانند، خود راوی احادیث ائمه اثنا عشر هستند! آن هم روایاتی با سند صد در صد صحیح.

«کُنْتُ عِنْدَ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ مُعَاوِیَةُ بْنُ وَهْبٍ وَ عَبْدُ الْمَلِکِ بْنُ أَعْیَنَ فَقَالَ لَهُ مُعَاوِیَةُ بْنُ وَهْب‏...»

تا:

«أَدْنَى مَعْرِفَةِ الْإِمَامِ أَنَّهُ عِدْلُ النَّبِیِّ إِلَّا دَرَجَةَ النُّبُوَّةِ وَ وَارِثُهُ وَ أَنَّ طَاعَتَهُ طَاعَةُ اللَّهِ وَ طَاعَةُ رَسُولِ اللَّهِ وَ التَّسْلِیمُ لَهُ فِی کُلِّ أَمْرٍ وَ الرَّدُّ إِلَیْهِ وَ الْأَخْذُ بِقَوْلِهِ وَ یَعْلَمُ أَنَّ الْإِمَامَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه واله وسلم) عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَیْنُ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ أَنَا ثُمَّ مِنْ بَعْدِی مُوسَى ابْنِی ثُمَّ مِنْ بَعْدِهِ وَلَدُهُ عَلِیٌّ وَ بَعْدَ عَلِیٍّ مُحَمَّدٌ ابْنُهُ وَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ عَلِیٌّ ابْنُهُ وَ بَعْدَ عَلِیٍّ الْحَسَنُ ابْنُهُ وَ الْحُجَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحَسَنِ ...»

کفایة الأثر فی النصّ على الأئمة الإثنی عشر؛ نویسنده: خزاز رازى، على بن محمد، محقق / مصحح: حسینى کوهکمرى، عبد اللطیف‏، ناشر: بیدار، ص260

...تا حضرت مهدی (ارواحنا فداه) یکی از راویان حدیث إثنی عشر، خود هشام است. روایت هم صد در صد صحیحه است. خزّاز مشخص است علی بن حسین بن موسی پدر شیخ صدوق وثاقتش کاملاً مشخص است.

 «هارون ابن موسی ثقةٌ مِن أصحابِنا»

 محمد ابن حسن ابن ولید که از شخصیت های برجسته شیعه است محمد ابن حسن فروخ که صاحب بصائر است یعقوب ابن یزید است

 «وکانَ ثقةً صدوقاً»

محمد ابن ابی عمیر هم که از اصحاب اجماع است هشام ابن سالم هم ثقه است.

یعنی تمام رواتش بالاجماع ثقه هستند، صحیحه هم صحیحه اعلایی است ناقلش هم آقای هشام ابن سالم است آن وقت هشام ابن سالمی که این را نقل کرده است می آید تشکیک می کند بعد از امام صادق سراغ آقای عبد الله افطح بروم نشد بروم در کنار قبر پیغمبر به پیغمبر متوسل بشوم جاسوس بیاید و چه و چه بشود؟!

همه تشکیک ها بعد از شهادت امام صادق است. امام صادق از دنیا رفتند این ها نمی دانستند امام بعد از امام صادق چه کسی است؟ زراره از کوفه نامه نوشت پسرش را فرستاد برو ببین در مدینه وصی امام صادق چه کسی است؟ تا این که پسرش بیاید مرگ زراره فرا رسید قرآن را گرفت گفت خدایا من معتقدم هر کسی را که این قرآن، امام قرار داده است او امام من است.

کسی که اندکی از تاریخ خبر داشته باشد می داند امام صادق 148 به شهادت رسیده اند زراره 150 از دنیا رفته است، یعنی در این 2 سال پسر زراره به مدینه رفت نتوانست خبر بیاورد؟!

 خواهم گفت که عین همین عبارت ها از ابن تیمیه است و از بعضی افراد مانند قلمداران و ... است وهابی ها همچنین مسائلی مطرح کردند. این آقا (عابدینی) روایت هم نقل می کند می گوید در این روایت نام ائمه آمده است ولی در خارج غیر از این است. این آقا الفبای علم رجال را هم بلد نیست در همان جلسه گفتم شما اصلاً از علم رجال خبر ندارید.

چند مورد از جهل ایشان به ضروریات علم رجال در جلسه مناظره مطرح کردم.

 البته بعد از آن مناظره شکر خدای عالم حداقل بچه شیعه ها از اطرافش پراکنده شدند چهار تا افراد سیاسی و کم سواد در کنارش هستند آن ها هم جایی را نه می توانند خراب کنند نه جایی را می توانند آباد کنند.

پس این هم قضیه ابو بصیر است روایات متعدد از ابو جعفر احول مؤمن الطاق داریم که در آن امامت دوازده امام را بیان کرده است. ابو جعفر احول مؤمن الطاق از قهرمانان علم مناظره است و دست راست امام صادق (سلام الله علیه) است می شود گفت نور چشم امام صادق (سلام الله علیه) است این طور افرادی که در بحث امامت و ... قهرمان مناظره بودند آیا می توانیم بگوییم این ها در اصل امامت یکی از ائمه شک داشتند؟

شاید بیش از 40 روایت در بصائر از این سه بزرگوار یعنی ابو بصیر، مؤمن الطاق و هشام در رابطه با امامت ائمه نقل شده است. مثلا:

«تسعة من اولاد الحسین وآخرهم قائمهم»

این ها چیزی نیست که برای امثال ابو بصیر و ابو جعفر احول مؤمن الطاق یا هشام ابن سالم مخفی بماند.

در «نقد کتاب اصول مذهب الشیعة» در پاسخ به کتاب قفاری حدیث کتمان را مفصّل جواب دادیم.

قفاری شبهه ای را مطرح می کند می گوید شیعه روایتی را نقل کرده که:

«أَسَرَّ اللَّهُ سِرَّهُ إِلَى جَبْرَئِیلَ وَ أَسَرَّهُ جَبْرَئِیلُ إِلَى مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه واله وسلم) وَ أَسَرَّهُ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه واله وسلم) إِلَى عَلِیٍّ وَ أَسَرَّهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) إِلَى مَنْ شَاءَ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ.»

بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم؛ نویسنده: صفار، محمد بن حسن، مصحح: کوچه باغى، محسن بن عباسعلى‏، ناشر: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، ج1، ص377

ابو جعفر این طوری گفته است از کلینی نقل می کند:

«وَ لَا تَبُثُّوا سِرَّنَا وَ لَا تُذِیعُوا أَمْرَنَا»

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ نویسنده: کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الکتب الاسلامیة، ج2، ص222

«إِنَّ الْمُذِیعَ لِأَمْرِنَا کَالْجَاحِدِ لَهُ»

الکافی (ط - الإسلامیة)؛ نویسنده: کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الکتب الاسلامیة، ج2، ص223، بَابُ الْکِتْمَان‏، ح8 

این نشان می دهد این خبیث (قفاری) کتاب های ما را صفحه به صفحه، سطر به سطر خوانده است عرض کردم در این 14 قرن کسی مثل قفاری در رد شیعه کتابی ننوشته است. مثل همان کاری که علامه امینی کرده است از کتب اهل سنت بر حقانیت شیعه آورده است قفاری هم از کتب شیعه ادله ای بر حقانیت مذهب خودش آورده است. هر چه از قرن 2 و3 شبهاتی علیه شیعه بوده است ایشان در این 3 جلد نوشته است.

 در این جا چند تا جواب دادیم یکی این که ایشان می خواهد بگوید کتمان سِر نشان می دهد بحث امامت در نزد شیعیان معلوم نبود و دستور می دادند امامت را شما مطرح نکنید. امامت در نزد ائمه یک مسئله سِری بوده است برای یک عده خاصی مطرح کرده بودند امامت ائمه همگانی نبود.  بحث امامت سِرّی بوده است.

در جواب اول گفتیم امامت، سِرّی نبوده است در رابطه با امامت، نبی مکرم در سال 3 بعثت در حدیث دار می فرماید:

«فأخذ برقبتی ثم قال إن هذا أخی ووصی وخلیفتی فیکم»

تاریخ الطبری ، اسم المؤلف:  لأبی جعفر محمد بن جریر الطبری الوفاة: 310 ، دار النشر: دار الکتب العلمیة – بیروت، ج 1، ص 543

روایات مفصلی وارد شده است. حدیث منزلت، حدیث ثقلین، حدیث رایت، حدیث مؤاخات، حدیث سدّ ابواب تمام این روایات را آوردیم. و پاسخ دادیم که بحث امامت سری نبوده است.

بلکه همگانی بوده همه جا مطرح کردند آیت الله صافی در کتاب منتخب الاثر 5 هزار روایت در رابطه با امامتِ‌ ائمه اثنی عشر آورده است.

 اما در رابطه با احادیث کتمان اولاً بخاطر خفقانی بود که بنی امیه علیه شیعه ایجاد کرده بودند. این جا عبارتی را از قرطبی آوردیم:

«...خاف ما صدر عن بنی أمیة وحجاجهم من سفک الدماء وإتلاف الأموال وإهلاک الناس بالحجاز والعراق وغیرهما قال وبالجملة فبنو أمیة قابلوا وصیة المصطفى فی أهل بیته وأمته بالمخالفة والعقوق فسفکوا دماءهم وسبوا نساءهم وأسروا صغارهم وخربوا دیارهم وجحدوا شرفهم وفضلهم واستباحوا نسلهم وسبیهم وسبهم فخالفوا رسول الله فی وصیته وقابلوه بنقیض قصده وأمنیته فیا خجلهم إذا التقوا بین یدیه ویا فضیحتهم یوم یعرضون علیه»

فیض القدیر شرح الجامع الصغیر؛ اسم المؤلف: عبد الرؤوف المناوی الوفاة: 1031 هـ، دار النشر: المکتبة التجاریة الکبرى - مصر - 1356هـ، الطبعة: الأولى، ج 6، ص 355

مشخص است بنی امیه نسبت به اهل بیت و شیعیان چه کردند.

 از آن طرف از حسن بصری سوال می کنند در رابطه با فلان حدیث پیغمبر یک مقداری برای ما بگو می گوید:

«غیر أنی فی زمان لا أستطیع أن أذکر علیا»

در زمانی هستم که اصلاً نمی توانم کلمه علی ابن ابیطالب را به زبان بیاورم

تهذیب الکمال؛ اسم المؤلف: یوسف بن الزکی عبدالرحمن أبو الحجاج المزی الوفاة: 742، دار النشر: مؤسسة الرسالة - بیروت - 1400 - 1980، الطبعة: الأولى، تحقیق: د. بشار عواد معروف، ج6، ص124

یا شعبی که از نظر اهل سنت امیر المؤمنین فی الحدیث است می گوید:

«ما لقینا من علی رضی الله عنه أن أحببناه قتلنا وإن أبغضناه کفرنا»

 الأمالی فی لغة العرب؛ اسم المؤلف: أبو علی إسماعیل بن القاسم القالی البغدادی الوفاة: 356هـ، دار النشر: دار الکتب العلمیة - بیروت - 1398هـ 1978م، ج3، ص177

این ها نشان می دهد که در زمان بنی امیه و بخشی از زمان بنی العباس تقیه شدید بوده است.

 اما آن که خیلی مهم است جواب سوم ما است. این جا بحث سِرّی را تقسیم بندی کردیم یک دسته روایاتی داریم در رابطه با اصل امامت ائمه است این را مفصل بیان کردند؛ ولی دسته دیگری از روایات در رابطه با مقام ولایی اهل بیت است. همان طوری که:

(النَّبِی أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ)

پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است.

سوره احزاب (33): آیه 6

الأئمه هم (أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ) الأئمه (علیهم السلام) به اذن الله مدبّرین للعالم بودند و دارای مقام نورانیت بوده اند و ... عمده روایاتی که می گوید: «وَ لَا تَبُثُّوا سِرَّنَا وَ لَا تُذِیعُوا أَمْرَنَا»؛ همه این ها بر می گردد به این قسمتی که مربوط به مقام ولایی اهل بیت است که این مقام ولایی اهل بیت با حکومت بنی امیه و بنی العباس کاملاً در تضاد است اگر بنا باشد «الأئمة أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ کما کان رسول الله»؛ دیگر بنی امیه و بنی العباس باید جمع کنند بروند!

 ائمه اطهار علیهم السلام می فرمودند اینگونه مقامات ولایی را یا مقامات نوری را در میان مردم منتشر نکنید وگرنه اصل امامت ائمه این همه روایات داریم. 5 هزار روایت، کم نیست. به فرض محال از این 5 هزار روایت 4900 روایت اشکال داشته باشد؛ 100 روایت قطعی و معتبر داریم که در آن ها ائمه اثنی عشر به اسم یا به صورت کلی بیان شده است. نمی توانیم این روایات را نادیده بگیریم.

 بله در رابطه با مقامات معنوی و ولایی اهل بیت (علیهم السلام) روایات زیاد داریم که:

«إِنَّ أَمْرَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یَحْتَمِلُهُ إِلَّا مَلَکٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَان‏»

بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم؛ نویسنده: صفار، محمد بن حسن، مصحح: کوچه باغى، محسن بن عباسعلى‏، ناشر: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، ج1، ص26

سوال می کند

«فَمَنْ یَحْتَمِلُه‏ قَالَ نَحْنُ نَحْتَمِلُهُ»

بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم؛ نویسنده: صفار، محمد بن حسن، مصحح: کوچه باغى، محسن بن عباسعلى‏، ناشر: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، ج1، ص26

در روایت بعدی می فرماید:

 «مَن شِئنا»

 آن کسانی که ما تشخیص می دهیم.

در روایت بعدی می گوید:

«إِلَّا صُدُورٌ مُنِیرَةٌ  وَ قُلُوبٌ سَلِیمَة»

این مقامات ولایی اهل بیت که این ها از طرف خدای عالم دارای این چنین مقاماتی هستند این ها هم گفتند این سرّ ما هست و این را در میان مردم منتشر نکنید هم باعث قتل شما می شود، هم باعث درد سر و قتل ما خواهد شد.

عزیزان برای دیدن پاسخ کامل به کتاب «نقد کتاب اصول مذهب الشیعة» صفحه 360 به بعد مراجعه کنند. فایل پی دی اف این کتاب را در سایت تحقیقاتی حضرت ولی عصر ارواحنا فداه قرار داده ایم.

«والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته»