2024 March 28 - پنج شنبه 09 فروردين 1403
حضرت معصومه سلام الله عليها چشم و چراغ مردم قم
کد مطلب: ٦٣١٨ تاریخ انتشار: ٠٨ خرداد ١٤٠٢ - ٠٠:١٠ تعداد بازدید: 9991
يادداشت » عمومي
حضرت معصومه سلام الله عليها چشم و چراغ مردم قم



أ) فاطمه معصومه سلام الله عليها كيست؟
اول ذيقعده سال 173 هجري قمري بود(25 سال از تولد حضرت امام رضا عليه السلام)، كه نكو گوهري ديگر از نسل رسول الله صلي الله و عليه و آله و بانويي نمونه و دختري زينب گونه از حضرت موسي بن جعفر عليه السلام و نجمه خاتون سلام الله و عليها به دنيا آمد.
تنها ده سال داشت كه پدر بزرگوارش را از دست داد و يتيم شد. از آن پس تحت مراقبت برادرش امام رضا عليه السلام قرار گرفت. با آغاز خلافت مأمون اين خليفه مكار عبّاسي، او نيز همانند اسلاف غدّارش براي مقابله بانفوذ روبه گسترش تعاليم امامان معصوم و اهل بيت(ع) عصمت و طهارت بر دل هاي مشتاقان و جلوگيري از انسجام سياسي شيعيان حضرت علي(ع) به ترفندي ديگر متوسّل شده و امام رضا(ع) را به پايتخت خود «مرو» دعوت نمود. امام با اكراه اين دعوت را پذيرفتند و بدون اين كه كسي از بستگان و اهل بيت(ع) خود را همراه ببرند به سوي «مرو» حركت نمودند. حضرت فاطمه معصومه(ع)در سال 201 هـ ق، يك سال پس از ورود امام رضا(ع) به مرو، با چهار تن از برادران و گروهي از برادرزادگان به سوي خراسان حركت نمودند و چون اين كاروان كوچك به حوالي ساوه رسيد عدّه اي از دشمنان اهل بيت(ع) به دستور مأمون عبّاسي راه را بر آنان بستند و در يك درگيري نابرابر همه برادران و تقريباً اكثر مردان همراه كاروان را كه حدود 23 نفر بودند به شهادت رساندند. حضرت معصومه(س) از شدّت رنج و تأثّر روحي بيمار گرديد و بنا بر قولي حضرت را مسموم كردند .
از همراهان خود پرسيد؛ مسافت اين جا تا قم چقدر است. پاسخ را گفتند. در اين هنگام به ياد خبري از پدرش افتاد. لذا فرمود: مرا به قم ببريد كه از پدر بزرگوارم بارها مي شنيدم كه قم مركز شيعيان ماست. بدين ترتيب باقيمانده افراد كاروان به جاي رفتن به «مرو» به جانب قم تغيير مسير داده و در 23 ربيع الاوّل سال 201 هـ ق وارد قم شدند.
مردم، به استقبال آن حضرت آمدند و پروانه وار و مشتاقانه ايشان را در ميان گرفتند. در پيشاپيش آنان شخصيت برجسته شهر، موسي بن خزرج اشعري حركت نمود و افسار شتر آن حضرت را به دست گرفته و افتخار مي كرد تا آنكه به درخواست او، حضرت در منزلش اقامت نمود.
بيماري حضرت كه از غم هجران برادر و شهادت و مظلوميت ديگر برادران و همراهان و يا سمّي كه به ايشان داده شده است، هفده روز ادامه يافت و ايشان بهتر از هركس به حال خود و كوتاهي عمرش آگاه بود، روزهاي آخر عمر را به عبادت و راز و نياز با معبود يگانه مشغول بود .
سرانجام در روز دهم ربيع الثاني و «بنا بر قولي دوازدهم ربيع الثاني» سال 201 هجري پيش از آن كه ديدگان مباركش به ديدار برادر روشن شود، در ديار غربت و با اندوه فراوان در سن 28 سالگي ديده از جهان فروبست و شيعيان را در ماتم خود به سوگ نشاند .
ب ) حضرت معصومه سلام الله عليها از چه مقامات معنويي برخوردار بودند؟
شمّه اي از فضائل و مناقب آن حضرت از اين قرارند :
1- شرافت خانوادگي :
يكي از عاليترين فضائل آن حضرت انتساب ايشان به بيت وحي و رسالت و امامت است. او " بنت رسول الله(ص)" و " بنت وليّ الله" و " اخت وليّ الله" و " عمّه وليّ الله" است و اين امر خود سرچشمه ساير فضائل و كمالات معنوي و روحاني آن بزرگوار مي باشد كه زندگي در جوار امامان معصومي همچون " موسي بن جعفر" و" علي بن موسي الرّضا" (ع) و بهره مند بودن از تعاليم عاليه آن رهبران راه نور و سعادت ، خود عامل اساسي در تعالي روح و تكامل درجات علمي و عملي آن حضرت بوده است. بنابراين مي توان آن حضرت را الگو و نموداري از فضائل اهل بيت (ع) دانست.
2- عبادت آن حضرت :
هدف از خلقت انسان چيزي جز عبادت و بندگي خداوند متعال نيست:
وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الاِنْسَ اِلّا لِيَعْبُدُونِ
جن و انس را بيا فريديم جز براي اين كه عبادتم كنند.(و از اين طريق تكامل يافته و به من نزديك شوند)
آنان كه به اين هدف پي بردند در راه رسيدن به عاليترين مرتبه آن كه حصول يقين و اطمينان و نفس مطمئنّه شدن است، سر از پا نمي شناسند و بهترين ساعات زندگي خود را زمان عبادت و راز و نياز به درگاه ذات بي نياز مي دانند و در خلوت شب سر بر آستان دوست مي نهند و راز دل با محبوب خويش مي گويند و عاشقانه با او به گفتگو مي نشينند و به اين آرزو زنده اند كه در حال نماز و راز و نياز به ملاقات حق بشتابند و مخاطب حضرتش قرار گيرند كه :
يا اَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ ارْجِعي اِلي رَبِّكِ راضِيَه مَرْضِيَّه
سوره مباركه فجر , آيه 28- 27
اي روح آرامش يافته به سوي پروردگارت برگرد در حالي كه هم تو از او خشنودي و هم او از تو خشنود است".
يكي از عاليترين نمونه هاي عبادت و بندگي خدا از خاندان ولايت و امامت ، كريمه اهل بيت فاطمه معصومه (ع) است. او كه عبادت و شب زنده داري هفده روزه اش در واپسين روزهاي عمر شريفش ، گوشه اي از يك عمر عبوديّت و خضوع و خشوع آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاك الهي است و اين بيت النّورو معبد و محراب به يادگار مانده آن صفّيه الله است كه- از بركات راز و نيازهاي شبانه آن بضعه موسي (ع) - تا دامنه قيامت هدايتگر و الهام بخش بندگان عاشق عبادت و ولايت مي باشد و چه خوش سروده اند اهل ذوق كه:
اين جايگاه كه آنقدر منوّر استاين سجده گاه دختر موسي بن جعفر است
بر سر در آن مكان مقدّس اين دو بيت به چشم مي خورد كه:
شده بنياد اين كاخ منوّر به پاس دختر موسي بن جعفر
عبادتگاه معصومه است اينجا كز اينجا قم شرافت يافت ديگر
3- عالمه و محدّثه اهلبيت (ع):
در فرهنگ اسلامي محدّثان راستين همواره از حرمت و منزلت ويژه اي برخوردار بوده اند ؛ محدّثان و راويان در حفظ و حراست از گنجينه هاي معارف و ارزش هاي ديني و ذخاير گرانمايه مكتب تشيّع و رشد و تعالي فرهنگ غني اسلامي نقش اوّل را داشته اند و حامل ودايع و امانت هاي گرانقدر الهي و رازدار اسرار آل رسول بوده اند يكي از والاترين عناويني كه نشان دهنده بلندي مرتبه علم و آشنايي كريمه اهل بيت (ع) با معارف بلند اسلام و مكتب حياتبخش تشيّع است ؛ محدّثه بودن آن حضرت مي باشد كه بزرگان علم حديث احاديث و روايات رسيده از آن حضرت را در كتابهاي خود نقل نموده اند ، رواياتي كه به خاطر داشتن مضموني ولايي خود شاهد صدقي بر ولايت محوري بودن آن محدّثه آل طه و عالمه آل محمد(ص) مي باشند كه در جاي خود اين روايات ذكر خواهند شد.
4- اومعصومه است :
گرچه مقام عصمت از گناه و مصون بودن از لغزشها " در عين قدرت برخط" مقامي است خاص انبياء عظام و اوصياء آنان به ويژه چهارده معصوم پاك (ع) ؛ ولي بودند كساني كه به دليل طاعت و بندگي مخلصانه پروردگار و اطاعت و پيروي كامل از رهروان راه پاكي و وارستگي به درجه اي از تقوي و طهارت روحي رسيدند كه از معاصي و رذايل اخلاقي دور مانده و دامن روح و جان خويش را از ناپاكي ها زدودند . فاطمه معصومه (ع) كه خود پرورش يافته مكتب ائمّه طاهرين (ع) و يادگار صاحبان آيه تطهير است ، نمونه عاليي از طهارت و پاكي است به گونه اي كه خاصّ و عام او را بعنوان معصومه شناخته اند تا بدانجا كه بعضي از بزرگانايشان را فردي برخوردار از طهارت ذاتي و تالي تلو معصومين (ع) دانسته و حضرت رضا (ع) به ايشان لقب معصومه داده و فرمود:
مَنْ زارَ الْمَعْصُومَةَ بِقُمْ كَمَنْ زارَني
كسي كه " فاطمه معصومه" را در قم زيارت كند مثل آن است كه مرا زيارت كرده باشد.
و در يكي از فرازهاي زيارت غير مشهوره حضرت آمده است:
السَّلامُ عَلَيْكِ اَيَّتُهَا الطّاهِرَةُ الحَميدَةُ الْبَرَّةُ الرَّشيدَةُ التَّقِيَّةُ النَّقِيَّةُ
سلام بر تو اي بانوي پاك و ستايش شده ، نيكوكردار و هدايت شده ، پرهيزگارِ وارسته".
5- كريمه اهل بيت (ع):
انسان در اثر عبادت و بندگي خداوند متعال مي تواند به جايي برسد كه مظهر اراده حق و واسطه فيض الهي گردد ؛ اين ثمره عبوديّت و اطاعت كامل از ذات اقدس الهي است چنانچه خود درحديث قدسي مي فرمايد :
يَابْنَ آدَمَ اَنَا اَقُولُ لِلشَّيْءِ كُنْ فَيَكُونُ ، اَطِعْني فيما اَمَرْتُكَ اَجْعَلُكَ تَقُولُ لِلشَّيْءِكُنْ فَيَكُون
فرزند آدم ... مرا اطاعت كن تا تو را چنان نمايم كه ( به عنايت من ) هر آنچه را اراده كني همان شود"..
مستدرك الوسائل , ج 2 , ص 298 .
امام صادق (ع) هم مي فرمايد :
اَلْعُبُودِيَّةَ جَوْهَرَةُ كُنْهُهَا الرُّبُوبِيَّةُ.
بندگي خداوند گوهري است كه نهايت و باطن آن فرمانروايي بر موجودات است.
مصباح الشريعه , باب 100.
اولياء خداوند متعال كه در راه بندگي و اطاعت گوي سبقت را از ديگران ربوده و اين راه را خالصانه پيموده اند هم در زندگي پر بركت خويش و هم بعد از آن ، منشأ كرامات و عناياتي بوده اند كه آثار يك عمر اخلاص و وارستگي آنهاست. و از دير زمان آستان قدس فاطمي منشأ هزاران كرامت و عنايت ربّاني بوده است و چه قلب هاي نااميدي كه سرشار از اميد به فضل و كرم الهي و چه دست هاي تهي كه سرشار از رحمت ربوبي و چه انسانهاي بريده از همه جا و نا اميد از همه كس كه با دلي شاد و روحي پيوسته به ابديت از درگاه پر فيض و كرم اين كريمه اهل بيت (ع) برگشته و براي خود زندگيي بر اساس ايماني مستحكم به ولاي اولياء حق، بنا نهادند . اين ها همه ، نشانه بزرگي و عظمت روح آن بنده شايسته و پيوسته به منبع فيض و كرم بي پايان خداي فيّاض و كريم است .
6- مقام شفاعت آن حضرت :
شكّي نيست كه داشتن حقّ شفاعت و رسيدن به اين مقام عظيم ، شايستگي لازم را مي طلبد چرا كه خداوند شفاعت كساني را مي پذيرد كه مأذون و مجاز از طرف او باشند:
يَوْمَئِذٍ لاتَنْفَعُ الشِّفاعَهُ الّا مَنْ اَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ
روز قيامت شفاعت كسي فايده نبخشد جز آن كه خدا اجازه شفاعتش داده باشد.
طه , آيه 109 .
و اين اذن به كساني داده مي شود كه به مرتبه عالي از قرب الهي و بندگي خالصانه پروردگار رسيده باشند كه در رأس آنها انبياء و ائمّه معصومين (ع) هستند و بعد از آنها اين بندگان خالص حق و اولياء مقرّب درگاه خدايند كه هر كدام در حدّ مقام و درجه معنوي خويش حق شفاعت دارند " از علماء و شهداء و فرزندان شايسته امامان معصوم (ع) ". از جمله كساني كه به شفيعه بودنش در روايات و آثار ديني تصريح شده است ، فاطمه معصومه (ع) است : امام صادق (ع) مي فرمايد:
تَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شيعَتِيَ الْجَنَّهَ بِاَجْمَعِهِم
به شفاعت او ( فاطمه معصومه ) همه شيعيانم وارد بهشت خواهند شد.
سفينه البحار , ج 2, ص376 .
و در زيارت آن حضرت به" دستور امام معصوم (ع) " گفته مي شود كه :
يا فاطِمَهُ اشفَعي لي في الْجَنَّهِِ
اي فاطمه معصومه! براي من نزد خدا درباره بهشت شفاعت كن".
اين خود نشان دهنده شأن و مقام بسيار عظيم آن شفيعه روز جزا است چنانچه در فراز ديگري از زيارت مخصوص آمده است كه:
فَاِنَّ لَكِ عِنْدَ اللهِ شَأْنا ً مِنَ الشَّأْنِ
يعني : اين كه ما از تو طلب شفاعت مي نماييم به خاطر اين است كه تو در محضر الهي شأن و منزلت وصف ناپذير داري ، كه بر خاك نشينان اين عالم قابل تصوّر نيست و تنها خدا و پيامبر و اوصياء طاهرينش بر آن واقفند.
ج) چه رواياتي در شان و منزلت حضرت معصومه سلام الله عليها از طرف معصومين عليهم السلام صادر شده است؟
امام صادق عليه السلام:
1- ان للّه حرماً و هو مكه ألا انَّ لرسول اللّه حرماً و هو المدينة ألا وان لاميرالمؤمنين عليه السلام حرماً و هو الكوفه الا و انَّ قم الكوفة الصغيرة ألا ان للجنة ثمانيه ابواب ثلاثه منها الي قم تقبض فيها امراة من ولدي اسمها فاطمه بنت موسي عليهاالسلام و تدخل بشفاعتها شيعتي الجنة با جمعهم
خداوند حرمي دارد كه مكه است پيامبر حرمي دارد و آن مدينه است و حضرت علي حرمي دارد و آن كوفه است و قم كوفه كوچك است كه از 8 درب بهشت سه درب آن به قم باز مي شود - زني از فرزندان من در قم از دنيا مي رود كه اسمش فاطمه دختر موسي است و به شفاعت او همه شيعيان من وارد بهشت مي شوند.
2- الّا انَّ حرمي و حرم ولدي بعدي قم
آگاه باشيد كه حرم من و حرم فرزندان بعد از من قم است.
بحار ج 60 صفحه 216
3- من زارها عارفاً بحقّها فله الجنة
كسي كه آل حضرت را زيارت كند در حالي كه آگاه و متوجه شأن و منزلت او باشد به بهشت مي رود.
بحار ج 48 صفحه 307
4- اِنَّ لِلّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ، وَ لِرَسُولِهِ وَ هُوَ المَدينَةُ، وَ لِاَميرِالمُؤمِنين حَرَماً وَ هُوَ الكُوفَةُ، وَ لَنا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ وَ سَتُدفَنُ فيها اِمرَأةُ مِن وُلدي تُسَمّي فاطِمَةُ، مَن زارَها وَجَبَت الجَنَّةُ.
«خدا داراي حرمي است كه آن مكّه است، و پيامبرش هم حرمي دارد كه مدينه است، و اميرمؤمنين هم حرمي دارد كه كوفه است. و ما هم داراي حرمي هستيم كه قم است و به زودي بانويي از فرزند من آن جا دفن مي شود كه نامش فاطمه است. هركسي او را زيارت كند بهشت بر او واجب مي شود.(امام صادق(ع) هنگامي اين جمله را فرمودند كه هنوز مادر امام موسي بن جعفر(ع) به او باردار نشده بود.)
يحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج 48، ص: 317 ؛ و نوري الطبرسي، ميرزا حسين، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج 11، ص 34، ح 12، مؤسسهء آل البيت(ع) لاحياء التراث، قم. و تاريخ قم،
5- تقبض فيها امراةٌ من ولدي اسمها فاطمة بنت موسي و تدخل بشفاعتها شيعتي الجنة باجمعهم.
در شهر قم بانويي از ذريه من دفن مي شود نام او فاطمه است دختر موسي عليه السلام كه به شفاعت او دوستان ما همگي وارد بهشت مي شوند.
بحار الانوار ج 60 ص 228
6- ان زيارتها تعدل الجنة.
زيارت او معادل بهشت است.
بحار الانوار ج 102 ص 267 ؛ ترجمه تاريخ قم چاپ ايران سال 1353 ص 215
7- ستدفن فيها امرةٌ مناولادي سمي فاطمة فمن زارها و جبت له الجنة.
در قم بانويي از اولاد من دفن مي شود كه نام او فاطمه است هر كس او را زيارت كند بهشت بر او واجب است.
بحارالانوار ج 60 ص 216 ؛ بحالانوار ج 48 ص 317
تحقيقي پيرامون اين روايت:
1ـ مستدرك الوسائل ـ الميرزا النوري ج 1 ص 368 ب 74 ح 12196 الحسن بن محمد بن الحسن القمي في تاريخ قم: روي عدة من أهل الري، أنهم دخلوا علي أبي عبدالله عليه السلام و قالوا: نحن من أهل الري، فقال عليه السلام: مرحبا بإخوانا من أهل قم، فقالوا : نحن من أهل الري، فأعد عليه السلام الكلام، قالوا ذلك مرارا، و أجابهم بمثل ما أجاب به أولا، فقال: إن لله حرماً و هو مكة: و إن للرسول (صلي الله عليه و آله و سلم) حرماً و هو المدينة، و إن لاميرالمؤمنين عليه السلام حرماً و هو الكوفة، و إن لنا حرماً و هو بلدة قم، و ستدفن فيها امرأة من أولادي تسمي فاطمة، فمن زارها وجبت له الجنة. قال الراوي: و كان هذا الكلام منه عليه السلام قبل أن يولد الكاظم عليه السلام. 2ـ بحارالأنوار جلد 57 ص 216 ح 41، و 99/267 ح 5 ب 1: وروي (تاريخ قم للحسن بن محمد القمي) عن عدة من أهل الري أنهم دخلوا علي أبي عبدالله عليه السلام و قالو نحن من أهل الري فقال مرحباً بإخواننا من أهل قم، فقالوا نحن من أهل الري فأعاد الكلام، قالوا ذلك مراراً و أجابهم بمثل ما أجاب به أولاً فقال إن لله حرماً و هو مكة: و إن للرسول حرماً و هو المدينة، و إن لاميرالمؤمنين عليه السلام حرماً و الكوفة، و إن لنا حرماً و هو بلدة قم، و ستدفن فيها امرأة من أولادي تسمي فاطمة، فمن زارها و جبت له الجنة. قال الراوي : و كان هذا الكلام منه عليه السلام قبل أن يولد الكاظم عليه السلام. 3ـ بحارالأنوار جلد 57 ص 228 ح 59 ب 36 أقول و روي القاضي نور الله التستري قدس الله روحه في كتاب مجالس المؤمنين عن الصادق عليه السلام أنه قال إن لله حرما و هو مكة ألا إن لرسول الله حرما و هو المدينة أن إن لأميرالمؤمنين حرما و هو الكوفة ألا و إن قم الكوفة الصغيرة ألا إن للجنة ثمانية أبواب ثلاثة منها إلي قم تقبض فيها امرأة من ولدي اسمها فاطمة بنت موسي و تدخل بشفاعتها شيعتي الجنة بأجمعهم. التحقيق: مصدر اصلي نقل اين روايت كتاب تاريخ قم مي باشد كه علامه مجلسي در مورد آن مي فرمايد: و تاريخ بلدة قم كتاب معتبره، لكن لم متيسر لنا أصل الكتاب و إنما وصل إلينا ترجمته. محدث نوري هم در مورد اين كتاب مي گويد:
إني رايت نسخة من هذا التاريخ بالفارسية في بلدة قم و هو كتاب كبير جيد، كثير الفرائد في مجلدات
من نسخه اي فارسي از اين كتاب را در قم يافتم كتاب بزرگ خوبي است كه گوهرهاي زيادي دارد.
امام كاظم عليه السلام:
فداها أبوها.
در جريان مشاهده پاسخ حضرت معصومه به سؤالات اصحاب فرمودند: پدر فداي او باد.
كشف اللئالي صالح بن عرندس طبق نقل كتاب كريمه اهل بيت ص 64 ـ 63
امام رضا عليه السلام:
1- هركس نتواند به زيارت من بيايد، برادرم را در ري يا خواهرم را در قمزيارت كند كه ثواب زيارت مرا در مي يابد.
3 - من زارها فله الجنة
سعد بن سعد مي گويد: از امام رضا عليه السلام در مورد فاطمه معصومه سلام اله عليها سوال كردم فرمود: هر كس او را زيارت كند بهشت بهاي اوست.
تحقيقي پيرامون اين حديث:
1 ـ كامل الزيارات ـ جعفر بن محمد بن قولويه ص 537 ب 106 ح 1: حدثني علي بن الحسين بن موسي بن بابويه، عن علي بن ابراهيم بن هاشم، عن أبيه، عن سعد بن سعد، عن ابي الحسن الرضا عليه السلام، قال: سألته عن زيارة فاطمة بنت موسي عليه السلام قال: من زارها فله الجنة. 2 ـ عيون أخبار الرضا عليه السلام ـ الشيخ الصدوق ـ ج 1 ص 299 ب 67 ح 1: حدثنا أبي و محمد بن موسي بن المتوكل رضي الله عنه، قالا: حدثنا علي بن إبراهيم بن هاشم عن أبيه عن سعد قال: سألت أبي الحسن الرضا عليه السلام عن زيارة فاطمة بنت موسي بن جعفر عليه السلام، فقال: من زارها فله الجنة. 3ـ ثواب الأعمال ـ الشيخ الصدوق ص 98 باب ثواب من زار قبر فاطمة بنت موسي بن جعفر عليه السلام بقم أبي (ره) قال حدثنا علي بن إبراهيم عن أبيه عن سعد بن سعيد عن أبي الحسن الرضا عليه السلام قال: سألته عن قبر فاطمة بنت موسي بن جعفر عليه السلام فقال: من زارها فله الجنة. 4ـ وسائل الشيعة ـ الحر العاملي ج 14 ص 574 ب 94 ح 19850 محمد بن علي بن الحسين في (ثواب الاعمال) و (عيون الاخبار) عن أبيه و محمد بن موسي بن المتوكل، عن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن سعد بن سعد قال: سألت أباالحسن الرضا عليه السلام عن زيارة فاطمة بنت موسي بن جعفر عليه السلام بقم فقال من زارها فله الجنة. جعفر بن محمد بن قولويه في (المزار) عن علي بن الحسين بن موسي ابن بابويه، عن علي بن إبراهيم مثله. نتيجه: اين روايت بنا بر اقوا صحيح مي باشد بخاطر ابراهيم بن هاشم
امام جواد عليه السلام:
1- من زار قبر عمتي بقم فله الجنة
كسي كه عمه ام را در قم زيارت كند پاداش او بهشت است
بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج 48، ص: 317 ؛ الوسائل 10/ 452 ثواب الاعمال/ 124 البحار 102/ 265 ؛ كامل الزيارات ص 324
تحقيقي پيرامون اين حديث:
1ـ كامل الزيارات ـ جعفر ب محمد بن قولويه ص 536 ب 106 ح 2 حدثني ابي و اخي والجماعة، عن احمد بن ادريس و غيره، عن العمركي بن علي البوفكي، عمن ذكره، عن ابن الرضا عليه السلام، قال : من زار قبر عمتي بقم فله الجنة. و عنه البحار 102 : 265 2ـ وسائل الشيعة ـ الحر العاملي ج 14 ص 576 ح 19851 و عن أبيه و أخيه علي مشايخه عن أحمد بن إدريس و غيره، عن العمركي عن رجل، عن رضا عليه السلام قال: من زار قبر عمتي بقم فله الجنة. نتيجه: اين روايت هرچند مرسل مي باشد ولي بنا بر صحت تمام راويان اسانيد كتاب كامل الزيارات اين روايت هم صحيح خواهد بود چنانكه بيشتر علما اين قاعده را پذيرفته اند.
د) چه احاديثي از حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها نقل شده است:
1- حديث غدير:
حدثتني فَاطِمَةُ وَ زَيْنَبُ وَ أمَّ كُلْثُوم بَنَاتُ مُوسَي بْن ِ جَعْفَر قُلْنَ:... عَنْ فَاطِمَةَ بِنْت ِرَسُول ِاللّه ِصَلَّي اللّه عَلَيْه ِوَ آله و سَلَّمَ وَ رَضِيَ عَنْهَا قَالَتْ : «أنَسِيتُمْ قَوْلَ رَسُول ِاللّه ِصِلَّي اللّهُ عَلَيْه ِوَ سَلَّم يَوْمَ غَد ِ ير ِخُمٍّ، مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِيٌّ مَوُلاهُ
از حضرت زهرا سلام الله عليها نقل مي كنند كه فرمود: آيا فرمايش رسول خدا(ص) را در روز غدير خمفراموش كرده ايد كه فرمود: هر كس من مولاي اويم، علي مولاي اوست.
الغدير , ج1, ص 196؛عوالم العلوم، ج 21، ص 353 به نقل از اسني المطالب ص 49 تا ص 51.
2- حديث منزلت :
حدثتني فَاطِمَةُ وَ زَيْنَبُ وَ أمَّ كُلْثُوم بَنَاتُ مُوسَي بْن ِ جَعْفَر قُلْنَ:... عَنْ فَاطِمَةَ بِنْت ِرَسُول ِاللّه ِصَلَّي اللّه عَلَيْه ِوَ آله و سَلَّمَ وَ رَضِيَ عَنْهَا قَالَتْ : «أنَسِيتُمْقَوْلُهُ صَلَّي اللّهُ عَلَيْه ِوَ آله و سَلَّمَ ،أنْتَ مِنِّي بِمَنْز ِلَة ِهَارُونَ مِنْ مُوسي؟
از حضرت زهرا سلام الله عليها نقل مي كنند كه فرمود: آيا فرمايش رسول خدا(ص) را در روز غدير خمفراموش كرده ايد كه فرمود:تو براي من همانند هارون براي موسي هستي.
الغدير , ج1, ص 196؛عوالم العلوم، ج 21، ص 353 به نقل از اسني المطالب ص 49 تا ص 51.
3- حب آل محمد (ص) ((روايت فواطم عليهن السلام))
عَنْ فَاطِمَةُ بِنْتَ موسَي بْن جَعْفَر (ع)... عَنْ فَاطِمَةَ بِنْت ِرَسُول ِاللّهِ صَلَّي اللّه عَلَيْه ِوَ آلِهِ وِ سَلَّمَ ، قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللّه ِصَلَّي اللّه ِعَلَيْه ِوَ آلِه ِوَ سَلَّمَ : «ألا مَنْ ماتَ عَلي حُبِّ آل ِمُحَمَّد ماتَ شَهِيداً.»
فاطمه معصومه(س)، روايتي نقل مي كند كه سلسله سندش به حضرت فاطمه زهرا(س)مي رسد؛ آن حضرت مي فرمايد: حضرت رسول اكرم (ص) فرمود: «آگاه باشيد! هركس با محبّت آل محمّد بميرد شهيد از دنيا رفته است.
آثار الحجه , محمّد را زي , ص 9 , به نقل از اللؤلؤه الثمينه , ص 217 ؛ عوالم ح 3 ج 21 ص 354
4- مقام و منزلت امام علي (ع) و شيعيان آن حضرت :
فاطمه معصومه (ع) از فاطمه زهراء (ع) نقل مي كند كه پيامبر خدا (ص)فرمود : " در شب معراج ، داخل بهشت شدم ، آنجا قصري ديدم از دُرّ ميان خالي ، كه داراي دري بود آراسته به دُرّ و ياقوت و بر آن در پرده اي آويخته بود ؛ من سرم را بلند كردم ، ديدم بر آن نوشته شده است :
لااِلهَ اِلّا الله ، مُحَمَّد رَسُولُ الله ، عَلِيٌّ وَلِيُّ الْقَوْمِ
خدايي جز خداي يكتا نيست ؛ محمّد فرستاده خدا است ؛ عليّ وليّ ( و رهبر) مردم است .
و بر پرده نوشته بود :
بَخٍّ ، بَخٍّ ، مَنْ مِثْلُ شيعَهِ عَلِيٍّ ؟
بَه بَه ، كيست مانند شيعه علي (ع) ؟
داخل آن قصر شدم ، درآنجا قصري از عقيق سرخ ميان خالي ديدم كه دري داشت از نقره كه به زبر جد سبز مزيّن بود و بر آن در نيز پرده اي آويخته بود ، به بالا نگاه كردم ، ديدم بر آن در نوشته شده:
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ ، عَلِيٌّ وَصِيُّ الْمُصْطَفي
محمّد رسول خداست ، علي جانشين " محمّد" مصطفي است.
و بر پرده نوشته شده بود :
بَشِّرْشيعَةَ عَلِيٍّ بِطيبِ الْمَو ْلِدِ...
بشارت بده شيعيان علي را به (حلال زادگي)...
داخل آن قصر شدم ، قصري از زبر جد سبز ميان خالي ديدم كه بهتر از آن نديده بودم ؛ اين قصر دري داشت از ياقوت سرخ كه آراسته به لؤلؤ بود و بر آن در پرده اي آويخته بود ؛ سرم را بلند كردم ، ديدم بر پرده نوشته شده :
شيعَةُ عَلِيٍَ هُمُ الْفائِزونَ
تنها شيعيان علي رستگارند.
گفتم : اي جبرئيل اين قصر براي كيست ؟ گفت : براي پسر عمو و جانشين تو علي بن ابي طالب است و همه مردم در روز قيامت عريان و پابرهنه محشور مي شوند مگر شيعيان عليّ.
بحارالأنوار ج 77، 76 ، 68 ؛ مسند فاطمه الزهراء شيخ عزيز الله الطاطري ص 519 ـ 518 ؛ عوالم ج 21 ص 325 ح 1 ؛ ينابيع المودة ص 257 ؛ مسند فاطمه زهراء سيد حسين شيخ الاسلامي ج 1 ص 294 ـ 293 ؛ فوائد الرضوية ص 61 ـ 60 ؛ سفينة البحار ج 1 ص 729 ؛ اعلام النساء المؤمنات ص 587 ؛ عن كتاب المسلسلات ص 108
ه) چه كسي نام ايشان را معصومه نهاده است؟
مرحوم علامه مجلسي در اين مورد مي گويد:
هي المعروفة اليوم بالمعصومةدر اين ايام به اين لقب معروف شده اند
اما بر اساس مطالعات انجام شده هيچ يك از القابي كه به ايشان نسبت داده شده است از يكي از ائمه معصومين عليهم السلام نقل نشده است و در كلمات متاخرين لقب «معصومه»براي آن حضرت اشاره نشده است.
اما بدون شك آن حضرت معصوم بوده و استعمال اين لقب براي ايشان با توجه به عظمت شأن شان و رواياتي كه از ائمه معصومين عليهم السلام بخصوص امام رضا عليه السلام و پدر بزرگوارشان امام كاظم عليه السلام نقل شده اشكالي ندارد .
و) چه كسي ايشان را دفن كرد؟
پس از وفات حضرت معصومه (عليه السلام )جنازه ي مطهر را غسل داده و كفن كردند .... بين آل سعد اختلاف شد كه ؛ چه كسي جنازه آن حضرت (عليه السلام ) را در آن سرداب به خاك بسپارد !؟سرانجام اتفاق كردند كه سيدي پرهيزكار و پيرمردي پارسا كه به نام "قادر " معروف بود وارد سرداب شود و آن گوهر پاك را دفن نمايد وقتي به نزديكي پيرمرد رفتند ناگاه از جانب صحرا دو نفر نقابدار پيدا شدند و بر پيكر آن حضرت نماز خواندند سپس داخل سرداب شده و جنازه را دفن كردند ،انگاه بيرون آمده و رفتند و كسي نفهميد كه آنها چه كسي بودند. برخي احتمال داده اند كه آن نفابداران حضرت رضا و امام جواد عليهما السلام ) بوده اند كه نشان از شان و مقام بالاي ان حضرت مي باشد ......
بحار الانوار، ج60
ز) چه كساني از ذريه اهل بيت عليهم السلام در حرم حضرت معصومه دفن شده اند؟
طبق نقلمرحوم حسن قمي(385 ه ق) در تاريخ قم بيست تن از امام زادگان در اين حرم به خاك سپرده شدند قبر بانوان از اين گروه، در داخل روضه معصومه(س) و مردها در خارج آن واقع شده است.
اسامي بانوان مدفون در داخل روضه حضرت معصومه به اين صورت است:
1- زينب
اين بزرگوار را برخي دختر امام جواد(ع) دانسته اند. او بعد از وفات حضرت معصومه(س) به قم آمد و گنبدي برمزارش ساخت. از احوالات و زندگي دختر بزرگوار امام جواد اطلاعي چندان در دست نيست. علامه حسن بن مطهر حلي در «المستجاد» و علامه طبرسي در «تاج المواليد» موقع شمردن دختران امام جواد(ع) نامي از وي به ميان نياورده اند. اما حسن قمي در تاريخ قم كه قديمي ترين كتاب در باره قم مي باشد به ورود، ساختن گنبد، وفات و دفن وي اشاره نموده است.
2- ام محمد
در تاريخ قم از وي به عنوان دختر امام جواد نام برده شده است مرحوم سيد محسن امين در كتاب شريف اعيان الشيعه، در ترجمه اسحاق بن جعفر بن محمد(ع)، حكايتي از وي نقل كرده كه كمال فضل و دانش او را نمايان مي سازد بنا بر نقل حسن قمي وي در حرم مطهر فاطمه معصومه(س) دفن شده است.
3- ميمونه
اين بانوي محترمه دختر امام كاظم(ع) است. در كتاب المجدي، ارشاد مفيد، و المستجاد علامه حلي نامش را در ميان دختران امام كاظم(ع) ثبت كرده اند. ولي حسن قمي از ميمونه و دو خواهر ديگرش (زينب و ام محمد) به عنوان دختران امام جواد(ع) نام برده است. و از آنجايي كه چنين نامهايي در ميان دختران امام جواد وجود ندارد سخن وي تضعيف مي شود.
4- ميمونه
او، دختر موسي المبرقع بن علي بن موسي بن جعفر است، او از زنان عفيف و پرهيزكار بود. از اموال برادرش محمد، نيمي به ارث به او رسيد و بنا بر وصيتش بعد از وفات در بيرون بقعه حضرت معصومه(س) دفن شد. و بر مزارش گنبدي مانند گنبد اول ساختند. بقعه متعلق به قبروي در طرف شرق رودخانه و متصل به گنبد حضرت معصومه(س) است.
حادثه اي كه در سالهاي نه چندان دور اتفاق افتاد وجود قبر وي در حرم مطهر را مسلم ساخت از مرحوم آيت الله حاج آقا حسين مجتهد (جد پدري حرم پناهي ها و جد مادري اشراقيها كه آرامگاهش به صورت مرتفع در صحن نو مقابل قبر مرحوم آيت الله شهيد شيخ فضل الله نوري بوده است) چنين نقل مي شود كه هنگام فرش كردن حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) با سنگهاي مرمر ناگاه روزنه اي به سرداب (در قسمت پايين ضريح حضرت) پيدا شد; دو بانوي صالحه داخل شده متوجه شدند كه قبر مطهر حضرت معصومه(س) آنجا نيست، بلكه آن سرداب در پايين حرم مطهر واقع شده، در آن محوطه سه پيكر مطهر و تازه ديدند كه گويي همان روز روح از بدنشان خارج شده بود. چنين احتمال داده مي شود كه يكي از آنان ميمونه و دو نفر ديگر كه سياه چهره بوده اند دو تن از كنيزان وي باشند.
5- ام اسحاق
او از بانوان ممتاز شيعه شمرده مي شود، ام اسحاق نزد محمدبن موسي بن محمدبن علي بن موسي الرضا(ع) به خدمت اشتغال داشت. محمد بن موسي از نخستين كساني است كه از كوفه به جوار حضرت معصومه(س) مهاجرت كرد. او كه از سادات رضوي بود در سال 256ق در قم ساكن شد و در سال 296 نيز وفات يافت. در فضيلت و عظمت ام اسحاق همين بس كه بعد از وفات در كنار حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد. تاريخ قم (حسن قمي) آرامگاه او را متصل به قبر ام حبيب و در كنار قبر حضرت فاطمه معصومه(س) مي داند.
6- ام حبيب
وي را مادر ام كلثوم، دختر محمد، دانسته اند. او خدمتگزار ابوعلي محمد اعرج بن احمد بن موسي بود. و بعد از وفات ميمونه چشم از جهان فرو بست. محل دفن ام حبيب را بقعه حضرت معصومه(س) نگاشته اند.
7- ام قاسم
او دختر علي كوكبي است و بعد از ميمونه و ام حبيب وفات يافت. محل دفن وي بقعه دوم در حرم مطهر حضرت معصومه(س) مي باشد.
8- ام احمد
دختر موسي مبرقع است كه بعد از وفات در جوار حرم حضرت معصومه(س) مدفون شد. برخي معتقد هستند وي همان ام محمد است.
9- بريهه
دختر موسي بن امام جواد(ع).
طبق نوشته مؤلف تاريخ قم، قبه اول بر فراز قبر مطهره حضرت معصومه(ع) و قبور ام محمد و ام اسحاق قرار داشت و قبه دوم بر فراز قبر ام حبيب، ام قاسم و ميمونهخواهر حضرت معصومه(ع) قرار گرفته بود.
اما نظر مرحوم علامه نسابه عباس فيض در كتاب گنجينه آثار قمخلاف اين قول است وي قائل است كه درقبه اول1ـ فاطمه معصومه(ع). 2ـ ميمونه خواهر حضرت معصومه(ع). 3ـ ام محمد بنت موسي بن امام جواد(ع). 4ـ ام اسحق جاريه محمد بن موسي المبرقع بن امام جواد(ع).
اما اينكه مرحوم عباس فيض دراين قبه، ميمونه دختر امام موسي كاظم(ع) و خواهر امام رضا(ع) را مدفونه مي داند نظر به فرمايش مرحوم شيخ عباس قمي در كتاب"منتهي الآمالو همچنين نقل از كتاب انوار المششعين و او هم از صاحب كتاب بدايع الانوار نقل مي كند كه او هم از كتاب"انساب مجدي" كه يكي از كتابهاي معتبر در علم انساب است، مي نويسد كه ميمونه دختر حضرت امام موسي كاظم(ع) و خواهر حضرت فاطمه معصومه(ع) همراه و همسفر خواهر خود بوده و يكجا بقم آمده اند.
منتهي الآمال جلد دوم صفحه 432.
گنجينه آثار قم جلد اول صفحه 393 انجم فروزان صفحه 62.
همچنين مرحوم علامه فيض اضافه مي نمايد كه محتمل است، ام حبيب بنت احمد بن موسي بن امام جواد(ع) در جوار فاطمه معصومه(ع) مدفون باشد چنانچه در انوار المشعشين هم مدفن او را يا در مقبره بابلان و يا در مشهد محمد بن موسي المبرقع دانسته است چنانكه ما در اول اين سطور به نقل از تاريخ قم نوشته ايم كه ام حبيب در قبه دوم مدفون بوده است.
قبه دوم1ـ ميمونه بنت موسي بن امام جواد(ع).2ـ ام حبيب جاريه محمد ابومحمد الاعرج بن احمد بن موسي بن امام جواد(ع). 3ـ ام قاسم دختر علي كوكبي. 4ـ زينب بنت امام جواد(ع).
قبه سوم1ـ بريهه دختر موسي بن امام جواد(ع). 2ـ ام حبيب دختر احمد بن موسي بن امام جواد(ع). 3ـ ميمونه بنت .
سادات و امامزادگان ديگري تا سال تاليف تاريخ قم"378 هـ .ق" در مقبره بابلان دفن شده اند كه نام و نسبشان در آن تاريخ ثبت و ضبط شده است ما هم اسامي آن سادات جليل را ذكر مي نمائيم كه اسامي آن امامزادگان عبارتند از:
1ـ سيد ابوالحسن حسين بن الحسين بن جعفر بن محمد بن اسماعيل بن امام جعفر الصادق(ع).
2ـ حمزه بن احمد الرخ بن محمد بن اسماعيل بن محمد بن عبدالله الباهر بن امام زين العابدين(ع).
3ـ قبر فرزندش ابوجعفر محمد بن حمزه.
4ـ قبر فرزند ديگرش ابوالقاسم علي بن محمد بن حمزه.
5ـ علي بن حمزه برادر محمد بن حمزه.
6ـ ابوعلي احمد الخطيب الشجري ابن علي بن محمد بن عمر الشجري ابن علي بن عمر الاشرف ابن امام زين العابدين(ع).
7ـ قبر پسر او ابوجعفر محمد بن احمد الخطيب.
8- قبر پسر ديگرش ابومحمد حسن بن احمد الخطيب.
9ـ و فرزند ابومحمد حسن، بنام ابوعلي احمد بن حسن.
اين سادات جليل كه اساميشان ذكرگرديد در اطراف روضه فاطمه معصومه(ع)بخاك سپرده شدند و داراي چندين قبه جداگانه بوده اند كه جزء بيوتات آستانه مباركه در آمده و هيچ اثري از قبور آن بزرگان نمايان نمي باشد.
و اما دو كنيز سياه كه در آن بقعه شريفه مدفونند عبارتند از:
1ـ ام اسحاق:
كنيز محمد بن موسي مبرقع. (محمد پسر مبرقع به سال 296 هـ .ق در قم وفات كرده قبر شريفش در خيابان آذر زيارتگاه خاص و عام است و فرزندي از او بجا نمانده است.
ريحانه الادب جلد 8 صفحه 287. عمده الطالب صفحه 201. جدي فروزان صفحه 64.
2ـ ام حبيب:
كنيز ابوعلي محمد بن احمد. (ابوعلي از تبار امام هشتم و از سادات جليل القدر است، كه روز يكشنبه سوم ربيع الاول 315 هـ .ق در قم درگذشته و دركنار محمد بن موسي مبرقع دفن شده است.
تاريخ قم صفحه 218.
صاحب تاريخ قم تصريح نموده اين دو كنيز در حرم مطهر حضرت معصومه(ع) و در بقعه مجاور و ملاصق بقعه آنحضرت دفن شده اند. و درعظمت اين سه بانوي بزرگوار همين بس كه پس از 11 قرن بدن مباركشان هيچ تغيير نكرده است.
تاريخ قم صفحه 214.





Share
1 | عاشق علي ع | Iran - Rasht | ١٢:٥٤ - ١٩ تير ١٣٩٢ |
سلام دوستان بزرگوار بنده مطلبي را برايتان ارسال مي كنم كه اگر بزرگواري بفرماييد در سايت قرار بديد ممنون مي شوم مولوي خير الشاهي:اگر مي خواهى جنب نشوي بر روي قلبت بنويس عمر مولوي خيرالشاهي ادعاي نموده كه در نوع خودش بسيار جالب و شنيدني هست، او مي گويد هر كه مي خواهد در خواب جنب نشود موقع خوب بر روي قلبش بنويسد عمر و اگر جنب شد بيايد گردن من را بزند http://sagha.persiangig.com/omar_jonob.mp4
2 | خيرپور | United States - Fremont | ١٨:٥٤ - ٢٥ مرداد ١٣٩٤ |
-بيت در ثناي حضرت معصومه(س)
١-در قم بيا ببين كه بُوٓد ماه و افتاب
شد گنبد تو شمس و ضريح تو ماهتاب
٢-هر صبح و هر مسا ز فلك ميرسد ملك
اندر طواف قبر تو زوّار بي حساب
٣-هم رحمتي به مومن و هم نعمتي به عام
هم فضل و هم كرم تويي با صاحب المآب
٤-ميراث عصمت است ز خير النسا تو را
ور نه كجاست نام تو معصومه در حساب
٥-در شك نيٓم كه نعمتي و از جوار حق
ايد به بارگاه تو هذا نِعٓم خطاب
٦-هستي وجيهه بر درِ يزدان و شافعه
كز نسل پاك احمدي وَز صُلب بوتراب
٧-خاتون محشري و شفاعت توراست حق
يا شافِعَ الذنوب أغِثْنا. من الْعِقَاب
٨-نازم به عز و جاه تو زهراي ثانوي
معصومه اي كه داري تو زوّار بي حساب
٩-گر عارفانه كس بزند بوسه تربتت
كوثر دهند و جنت طوبي بر ان ثواب
١٠-دوزخ كند فرار به روز جزا ازو
ايد اگر بجان و دل از مهرت اي جناب
١١-أوصاف ذات اطهر تو ذوالجلال كرد
كامد براي مدح تو بس ايه در كتاب
١٢-حب علي و ال بود. در سر و قلم
ورنه كجاست دفتر و اين گفته هاي ناب
سروده حقير خيرپور ( معنا)
3 | علی | Iran - Kalaleh | ١٦:٢٠ - ٢٠ مرداد ١٣٩٥ |
کاملادرست می فرمایید،حضرت معصومه چشم وچراغ قم است امامتاسفانه مردم قم بهره کافی رانمی برندوبازوارایشان نامهربان هستند.چندسال قبل به قم آمدم ومهمان حضرت معصومه شدم ولی تامغازه داران وتاکسی هامتوجه شوندمسیرهارانمی دانی ویاغریب هستی سرت راکلاه می گذارند.چندین باراین بلا راسرم آوردندوبرای یک مسیرمشخص هربارکرایه فرق می کردوبیشترتیغ می زدندوالبته من به عشق زیارت حضرتش آمده بودم وبرایم مهم نبوداماای کاش مردم شریف قم کمی حرمت زواراین یادگاررسول الله رانگاه دارند.اللهم عجل لولیک الفرج.
   
* نام:
* پست الکترونیکی:
* متن نظر :
  

آخرین مطالب
پربحث ترین ها
پربازدیدترین ها