معرفي اجمالي کتاب :

ابن تيميه حراني، پدر فکري و معنوي وهابيون که در شکل گيري تفکرات سلفيت و وهابي گري نقش بسزايي داشته است، بار ها مورد نقد علماي اهل سنت قرار گرفته و حتي در زمان حيات خود چندين مرتبه به زندان رفت و علتش نيز تفکرات انحرافي وي و تکفير اکثر مسلمانان بود . شخصيتي که با بکار بردن حربه کفر و الحاد در سرزمين هاي اسلامي با اصول مسلم اسلام مخالفت و سنگ بناي مخالفت با شريعت نبوي صلي الله عليه و آله را پايه گزاري کرد . در اين کتاب مولف نگاهي به نظرات علماي اهل سنت پيرامون ابن تيميه را نقل مي کند .

معرفي تفصيلي کتاب :

مولف ضمن بيان پيشگفتاري پيرامون تفکرات سلفيه اشاره کرده و مي نويسد : سلفيه، پديد هاي ناخواسته و نسبتاً نوخواسته است كه انحصارطلبانه،مدعي مسلماني است و همه را جز خود كافر مي داند. فرقه اي خودخواه كه با به تن در كشيدن جامه انتساب به سلف صالح و با ادعاي وحدت با بنيان وحدت مخالف است.

وي همچنين اشاره اي به سرمداري ابن تيميه کرده و قائل است اين تفکرات وهابيون از جانب ابن تيميه و شاگردان وي مطرح شد و آنان بودند که پيروي از سلف را بنان نهاده و به نام سلفيت اهداف خود را پيش برده و کلماتي سخيف در باب توحيد و شرک را نوشتند .

مولف مبحث اصلي خود در اين کتاب را آغاز و در 6 فصل اصلي مباحث خود را مطرح مي کرده و در ابتدا مي نويسد :

وهابيان براي ابن تيميه ارج و اعتبار خاصي قائل بوده و او را شيخ الاسلام خود مي دانند و چنان وانمود مي کنند که وي در نزد همه فرق اسلامي از جايگاه ويژه اي در دفاع از سنت برخوردار است و اين در حالي است که از زمان خود ابن تيميه تا عصر حاضر همواره علماي اهل سنت به نقد انديشه هاي وي پرداخته اند. اينک به بررسي اظهارنظرهاي آنان مي پردازيم .

فصل اول :

ديدگاه علماي شافعي پيرامون ابن تيميه :

در باب مولف ضمن بيان 25 مورد از نظرات و کلمات علماي شافعي مذهب اهل سنت پيرامون ابن تيميه به تفصيل مساله از منظر علماي شافعي مي پردازد .

1. وي در ابتداي باب اولين عالم شافعي را که ذکر مي کند، شيخ علاء الدين علي بن اسمح يعقوب شافعي متوفاي 710 مي باشد که ابن حجر وي را از کساني بر مي شمارد که او شديدا بر ابن تيميه حمله مي کرد .

2. نفر دومي که مولف به عنوا مخالفين ابن تيميه ذکر مي کند، صفي الدين محمد بن عبدالرحيم ارموي شافعي متوفاي 715 است . وي که از علماي بزرگ اهل سنت بوده و ذهبي وي را با القابي چون علامة الأوحد نام ي برد، مناظره اي با ابن تيميه دارد .

3. نفر سوم از علماي شافعي که از مخالفين ابن تيميه بوده و با او مناظراتي نيز داشته است، صدرالدين محمد بن عمر بن مكي شافعي؛ فقيه و مفتي و محدث اهل سنت و مشهور به ابن المرحل و ابن الوكيل و از امامان بزرگ شافعي محسوب مي شود .

سبکي پيرامون موضع گيري اين عالم اهل سنت پيرامون ابن تيميه مي نويسد :

او با اين تيميه مناظره خوبي داشت و بدين جهت پيروان ابن تيميه بر عليه او تعصب ورزيدند .

همچنين ابن کثير شاگرد ابن تيميه نيز مي نويسد :

او با شيخ تقي الدين ابن تيميه عداوت داشته و با او در بسياري از محافل مجالس مناظره مي کرد .

4. نفر چهارمي که مولف در کتاب خويش ذکر مي کند، نور الدين علي بن يعقوب بكري شافعي مي باشد . وي از علماي بزرگ اهل سنت بوده و کلمات ذهبي پيرامون شخصيت وي گواه بر سخن ماست .

قاضي ابن شهبه پيرامون اين مساله مي نويسد :

او مشغول به علم شده و فتوا و درس مي داد و چون ابن تيميه وارد مصر شد، بر ضد او به پا خواست وآنچه را مي گفت انکار مي کرد و اورا آزار مي داد .

5. نفر پنجمي که مولف او را نيز به عنوان يک عالم شافعي مخالف با ابن تيميه بر شمرده است، كمال الدين محمد بن علي بن عبدالواحد زملكاني انصاري شافعي مي باشد . وي امام و مفتي و قاضي القضاة در شام بود و کتابي به نام العمل المقبول في زيارة الرسول بر عليه ابن تيميه نوشت .

6. يکي ديگر از شافعيان مخالف ابن تيميه، ابوالمحاسن جمال الدين يوسف بن ابراهيم محجي شافعي مي باشد که مولف در کتاب خود از وي به عنوان يک چهره اي بر ضد ابن تيميه نام برده و رديه او بر افکار و آراء ابن تيميه را نيز متذکر مي شود .

7. شمس الدين محمد بن احمد بن عثمان ذهبي که از هم عصران ابن تيميه بوده، کلماتي عجيب پيرامون وي دارد .

ذهبي پيرامون ابن تيميه مي نويسد :

من بسيار در بررسي احوال او زحمت کشيدم، و درباره او به اين نتيجه رسيدم که علت کنار گذاشتن او بين اهل مصر و شام و علت تنفر مردم از او و سرزنش و تکذيب و تکفير او به جهت تکبر و خودخواهي و شدت علاقه به رهبري علما و توهين نسب به بزرگان بوده است .

او نيز نامه اي به اين تيميه دارد که بسيار نامه اي معروف و شامل نکات مهمي بوده و به شخصيت ابن تيميه و خوار و ذلیل بودن او و همچنين ويژگي طرفداران ابن تيميه در اين نامه مشهود است . مولف صحت انتساب اين نامه به ذهبي بر اساس نسخ خطي موجود نيز بررسي کرده جزماً تضريح مي کند که اين نامه براي خود ذهبي به اين تيميه بوده است .

8. تقي الدين سبكي شافعي از علمايي مي باشد که نظرات صريحي و موضع گيري هاي آشکاري بر عليه ابن تيميه دارد . وي کتابي مستقل بر رد ادعاي هاي ابن تيميه نوشته است و اصل مبحث خود را پيرامون توسل گذاشته و با هجمه و حمله به تفکرات ابن تيميه، تصريح مي کند که کسي از سلف تا به زمان ما منکر توسل نبود تا ايکه ابن تيميه اين اختلاف فتنه انگيز را پايه گزاري کرد و بين مسلمانان اختلاف انداخت .

براي اختصار از نقد هاي علماي اهل سنت خودداري کرده و فقط به ذکر نام آنها بسنده مي کنيم :

9. صلاح الدين خليل بن أيبك صفدي

10. اسعد بن علي بن سليمان يافعي شافعي

11. عفيف الدين عبدالله بن اسعد يافعي مكي شافعي

12. ابوعبدالله محمد بن عبدالله ابن بطوطه شافعي

13. تقي الدين ابوبكر بن محمد حسيني حصني شافعي

وي نيز کلمات تندي در نقد ابن تيميه داشته و بسياري از شبهات و تراوشات ذهني ابن تيميه را نقل کرده و سپس پاسخ محکمي به آن مي دهد .

14. نجم الدين عمر بن حجي بن احمد سعدي شافعي

15. ابن حجر عسقلاني شافعي

16. احمد بن عمر بن عثمان خوارزمي دمشقي شافعي

17. شهاب الدين احمد بن محمد قسطلاني

18. ابن حجر هيتمي شافعي

19. شيخ رضوان عدل بيبرس شافعي

20. يوسف بن اسماعيل نبهاني شافعي

21. شيخ سلامة قضاعي عزامي شافعي

22. نجم الدين محمد امين كردي شافعي

23. حسن بن علي سقاف شافعي

24. طارق بن محمد بن عبدالرحمان جباوي سعدي شافعي

25. محمود سعيد ممدوح شافعي

فصل دوم :

ديدگاه علماي حنفي در مورد ابن تيميه :

مولف در اين باب با نام بردن 14 عالم پيرامون شخصيت ابن تيميه، موضع گيري علماي حنفي را نيز متذکر مي شود .

1. قاضي القضاة شمس الدين ابوالعباس احمد بن ابراهيم سروجي حنفي

ابن حجر عسقلاني پيرامون کتاب وي در رد عقايد ابن تيمه را که منصفانه و مؤدبانه بحث کرده است را ذکر مي کند .

2. ملا علي بن سلطان محمد قاري هروي حنفي :

وي نيز افراط ابن تيميه پيرامون زيارت قبور را نيز متذکر شده و کلام خود پيرامون اين مساله را مطرح مي کند .

3. ابوالحسنات محمد عبدالحي لكنوي حنفي

4. محمد بن محمد علاء بخاري حنفي

5. ابوحامد بن مرزوق

6. خليل احمد سهارنفوري حنفي

7. احمد علي محدث سهارنفوري حنفي

8. مصطفي بن عبدالله قسطنطني حنفي معروف به حاجي خليفه

9. محمد بخيت مطيعي حنفي

10. شاه فضل رسول قادري هندي حنفي

11. شيخ محمد عبدالرحمان سلهتي هندي حنفي

12. محمد زاهد كوثري حنفي

13. احمد رضا بريلوي حنفي

14. نعيم الدين مرادآبادي حنفي

فصل سوم :

ديدگاه هاي علماي مالکي در باره ابن تيميه :

در اين باب نيز مولف نظرات بيش از 7 عالم اهل سنت مالکي پيرامون ابن تيميه را بيان نقل مي کند .

علمايي همچون :

1. تاج الدين احمد بن محمد بن عطاء الله اسكندري مالكي

2. عمر بن ابي اليمن لخمي فاكهي مالكي

3. تقي الدين محمد بن ابي بكر بن عيسي سعدي اخنائي مالكي

4. ضياء الدين خليل بن اسحاق مالكي

5. محمد برلسي رشيدي مالكي

6. حافظ احمد بن محمد صديق غماري مالكي

7. احمد زروق مالكي

8. زين الدين بن مخلوف مالكي

فصل چهارم :

ديدگاه علماي حنبلي پيرامون ابن تيميه :

در باب مولف سه مورد از نظرات علماي حنبلي پيرامون ابن تيميه را ذکر مي کند .

1. قاضي شيخ شرف الدين عبدالغني بن يحيي حراني حنبلي

2. زين الدين عبدالرحمان بن رجب حنبلي

3. شهاب الدين احمد بن محمد بن عمر خفاجي حنبلي

فصل چهارم :

اين تيميه از ديدگاه سلفيان غير معاصر

در باب نيز مولف با ذکربيش از 10 مورد از غير سلفيان معاصر، ديدگاه آنان نسبت به ابن تيميه را نقل مي کند :

1. دكتر محمود سيد صبيح

2. دكتر محمد سعيد رمضان بوطي

3. دكتر عمر عبدالله كامل

4. شيخ يوسف بن هاشم رفاعي

5. محيي الدين حسين بن يوسف إسنوي

6. ابوالفداء سعيد عبداللطيف فوده

7. عبدالغني حماده

8. دكتر شيخ يوسف حسن شراح

9. شيخ شعيب ارناؤوط

10. محمد زكي ابراهيم

11. شيخ عبدالله هروي (معروف به حبشي)

فصل ششم :

ابن تيميه از ديدگاه سلفيان معاصر :

مولف در ابتداي اين فصل مي نويسد :

ابن تيميه نه تنها به وسيله علماي ساير مذاهب مورد نقد قرار گرفته، بلکه برخي از سلفيان معاصر نيز به نقد و ارزيابي آرا و انديشه هاي وي پرداخته اند که ذکر همه آنها در اين مجال نمي گنجد. از اين رو، به برخي از آنها مي پردازيم:

1. دكتر عيسي بن مانع حميري، سلفي

2. حسن بن فرحان مالكي سلفي

3. محمد ناصرالدين الباني، سلفي

4. محمد بن علوي مالكي

بدين نحو مولف کتاب خود را در عين حال که کتابي مختصر است، ولي در عين حال چون در بردارنده نظرات علماي اهل سنت است را به پايان ميرساند .

براي دانلود کتاب برروي لينک زير کليک کنيد :