بسم الله الرحمن الرحيم

جلسه 35_تاریخ : 88/10/12

بحث ما در رابطه با متعه بود و اولين شبهه را كه مربوط به نسخ بود، مفصل بحث شد.

شبهه دوم در رابطه با متعه

شبهه دومي كه در رابطه با متعه مطرح است، تشكيل خانواده است. برخي از وهابيون، به ويژه وهابيون معاصر بر اين عقيده هستند كه هدف از ازدواج، زاد و ولد و تشكيل خانواده است و هدف اساسي، ايجاد نسل است و در عقد موقت، اين هدف نيست و مشروعيت آن زير سوال مي رود. يكي از دانشمندان سوري به نام دكتر فتحي الدريني مي گويد: «شرّع النكاح في الإسلام لمقاصد أساسية ... ترجع كلها إلي تكوين الأسرة الفاضلة التي تشكل النواة الأولي للمجتمع الإسلامي، بخصائصه الذاتية من العفة و الطهر و الولاية و النصرة و التكافل الاجتماعي : تشريع نكاح در اسلام به دليل اهداف اساسي است كه همه اش به تشكيل خانواده برمي گردد ... »

الأصل الأولي في الأشياء الحلّية و لكن المتعة حرام، للسائح علي حسين، ص8

پاسخ به شبهه

اين شبهه جديد است و الآن در سايت هاي اهل سنت و وهابيت، خيلي روي اين شبهه مانور مي دهند. ما بايد اين سوال را از منظر قرآن و سنت و شريعت و صحابه و از منظر واقعيات عرفي پاسخ بدهيم.

الف) از منظر قرآن

آيه اول:

«وَ مِنْ آَيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا : و از نشانه هاي او اين كه همسراني از جنس خودتان براي شما آفريد، تا در كنار آنها آرامش يابيد»

(سوره روم/آيه21)

آيا در اين آيه، بحث زاد و ولد و تشكيل خانواده است؟! يا هدف از ازدواج، آرامشي است كه قبل از ازدواج نيست؟! يك جوان، قبل از ازدواج، روحش به اين طرف و آن طرف مي پرد و هر دختري را مي بيند، در ذهنش مي آيد كه در كوچه و خيابان و دانشگاه و فاميل بتواند فرد مناسبي را براي خودش پيدا كند. ولي وقتي ازدواج مي كند، ديگر آن تزلزل روحي را ندارد.

آيه دوم:

«وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّي يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ : و آنها كه وسيله ازدواج ندارند، بايد عفت پيشه كنند تا خداوند آنان را به فضلش بي نياز سازد»

(سوره نور/آيه33)

يعني يكي از اهداف اصلي ازدواج، عفت و پاكدامني است؛ نه فقط زاد و ولد و تشكيل خانواده و توليد نسل.

ب) سنت نبي مكرم (صلي الله عليه و آله)

اين قول آقايان، مخالف سنت است. مي بينيم كه شارع مقدس، ازدواج را تشريع كرده با اين كه ما يقين داريم تشكيل خانواده و زاد و ولدي به آن تعلق نمي گيرد. مثلا «يجوز زواج العقيم بالمرأة الولود : مردي كه عقيم است، مي تواند با يك زن ولود ازدواج كند» و از همان إبتداء هم يقين دارند كه بچه دار نمي شوند. اگر واقعا تشكيل خانواده و زاد و ولد، علت براي ازدواج باشد، اگر علت رفت، بايد معلول هم برود. بر عكس هم همين طور است: «يجوز زواج المرأة العقيم بالرجل المنجب : زني كه عقيم است، مي تواند با يك مرد ولود ازدواج كند». هم چنين: «يجوز نكاح اليائسة : جواز نكاح زن يائسه» و با يقين اين كه زاد و ولدي در كار نيست و «يجوز نكاح الصغيرة : جواز ازدواج با دختر غير بالغ» با يقين بر اين كه زاد و ولدي در كار نيست و «يجوز نكاح الشاب من الشابة مع العزم علي عدم الإنجاب إلي آخر العمر : دختر و پسر جواني با هم ازدواج مي كنند و تصميم دارند تا آخر عمر بچه دار نشوند». در اين طور موارد ازدواج صحيح است؛ ولي زاد و ولدي در كار نيست. حال آن كه اين آقايان مي گويند هدف ازدواج، تشكيل خانواده و زاد و ولد است. اگر واقعا اين طور است كه شما مي گوييد، بايد اين گونه ازدواج ها باطل باشد!

ج) قول صحابه

از أمير المؤمنين (عليه السلام) و إبن عباس و ديگران نقل شده است كه مراد از تشريع متعه، پاكي و پاكدامني و جلوگيري از نشر فساد و فحشاء بود:

1. أمير المؤمنين (عليه السلام)

أمير المؤمنين (عليه السلام) مي فرمايد: «لولا أن عمر نهي عن المتعه ما زني إلا شقي : اگر عمر از متعه نهي نمي كرد، جز افراد شقي، كسي زنا نمي كرد».

جامع البيان للطبري، ج5، ص19 ـ تفسير الثعلبي، ج3، ص286 ـ نواسخ القرآن لإبن الجوزي، ص124 ـ تفسير البحر المحيط لأبي حيان الأندلسي، ج3، ص225 ـ الدر المنثور للسيوطي، ج2، ص140 ـ تفسير الرازي، ج10، ص50 ـ شرح نهج البلاغه لإبن أبي الحديد، ج12، ص253 ـ كنز العمال للمتقي الهندي، ج16، ص522 ـ المصنف لعبد الرزاق الصنعاني، ج7، ص500

اين روايت صراحت دارد كه يكي از اهداف اساسي متعه، پاكي و پاكدامني در جامعه است.

1. ابن عباس

آقاي قرطبي هم از إبن عباس نقل مي كند: «ما كانت المتعة إلا رحمة من الله تعالي رحم بها عباده و لولا نهي عمر عنها ما زني إلا شقي : متعه، رحمتي است از طرف خداوند به بندگانش و اگر عمر نهي نمي كرد از متعه، جز افراد شقي، كسي زنا نمي كرد».

تفسير القرطبي، ج5، ص130 ـ تفسير السمرقندي، ج1، ص320 ـ الدر المنثور للسيوطي، ج2، ص141 ـ أحكام القرآن للجصاص، ج2، ص186 ـ الإستذكار لإبن عبد البر، ج5، ص506 ـ العجاب في بيان الأسباب لإبن حجر العسقلاني، ج2، ص859 ـ المصنف لعبد الرزاق الصنعاني، ج7، ص497 ـ الفايق في غريب الحديث للزمخشري، ج2، ص210 ـ النهاية في غريب الحديث لإبن الأثير، ج2، ص488 ـ لسان العرب لإبن منظور، ج8، ص330

پس معلوم مي شود كه تشريع متعه، براي جلوگيري از گسترش فساد و فحشاء بوده است.

د) مشتبه شدن علت حكم با حكمت حكم

أمر بر آقاي دكتر فتحي الدريني مشتبه شده است و «علت حكم» را با «حكمت حكم» مخلوط كرده است. «علت حكم»: حكم ما دائر مدار آن علت است و به مجرد وجود علت، حكم مي آيد. مانند «لا تشرب المسكر» و إسكار، علت تامّه براي حرمت است و به مجرد اين كه إسكار رفت، حكم هم مي رود. ولي در «حكمت حكم» اين گونه نيست. شايد حكمت برود، ولي حكم باقي بماند. مثلا: «وَ الْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ (سوره بقره/آيه228) : زنان طلاق داده شده بايد 3 طُهْر، عده نگه دارند». عده نگه داشتن 3 طُهْر، آيا علت است يا حكمت؟ اگر بگوييم علت براي پاكي رحم است، يقين مي كنيم كه بچه اي در رحم ندارد. در اين صورت مواردي كه از خارج يقين كرديم در داخل رحم، بچه اي نيست، نيازي به عده نگه داشتن نيست. مثلا زن و شوهري با هم نزديكي كردند و إنزالي صورت نگرفت، بايد بگوييم آن زن نبايد عده نگه دارد. اگر عده نگه داشتن، علت براي پاكي رحم است، اگر علت رفت، حكم هم بايد برود. هم چنين در جايي كه زن، عقيم است و يقين داريم بچه اي در رحم ندارد. اگر طلاق گرفت، آيا بايد عده نگه دارد يا خير؟ اگر اين تربّص، براي عدم جلوگيري از إختلاط مياه باشد، در اين جا إختلاط مياه معني ندارد. هم چنين در جايي كه مرد عقيم است، ما يقين داريم بچه اي در رحم نيست و عده نگه داشتن معنا ندارد. هم چنين مردي كه چند سال از همسرش دور بوده است، اگر حاكم شرع اين زوج را طلاق بدهد، آيا بايد عده نگه دارد يا خير؟ هم چنين زني كه طلاق گرفته است و با آزمايش، مشخص شد كه بچه اي در رحم ندارد، آيا بايد عده نگه دارد يا خير؟ ما اين را حكمت مي ناميم نه علت. لذا در همه موارد ذكر شده، بايد عده نگه دارد؛ حتي اگر علت در ميان نباشد. در رابطه با ازدواج هم همين است و يكي از حكمت هاي ازدواج، تشكيل خانواده و زاد و ولد است و هيچ شكي در اين نداريم و نسل بشر بايد از اين راه، امتداد داشته باشد. ولي علت نيست. اين آقاياني كه مي گويند: «متعه، خلاف است و ازدواج نيست، چون تشكيل خانواده و زاد و ولدي در كار نيست»، اين حرف شان اشتباه است.

هـ) از منظر عرف

كدام جوان است كه به خاطر بچه دار شدن ازدواج كند. اصلاً اين گونه نيست. در تمام عرف بشر اين است كه ازدواج براي دفع شهوت و تشكيل زندگي است، نه بچه دار شدن.

و) توهم باطل

اينها دچار توهم و موهومات شده اند و تصور مي كنند زنان متعه اي مانند زنان فاحشه هستند كه در هر ساعت با كسي ازدواج مي كنند و ساعت ديگر با افراد ديگر ازدواج مي كنند. شيعيان اين كار را جز زنا نمي داند. حتي اگر يك ساعت ازدواج كند، اين زن بايد عده نگه دارد و اگر بچه دار شود، بچه به گردن اوست و بايد هزينه بچه را هم به او بپردازد. چه كسي گفته است كه در متعه، تشكيل خانواده نيست. هستند اشخاصي كه متعه هاي 99 ساله مي كنند و تمام احكامي كه در نكاح دائم هست، در نكاح متعه هم هست. افرادي هم هستند كه به دليل شرايط خودشان، متعه چندين ساله مي كنند و بعد از تمام شدن زمان آن، عقد را تمديد مي كنند.

و) ازدواج هاي اهل سنت

ازدواج هايي كه اهل سنت به جواز آن فتوا داده اند، مانند «نكاج به نيت طلاق»، آيا تشكيل خانواده در آن وجود دارد؟ آيا بچه دار شدن دارد؟ مردي با زني ازدواج مي كند به شرط آن كه بعد از مدتي او را طلاق دهد. همه علماء اهل سنت به اتفاق آراء گفته اند اين ازدواج صحيح است. چرا؟ در اين ازدواج كه بحث تشكيل خانواده و بچه دار شدن نيست. چرا اين ازدواج را جايز مي دانيد؟! ألآن آقايان اهل سنت «نكاح مِسْيار» را جايز مي دانند. «نكاح مسيار» نكاحي است كه مردي با دختري كه در خانه پدرش است و از سفره پدرش مي خورد، ازدواج مي كند و تمام تمتع را در خانه پدر با همديگر انجام مي دهند.

در سال 1383 كه با مفتي اعظم عربستان سعودي در طائف ديدار داشتم، از او سوال كردم: «نظر شما در رابطه با«نكاح مسيار» چيست؟ گفت: ما باطل مي دانيم». ايشان هر شب برنامه زنده در يكي از ماهواره هاي عربستان سعودي به نام المجد دارد و به سوالات فقهي و اعتقادي مردم پاسخ مي دهد. اوائل امسال در اين برنامه از ايشان سوال كردند: «حكم«نكاح مسيار» چيست؟ ايشان گفت: اشكالي ندارد و نكاح شرعي است».

اين نكاح چه تفاوتي دارد با نكاح متعه؟ تنها تفاوتش اين است كه پدر و مادر دختر، ضمن اين كه دختر خود را به او مي دهند و خرجي دختر را هم مي دهند، اين اجازه را هم به داماد مي دهند كه عروس و داماد تمتع خود را در همين خانه خودشان انجام دهند. متأسفانه مشكل ما اين است اينها از مسائل شرعي و اسلامي جدا مي شوند و از چاله خارج مي شوند و داخل چاه مي افتند.

««« و السلام عليكم و رحمة الله و بركاته »»»