بسم الله الرحمن الرحیم

تاریخ : 87/01/19

در جلسه گذشته آیه مودت را که مراد از آن ، اهل بیت نبی مکرم صلی الله علیه وآله وسلم است و روایاتی هم نقل کردیم که در آیه مودت سه مساله اساسی است :

1 - من هم المراد من اهل البیت

2 - این مودت قربا برای چه بوده است آیا این مودت قربی بوی تعصب قبلیگی نمی دهد که در آن زمان رسم بوده که بسیاری از رؤسای قبایل و عشایر برای بعد از خودشان افرادی را از نسل خودشان را به عنوان رئیس قوم انتخاب می کردند

در رابطه با این مسئله باید گفت: قرآن ملاک خوبی و بدی افراد را تقوا بیان کرده و میفرماید: «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبيرٌ «الحجرات/13» و کاری ندارد این اقربا از اقربای پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم باشد یا از غیر اقربای پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم باشد و در روایتی است که می گوید: اللَّهُ خَلَقَ الْجَنَّةَ لِمَنْ أَطَاعَهُ وَ أَحْسَنَ وَ لَوْ كَانَ عَبْداً حَبَشِيّاً وَ خَلَقَ النَّارَ لِمَنْ عَصَاهُ وَ لَوْ كَانَ وَلَداً قُرَشِيّا

بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج‏46 ؛ ص82

مضافا بر این که در قرآن شدیدترین کوبیدنها و تندیها و شدیدترین هجمه نصیب عموی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم شده تَبَّتْ يَدا أَبي‏ لَهَبٍ وَ تَبَ‏ (مسد/1) چون مظهر شرک و بت پرستی عموی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم است و قرآن هم ملاحظه نکرده که ابولهب عموی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم تا یک جوری پارتی بازی بکنه نه اینچنین نیست، بلکه در همان رویه ای که فرعون و قارون مورد مذمت قرار گرفته؛ بلکه بالاتر از آنها ،عموی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم مورد مذمت قرار گرفته است، و در مورد همسر عموی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم می گوید: وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ فىِ جِيدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدِ (مسد5و4)

پس معلوم می شود منطق قرآن منطق عشایری و قبلیگی نیست و عموی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در آن موقع، یک فرد شاخص در آن زمان بوده، مورد هجمه ی قرآن قرار می گیرد و از طرف دیگر سلمان که یک فرد ایرانی بوده؛ بالاترین افتخار نصیب سلمان می شود و می گوید: السلمان منا اهل البیت و یا انی اشم للفرس الیمن رائحة الجنة و امثال این قضایا فراوان است و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم دختر عمه اش(زینب بنت جهش که یکی ازاشراف زادهای عرب است ) را به عقد غلام خودش ، زید (پدراسامه ) در می آورد و یا در مورد جیش اسامه که هیجده سالش است که فرزند غلام است را فرمانده سپاه قرار می دهد .

پس در نتیجه مساله قل لااسئلکم علیه اجرا الاالمودة فی القربی نه تنها یک مساله عشایری قبیلگی و فامیلی نیست، بلکه آن اقربای که صلاحیت مودة را دارند ،خدا مودتش را واجب می کند نه هر اقربا، بلکه محورانتخاب این اقربا برای مودة براساس تقوا می باشد.

و در مورد قضیه حضرت ابراهیم علیه السلام نسبت به درخواست امامت در ذریه اش،خدا می گوید: لاینال عهدی الظالمین و از آل ابراهیم و آل داود و آل اسحاق که اینها جزو استمرار دهندگان نبوت بودند و شاید یک رمز دیگرش که خدا ازنزدیکان انتخاب کرده، این باشد علاوه بر تقوا قطعا آن کسی که خویشاوندی رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم را دارد دلسوزیش و جان فشانیش برای بقای نبوت بیشتر است یعنی جدای از عرق تقوا، عرق عصبی هم باعث می شود که برای بقای دین وآثار او جان فشانیش، بیشتر باشد و در مورد اینکه در دوارن امربین ذریه ای که با تقوا است و غیر ذریه در ادامه دادن نبوت ذریه سزاوار تراند و حق تقدم هم دارند .

اضافه بر این مطلب در مورد «قل لااسئلکم علیه اجرا الاالمودة فی القربی» نه هر قربای ، بلکه قربای که «اذهب الله عنکم الرجس وتطهرکم تطهیرا» و قربای که «قل تعالو ا ندعو ابنائنا وابنائکم وانفسنا وانفسکم ونسائنا ونسائکم ثم نبتهل» یعنی اقربای با این شاخصه قرآن مودتش رابرهمگان واجب می کند.

نکته بعدی که باید توجه شود ارتباط این اجر با مساله رسالت هست قطعا نبی مکرم صلی الله علیه وآله وسلم دراین جا مامور می شود مودة قربایش را بر عموم واجب کند قطعا به خاطر عاطفه و مهر ومحبت به ( علی علیه السلام که همسر دخترش و پسرعمویش ) نبوده است؛ پس مشخص است این مسائل به خاطر خویشاوندی نبوده است بلکه این اقربای که اینجا نبی اکرم صلی الله علیه وآله وسلم معرفی می کند نه تنها اینها تقوا دارند نه تنها اینها اهلیت دارند بلکه اینها در یک درجه ای قرار گرفتند که محبت آنها ملاک ایمان و نفاق است

روایات فراوانی در این زمینه هست مثلا از ابوسعید خدری هست که نقل می کند:

انا نحن معاشر الانصار کنا نعرف المنافقین فی عهد رسول الله ببغضهم علی بن ابیطالب علیه السلام مامنافقین را با بغض علی بن ابیطالب علیه السلام می شناختیم این دیگر فراتر از مساله عاطفه ،و فراتر از مساله عمل صالح است و فراتر از مساله ان اکرمکم عند الله اتقاکم است یعنی اقربا به یک درجه ای رسیده اند که ملاک ایمان و نفاق شده اند.

سیوطی الدرالمنثور4/153حاکم، نیشابوری درالمستدرک 3/156