با سلام

دوست گرامي

روايات ذکر شده را به صورت ترتيب ذکر کرده و نقد مي کنيم

روايت اول با اين سند به اين صورت نقل شده است:

حدثنا عبد اللَّهِ حدثني أبي ثنا محمد بن الْحَسَنِ الواسطي يعني المزني ثنا أبو يُوسُفَ الْحَجَّاجُ يعني بن أبي ذئب الصَّيْقَلَ عن أبي سُفْيَانَ عن جَابِرٍ قال مَرَّ رسول اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِرَجُلٍ وهو يصلي وقد وَضَعَ يَدَهُ الْيُسْرَى على الْيُمْنَى فَانْتَزَعَهَا وَوَضَعَ الْيُمْنَى على الْيُسْرَى . مسند أحمد بن حنبل ج 3 ص 381

در نقد اين روايت مي گوييم اولا: در سند اين روايت شخصي است به نام ابوسفيان طلحه بن نافع که خود بزرگان اهل سنت اقرار کرده اند که او از جابر فقط چهار روايت نقل کرده است که آن هم در صحيح بخاري موجود است:

ابن حجر گويد:

أبي أيوب وفي العلل الكبير لعلي بن المديني أبو سفيان لم يسمع من جابر إلا أربعة أحاديث وقال فيها أبو سفيان يكتب حديثه وليس بالقوي وقال أبو حاتم عن شعبة لم يسمع أبو سفيان من جابر إلا أربعة أحاديث قلت لم يخرج البخاري له سوى أربعة أحاديث عن جابر و ابوسفيان از جابر نقل روايت نکرده است مگر چهار حديث

تهذيب التهذيب ، اسم المؤلف: أحمد بن علي بن حجر أبو الفضل العسقلاني الشافعي الوفاة: 852 ، دار النشر : دار الفكر - بيروت - 1404 - 1984 ، الطبعة : الأولىج 5 ص 24

اين روايت مورد مناقشه، جزء آن چهار روايت که گفته اند از جابر نقل کرده است، نيست لذا مشخص شد که اين روايت جعل شده است و اينکه اين را ابوسفيان از جابر نقل کرده باشد، درست نيست البته در خصوص ابويوسف الحجاج رواي ديگر نيز بين علماء در خصوص وثاقتش اختلاف است

ثانيا:اينکه در مورد اين روايت گفته شده است که رجاله صحيح، اين دليل بر صحت خود روايت نيست بلکه دلالت بر وثاقت روات دارد احتمال دارد روايت مرسل نيز باشد اما چون رجال ثقه هستند، گويند رجاله صحيح

روايت دوم که سهل بن سعد نقل کرده است نيز چنين است:

حدثنا عبد اللَّهِ بن مَسْلَمَةَ عن مَالِكٍ عن أبي حَازِمٍ عن سَهْلِ بن سَعْدٍ قال كان الناس يُؤْمَرُونَ أَنْ يَضَعَ الرَّجُلُ الْيَدَ الْيُمْنَى على ذِرَاعِهِ الْيُسْرَى في الصَّلَاةِ قال أبو حَازِمٍ لَا أَعْلَمُهُ إلا يَنْمِي ذلك إلى النبي صلى الله عليه وسلم قال إِسْمَاعِيلُ ينمي ذلك ولم يَقُلْ يَنْمِي روايت دوم: مالك از ابي حازم و او هم از سهل بن سعد نقل مي كند كه سهل بن سعد گفته: ما مردم دستور داده شده ايم كه مرد در حال نماز دست راستش را بر روي دست چپ بگذارد.ابوحازم مي گويد: مطلبي درباره اين روايت نمي دانم جز اينكه به پيامبر نسبت داده شده است . اسماعيل مي گويد : اين مطلب نسبت داده شده است و نمي گويد خود او نسبت داده است . صحيح البخاري ج 1 ص 259

در اين خصوص توجه به چند نكته مورد توجه است:

در روايت نقل شده است كه به مردم امر مي شده است كه دست بسته نماز بخوانيد و آن تصريح مي كند به اين كه ((الناس يؤمرون)) و نمي گويد كه پيامبر امر كرد كه دست راست را روي دست چپ بگذاريد

ابن رشد گويد: و ثبت أيضا أن الناس كانوا يؤمرون بذلك. به مردم به زور دستور مي‌دادند كه شما دست بسته نماز بخوانيد. بداية المجتهد، جلد 1، صفحه 131

حالا آمر چه كسي است؟ مأمورين در چه زماني است؟ نيامده است که او پيامبر بوده امر مي کرده است

أبو حازم كه ناقل روايت است مي‌گويد:من نمي‌توانم تشخيص بدهم كه آيا واقعاً اين روايت را به پيامبر نسبت مي‌دهند يا به كسي ديگر.

اين خيلي روشن و واضح است كه اين روايت مرسل است و يا به تعبير آقايان روايت موقوف است و روايت به نبي مكرم نسبت داده نشده است. روايتي براي ما مورد قبول است كه به پيامبر اكرم نسبت داده شود. حال يا قول پيامبر، يا تقرير و يا عمل آن حضرت.

اما روايت ابن خزيمه از وائل بن حجر نيز مرسل است؛ زيرا در سند روايت چنين آمده است كه علقمة بن وائل از پدرش نقل كرده است درحالي كه او بعد از مرگ پدرش متولد شده است و چيزي از او نشنيده است. ابن حجر در تهذيب التهذيب چنين نقل مي كند:« وحكى العسكري عن بن معين أنه قال علقمة بن وائل عن أبيه مرسل ابن معين گفته است نقل علقمه از پدرش مرسل است . تهذيب التهذيب ج 7 ص 247 .

رواياتي که در خصوص دست بسته نماز خواندن در کتب اهل سنت نقل شده است ، مورد قبول حتي خود علماي اهل سنت نيز نبوده است

إبن رشد كه از شخصيت‌هاي فقهي طراز اول اهل سنت و قول ايشان براي همه مذاهب مورد تأييد است. ايشان در كتاب بداية المجتهد، جلد 1، صفحه 131 صراحت دارد:

اختلف العلماء في وضع اليدين إحداهما علي الأخري في الصلاة، فكره ذلك مالك في الفرض و أجازه في النفل و رأي قوم أن هذا الفعل من سنن الصلاة و هم الجمهور و السبب في اختلافهم: أنه قد جاءت آثار ثابتة نقلت فيها صفة صلاته عليه الصلاة و السلام و لم ينقل فيها أنه كان يضع يده اليمني علي اليسري و ثبت أيضا أن الناس كانوا يؤمرون بذلك. بداية المجتهد و نهاية المقتصد لإبن رشد الحفيد، ج1، ص112

علما اختلاف دارند در اين‌كه آيا در نماز ما بايد دست بسته نماز بخوانيم يا نه؟ آقاي مالك، رئيس مالكي‌ها در نمازهاي واجب اين را مكروه مي‌داند و در نماز‌هاي نفي جايز مي‌داند.

تا آن‌جايي كه مي‌گويد:

روايات صحيح داريم كه نماز‌هاي پيامبر را نقل كرده‌اند، در هيچ يك از آنها اشاره نشده است كه پيامبر اكرم دست راستش را بر دست چپش گذاشته باشد.

در ضمن اين رواياتي که در خصوص دست بسته نماز خواندن پيامبر (ص) نقل کرده اند با روايات ديگر که حضرت دست باز نماز خوانده اند، تعارض دارد

جهت اطلاع بيشتر به اين آدرس رجوع کنيد

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات