ايشان كه مدتي پيش به دليل بيماري در يكي از بيمارستان هاي تهران بستري بود، به علت شدت بيماري، مقارن ظهر امروز و در آستانه شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) به ديار باقي شتافت.

آيت الله العظمي فاضل لنكراني كه برجسته ترين موسس و عضو جامعه مدرسين حوزه عليمه قم به شمار مي آمد، مورد اعتماد ويژه امام خميني بوده و اين اعتماد به سلامت و قوت مباني فقهي وي، يكي از دلايل پيام تاريخي منشور روحانيت بود كه درآن امام خميني طلاب را به تبعيت از جامعه مدرسين حوزه علميه قم فراخوانده بود.

ايشان از كودكي يار و همراه شهيد حاج آقا مصطفي خميني بود و به گفته خود آيت الله فاضل، امام به ايشان فرمود: فلاني من تو را به منزله مصطفي مي دانم، رفتاري كه با مصطفي داشتم با تو دارم، و تعبير ايشان اين بود كه من تو را از كوچكي بزرگ كرده ام و همينطور هم بود.

هم اكنون صداي شيون در كنار نواي قرآن از بيت آيت الله فاضل به گوش مي رسد و ارادتمندان ايشان در كنار علما و مسوولان شهر در آنجا به عزاداري مشغولند، آيت الله صافي گلپايگاني نيز دقايقي پيش براي تسليت در اين دفتر حضور يافتند.

نگاهي به زندگي آية الله العظمي فاضل لنكراني

عالم رباني و مرجع بزرگ تقليد شيعيان حضرت آية الله العظمي حاج شيخ محمد فاضل لنكراني در سال 1310 هجري شمسي در شهر مقدس قم و در خانواده علم و فضيلت و عمل چشم به جهان گشود. پدر ايشان، مرحوم آية الله حاج شيخ فاضل لنكراني از علماي صاحب نام و از اساتيد بزرگ حوزه علميه و از معتمدان و مصاحبان آية الله العظمي بروجردي مرجع بزرگ شيعيان جهان و از اصحاب استفتاء ايشان بود.

از مرحوم آية الله محسني ملايري كه روابط نزديكي با مرحوم آية الله العظمي بروجردي داشت نقل است كه ميگفتند مرحوم آية العظمي بروجردي در زماني كه آية الله فاضل در سن جواني بودند بارها تصريح به اجتهاد ايشان داشتند. در سالهاي دهه 40 كه آية الله فاضل لنكراني دوران جواني را به كمال ميرساندند و فاصله بين سي تا چهل سالگي را سپري مي كردند، از مدرسان معروف، برجسته و كاملا شناخته شده اي بودند كه فضلاي آن روز حوزه علميه قم سطوح عاليه را در محضر ايشان ميخواندند و حوزه هاي درس مكاسب و كفايه ايشان بسيار پرجاذبه و مجمع اهل فضل بود. در همين سالهاي دهه 40 بود كه ايشان به درخواست جمعي از شاگردان كفايه خود، درس خارج اصول را آغاز كردند و در جمع علماي والامقام حوزه علميه قم كه در صراط هدايت حوزه در عرصه علم و عمل و فضيلت و معنويت حركت مي كردند، درخششي فوق العاده داشتند.

قدرت بيان، تسلط بر مباني علمي علماي علم اصول و فقهاي نامدار شيعه، آگاهي از آراء اهل سنت، فحص كامل و جامع، همراهي با شاگردان براي درك صحيح و كامل مطالب و ارائه پاسخ هاي همراه با اتقان و شكيبائي به اشكالات مستشكلين، از ويژگيهاي اين مدرس پركار و جامع نگر حوزه بود. به همين جهت، فضلاي آن روز حوزه علميه قم كه سطح عالي را به پايان برده بودند، به سرعت جذب حوزه درسي ايشان شدند و بعد از مدت كوتاهي كه علاوه بر اصول، تدريس خارج فقه را نيز به تقاضاي فضلا پذيرفتند، حوزه هاي درسي فقه و اصول ايشان از پررونق ترين حوزه هاي درسي قم بود. از بركات اين خرمن پرفيض علم و معنويت، وجود فضلا و علماي برجسته ايست كه تعدادي از آنها از مدرسين صاحب نام حوزه هاي علميه هستند، تعدادي از ممتحنين برجسته حوزه علميه قم در عاليترين سطوح فعاليت مي كنند و تعدادي نيز در نقاط مختلف كشور به اداره حوزه هاي علميه و ارائه خدمات علمي و فرهنگي و اجتماعي به مردم اشتغال دارند.

ساده زيستي، تقوا، تواضع، حسن سلوك با مردم و بويژه با شاگردان خود، از ويژگيهاي اخلاقي و زندگي عملي حضرت آية الله العظمي فاضل لنكراني بود كه از همان دوران كودكي در سرشت ايشان بود و در جواني با برخورداري از امتيازات معنوي حوزه تكامل يافت و از وجود اين عالم نورسته، شخصيت با فضيلتي ساخت كه زمينه هاي معنوي مرجعيت را در كنار برجستگي هاي علمي شكل داد. بدين ترتيب، اين عالم عامل متقي در سالهاي دهه 50 در رديف بزرگان علم و فضيلت و معنويت مورد توجه علما، فضلا و مؤمنين به عنوان يكي از برجسته ترين افرادي كه داراي صلاحيت مرجعيت مي باشند قرار گرفت بطوريكه مراجعات زيادي براي انتشار رساله عمليه به ايشان ميشد و بسياري از علماي صاحبنظر حوزه و شهرستانها ايشان را به عنوان مرجع تقليد بعد از مراجع موجود در آن زمان معرفي ميكردند. سوابق درخشان مبارزاتي عليه رژيم طاغوت و حمايت هاي مستمر از نهضت امام خميني و توجه خاصي كه حضرت امام به ايشان داشتند، بطوريكه در پاسخ تسليت شهادت آية الله حاج سيد مصطفي خميني در سال 1356 با عبارت «انشاءالله تعالي موفق به خدمت به حوزه هاي اسلامي باشيد و افاضل از بركات شما بهره مند شوند» اعتماد علمي خود و در سالهاي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي با محول نمودن اداره امور حوزه علميه قم به ايشان به عنوان شخصيتي كه در رأس جامعه مدرسين حوزه علميه در آن زمان قرار داشت، مراتب اعتماد عملي خود را به ايشان ابراز نمودند، جايگاه ويژه اجتماعي آية الله العظمي فاضل را نشان ميداد كه مكمل جنبه هاي علمي و معنوي ايشان بود.

صفاي باطن و ارادت خالصانه به معصومين عليهم السلام كه گوشه اي از آن در حضور مستمر آية الله العظمي فاضل لنكراني در مراسم بزرگداشت رسول گرامي اسلام و ائمه طاهرين و ام الائمة المعصومين حضرت فاطمه زهرا صلوات الله عليهم اجمعين، اعم از عزاداري ها و جشن ها و اهتمام به برپائي اين مراسم متجلي است، از جلوه هاي معنوي اين عالم عامل و مرجع بزرگ است. نكته بسيار ارزنده اينكه توجه به اين امور هرگز ايشان را از تلاش براي پالايش عزاداري ها و جشن ها از خرافات و زياده روي ها غافل ننموده بطوريكه در بيانات و پاسخ به استفتائات، بر رعايت نوع برگزاري و بر اتقان مطالبي كه در مجالس مربوط به معصومين عليهم السلام مطرح ميشود تاكيد دارند. همچنين توجه به امور معنوي هرگز ايشان را از تلاش هاي علمي مستمر و تحقيق و تاليف باز نداشته بطوريكه اكنون ده ها جلد از تحقيقات علمي ايشان انتشار يافته و دردسترس فضلا و محققين مي باشد.

آيت الله فاضل در جمع رزمندگان اسلامتوجه به مشكلات مردم و تلاش براي حل مشكلات و رفع گرفتاريهاي آنان و توصيه به مسئولين امر براي رسيدگي به مردم نيز از اموري است كه هرگز مورد غفلت آية الله العظمي فاضل لنكراني قرار نگرفته است. در سطح جهان اسلام نيز ايشان به مصائب مسلمين توجه خاص مي نمايند و با شناخت دقيقي كه از مسائل سياسي جهان دارند، همواره مواضع روشني عليه دشمنان اسلام و دشمنان بشريت اتخاذ نموده اند كه موضعگيريهاي ايشان در حمايت از مردم مظلوم فلسطين و عراق و افغانستان و حمايت قاطع ايشان از حكم امام خميني به ارتداد سلمان رشدي و برخورد با توطئه هائي كه عليه اين حكم صورت گرفت از نمونه هاي اين موضعگيريهاست.

مجموعه اين ويژگيهاي علمي، عملي و معنوي كه گوشه اي از آنها را برشمرديم موجب شد بعد از رحلت مراجع تقليد طبقه قبل يعني حضرت امام خميني و حضرات آيات خوئي، گلپايگاني و اراكي، زماني كه مسئوليت خطير مرجعيت برعهده بزرگان ديگري قرار ميگرفت، حضرت آية الله العظمي فاضل لنكراني به عنوان مرجع تقليد مورد توجه علما و مردم قرار گرفتند و اكنون از مراجع طراز اول تقليد مي باشند.

اخلاص در عمل، شرط همه موفقيت هاست. اين ويژگي براي عالمان ديني و بخصوص مراجع تقليد بالاترين ضرورت است كه با برخورداري از آن، خداي متعال نفوذ معنوي بالائي در اختيار آنان قرار ميدهد و ابواب متعددي را براي خدمت به دين و بندگان خود در برابرشان ميگشايد. اين، واقعيتي است كه در طول تاريخ مرجعيت شيعه كاملا مشهود بوده و نمونه هاي زيادي در تاريخ پرافتخار مرجعيت شيعه ثبت است.

برخورداري حضرت آية الله العظمي فاضل لنكراني از همين ويژگي موجب شد ايشان با عنايت خداي متعال خدمات ارزنده اي به حوزه هاي علميه در ايران و خارج از ايران ارائه نمايند. پرداخت شهريه قابل توجه به روحانيون حوزه علميه قم كه اكنون داراي 43000 روحاني است، حوزه علميه مشهد با 10000 روحاني، حوزه علميه اصفهان با 6000 روحاني و حدود 200 حوزه علميه داخل كشور و تعدادي از حوزه هاي علميه خارج از كشور از قبيل جمهوري آذربايجان از الطاف الهي است كه شامل حال ايشان شده است. اهميت اين خدمت بزرگ به حوزه هاي علميه زماني روشن مي گردد كه به اين نكته توجه شود كه آية الله العظمي فاضل لنكراني اجازه نميدهند از غير وجوه شرعيه، شهريه پرداخت شود و شهريه هائي كه ايشان به طلاب و فضلا و علماي حوزه هاي علميه پرداخت مي كنند، تماما از وجوه شرعيه است كه توسط مؤمنين و مقلدين ايشان تامين مي شود.

شايستگي هاي اخلاقي و فضائل معنوي آية الله العظمي فاضل لنكراني وديعه اي است كه با خانواده پرفضيلت فاضل لنكراني از ديرباز همراه بوده است. والد معظم ايشان مرحوم آية الله حاج شيخ فاضل لنكراني به دليل برخورداري از فضايل معنوي آنچنان مورد توجه و اعتماد مرجع بزرگ جهان تشيّع مرحوم آية الله العظمي بروجردي بودند كه ايشان در وصيت نامه خويش تصريح نمودند سهم امامي كه در اختيارشان بود بعد از رحلت ايشان توسط فرزند بزرگشان و نيز آية الله حاج شيخ فاضل لنكراني به مصرف حوزه علميه برسد. نمونه همين اعتماد كامل را حضرت امام خميني رضوان الله تعالي عليه نسبت به حضرت آية الله العظمي فاضل لنكراني دامت بركاته ابراز داشتند بطوريكه دستور فرمودند وجوه شرعيه اي كه در اختيارشان بود بعد از رحلت ايشان توسط حضرت آية الله العظمي فاضل لنكراني و شوراي مديريت حوزه علميه قم به مصرف حوزه برسد. بعد از رحلت حضرت امام، با اقدام فرزند برومند ايشان حجت الاسلام والمسلمين حاج سيد احمد آقا خميني رحمة الله عليه شهريه حضرت امام توسط حضرت آية الله العظمي فاضل لنكراني تا 27 ماه پرداخت شد.