2024 March 29 - جمعه 10 فروردين 1403
داستان هيجان انگيز نگارش كتاب الغدير
کد مطلب: ٥٨٥٧ تاریخ انتشار: ١٦ شهریور ١٣٩٦ تعداد بازدید: 9358
يادداشت » عمومي
داستان هيجان انگيز نگارش كتاب الغدير

سال 1317 كتابي منتشر شده بود از يك نويسنده وهابي با اين مضمون كه شيعه اصول اعتقادي مدوني ندارد، آثار تاليفي چنداني ندارد و شهيدي هم در راه عقايدش نداده است. حوزه هاي قم، مشهد و اصفهان درگير مسائل جدي تري با شاه ايران بودند كه حجاب را ممنوع كرده بود و مدارس ديني را تعطيل.

فقط مانده بود حوزه نجف، اول طلبه هاي جوان واكنش نشان داده بودند و كار به درگيري بين شيعه و سني در بعضي شهرهاي عراق رسيده بود. سه مرجع تقليد وقت، سيد ابوالحسن اصفهاني، ميرزا حسن طباطبايي و آيت الله حكيم خيلي زود اطلاعيه اي دادند كه هيچ كس حق ندارد اقدامي بكند مگر اينكه پاسخ كتاب را بدهد.

خيلي ها شروع به نوشتن كردند اما فقط كار سه نفر بود كه گل كرد. شيخ جعفر كاشف الغطا، از استادان معرف حوزه نجف"اصل الشيعه و اصولها" را نوشت؛ شرحي در مورد اصول اعتقادي و مباني فقهي شيعه.

شيخ آقا بزرگ تهراني هم"الذريعه" را نوشت كه بزرگترين اثر در كتابشناسي تاليفات شيعه است. كتاب سومي هم بود با عنوان"شهدا الفضيله" در شرح حال 130نفر از علماي شيعه كه در عصر غيبت به شهادت رسيده اند، اسم نويسنده جوان اين كتاب سوم بود: عبدالحسين اميني تبريزي.

علامه اميني وقتي"شهدا الفضيله" را نوشت 35 سال داشت و سه سالي مي شد كه درسش تمام شده بود و برگشته بود تبريز. شايد هيچ كس نمي دانست اين منبري جوان كه براي تامين هزينه زندگي اش كشاورزي هم مي كند، روزي مهمترين دايره المعارف شيعه را بنويسد و به يك دعواي قديمي براي هميشه پايان دهد.

علامه اميني 13 عنوان كتاب نوشته كه همه شان شكل كتاب مرجع دارند. معروف ترين اين كتاب ها"الغدير" در 20 جلد است كه مي توان آن را دايره المعارف تاريخ و فرهنگ شيعه دانست. علامه اول مي خواست منابع حديث غدير را در كتاب هاي اهل سنت جمع كند اما كم كم كار گسترش پيدا كرد و تبديل شد به مجموعه اي از احاديث در مورد شخصيت و امامت حضرت علي عليه السلام و اهل بيت، زندگينامه راويان احاديث، معرفي منابع و كتاب هايي كه اين احاديث در آن ها نقل شده، معرفي شاعراني كه شعري درباره غدير يا اهل بيت سروده اند، معرفي دانشمندان شيعه و ... .

آشنايي با محتواي كتاب «الغدير»
علامه اميني براي تأليف كتاب گرانقدر الغدير - كه به حق كتابي وزين است و در اعتلاي مكتب تشيع سهم بسيار و در اثبات حقانيت مولي الموحدين (ع) تاثير بسزايي داشته است - زحمات بسياري را متحمل شد.
غديري كرد بي همتا، چنان چون بي كران دريا
لبالب از رحيق حق، جهان را زو مشامي خوش
از اين دريا دل آماده، «غديري» يزدي باده
خوش آن رندي كزين مشرب كند، شرب مدامي خوش(1)
او از برجسته ترين افرادي است كه به خاطر دفاع از حريم اسلام و تشيع و مخصوصاً دفاع از مقام والاي بزرگمرد جهان انسانيت حضرت علي (ع) قد علم كرده و با فداكاري و اخلاص عجيب و شهامت و ابتكاري كم نظير، رسالت بزرگ خود را به خوبي انجام داد.
علامه اميني شخصيتي است كه يك تنه در برابر تحريف كنندگان تاريخ قيام كرد و با قلم توانا و آتشين و در عين حال منطقي و علمي خود، پرده ها را كنار زد و حقايق را از لابلاي زواياي تاريك تاريخ، بيرون كشيد.
بيش از پنجاه سال است كه از تدوين كتاب الغدير مي گذرد و با اطمينان مي توان گفت كه جامعه محققين اعم از شيعه و سني با نام الغدير و با نوشته هاي علمي و عميق و محققانه و پر احساس علامه اميني آشنا هستند. اما در طول اين زمان هنوز كسي نتوانسته براي الغدير حتي صفحه اي ردّيه و يا نقدي كه قابل اعتنا باشد، بنويسد و اين خود نشانگر استحكام و متقن بودن مطالب اين كتاب است كه حتي مخالفين شيعه نيز نتوانسته اند اشكالي بر آن وارد نمايند.
وي در شبانه روز حدود 17 ساعت مطالعه و كار مي كرد و براي مطالعه كتبي كه در دسترس نداشت رنج سفرهاي گوناگوني به جان خريد.
علامه خود مي گويد كه من براي نوشتن الغدير 10 هزار جلد كتاب از «باء» بسم الله تا «تاء» تمّت آن خوانده ام. و به 100هزار جلد كتاب، مراجعات مكرر داشته ام.
بدون شك در كنار تلاش و همت والاي اين مرد بزرگ ، عوامل ديگري نيز در خلق اين كتاب گرانسنگ موثر بوده است. از علامه اميني و نزديكان اين بزرگوار به كرّات نقل شده است كه در هنگام مواجه شدن با مشكلي در مسير نگارش اين كتاب، به حرم حضرت علي عليه السلام پناه برده و از آن خورشيد عالمتاب كمك مي طلبيدند. هر كس اين كتاب را مي خواند، درك مي كند كه توفيق الهي و كمك هاي اميرالمومنين عليه السلام در نگارش اين كتاب موثر بوده است.
اين كتاب در 20 جلد به زبان عربي، با نثري شيوا و رسا نگارش يافته كه البته 11 جلد آن تاكنون چاپ گرديده است. مرحوم آية الله سيد محسن حكيم و آية الله سيد حسين حمّامي درباره اين كتاب گفته اند: «لا يَاتيهِ الباطلُ مِن بَينِ يَدَيه» و آيات عظام سيد عبدالهادي شيرازي و شيخ محمدرضا آل ياسين و علامه اردوباري گفته اند: «لاريبَ فيه هُديً لِلمُتقين.» (2)
حال بايد ديد كه آيا تاليف الغدير در جوامع اسلامي باعث تفرقه بين مسلمانان شده و يا بيانش به گونه اي بوده كه آنها را دور هم جمع كرده است؟ اگر اين كتاب عاملي براي تفرقه مي بود، لااقل علماي اهل تسنن در كتاب هايشان جمله اي بر عليه الغدير مي نوشتند كه چنين چيزي ديده نمي شود.
بيش از پنجاه سال است كه از تدوين كتاب الغدير مي گذرد و با اطمينان مي توان گفت كه جامعه محققين اعم از شيعه و سني با نام الغدير و با نوشته هاي علمي و عميق و محققانه و پر احساس علامه اميني آشنا مي باشند. اما در طول اين زمان هنوز كسي نتوانسته براي الغدير حتي صفحه اي ردّيه و يا نقدي كه قابل اعتنا باشد، بنويسد. و اين خود نشانگر استحكام و متقن بودن مطالب اين كتاب است كه حتي مخالفين شيعه نيز نتوانسته اند اشكالي بر آن وارد نمايند.
در اينجا سوالي ديگر پيش مي آيد كه علت شهرت الغدير چيست كه محل رجوع اصناف مختلف علماي شيعه و سني شده است؟
علامه خود مي گويد كه من براي نوشتن الغدير 10 هزار جلد كتاب از «باء» بسم الله تا «تاء» تمّت آن خوانده ام و به 100هزار جلد كتاب، مراجعات مكرر داشته ام.
از مهمترين نكات قابل توجه اينست كه علامه اميني بر خلاف اكثريت علما، به صورت كاناليزه مطالعه نمي كردند و در مورد موضوع تحقيقي خود تنها به متون رشته اي خاص مراجعه نمي نمودند. بلكه به تمامي منابع مطبوع و مخطوط موجود كه به آن موضوع خاص پرداخته بودند رجوع نموده و در تحليل هاي علمي خود از همگي آنها استفاده مي كردند.
ايشان براي نگارش الغدير كليه كتاب هاي تفسيري، روايي، تاريخي، رجالي، انصاب، لغت، و دواوين شعري را با دقت، مورد مطالعه قرار داده اند. با عنايت به همين موضوع است كه علامه اميني خود در ابتداي الغدير نوشته اند: «الغدير في الكتاب والسنه والادب. كتابٌ دينيٌ، علميٌ، فنيٌ، تاريخيٌ، ادبيٌ، اخلاقيٌ.» كه همين شيوه منحصر بفرد، يكي از علل جاودانه شدن الغدير شده است.
در اين مقاله قصد بر اينست كه اهم محتويات 11 جلد از كتاب الغدير را كه به چاپ رسيده است را به صورت اجمال معرفي نماييم. و براي اين كار از كتاب سيري در الغدير، تاليف دكتر محمد اميني نجفي، مدد جسته ايم.
مباحث جلد اول الغدير
در اين جلد علامه به داستان غدير، بررسي سند حديث غدير، آيات مربوط به حديث غدير كه عبارتند از: آيه تبليغ (مائده/16)، آيه اكمال (مائده/ 3)، آيه سألَ سائل (معارج/1-3) و بررسي دلالت حديث غدير پرداخته است.
مباحث جلد دوم الغدير
در اين جلد ابتدا اهميت و چگونگي شعر در دنياي اسلام مورد بحث قرار گرفته است. از اين جلد تا انتهاي كتاب به ذكر غديريه هايي(3) كه توسط شاعران به زبان عربي سروده شده پرداخته شده است. علامه ذيل هر غديريه به شرح حال غديريه سرا پرداخته و اگر چنانچه در غديريه و يا در ديگر اشعار غديريه سراي مورد نظر، اشاراتي نسبت به مناقب اميرالمومنين و ساير اهل بيت عليهم السلام شده باشد منابع روايي اثبات آن مناقب را ذكر كرده اند. در اين جلد غديريه هاي قرن اول و دوم مورد بررسي قرار گرفته است. كه غديريه حضرت علي عليه السلام نيز در اين جلد درج گرديده است. يكي از غديريه سراهاي اين دوره عمرو عاص است كه علامه به تفصيل در مورد حيات وي بحث كرده است.
مباحث جلد سوم الغدير
در اين جلد نيز غديريه هاي مربوط به قرون سوم و چهارم درج گرديده است. شايان ذكر مي باشد كه غديريه ها صرفا مختص به مسلمانان نيست بلكه برخي شاعران مسيحي نيز غديريه سروده اند كه در اين جلد از كتاب آمده است. آنچه كه از غديريه هاي مسيحيان استفاده مي شود اينست كه جامعه مسيحيت نيز از فرمايشات پيامبر صلوات الله عليه در غدير خم چيزي جز ولايت و امامت حضرت علي عليه السلام استنباط نكرده اند.
در اين كتاب در مورد نخستين مسلمان سخن به ميان آمده كه علامه به تفصيل احاديث مربوط به اين مسئله را در الغدير درج نموده است.
مبحثي ديگر كه در اين جلد مطرح شده افتراها و تهمت هايي است كه اهل تسنن به شيعه زده اند و علامه به آنها پاسخ داده اند. و نيز 16 كتاب كه در آنها به شيعه افتراهاي نامربوط زده اند؛ معرفي شده و مورد نقد و بررسي قرار گرفته است.
مباحث جلد چهارم الغدير
در اين جلد غديريه هاي قرون چهار، پنجم و ششم مورد بررسي قرار گرفته است. غديريه سرايان اين دوره 31 نفر مي باشند. درباره شرح حال اين 31 نفر كه از علما و شعراي برجسته هستند؛ به طور مبسوط در اين جلد بحث شده و خصوصا ميزان توانايي ادبي آنها مورد بررسي دقيق قرار گرفته است. در واقع، روح حاكم بر اين جلد، شعر و ادب است. در ميان غديريه سرايان اين دوره، چهره هاي برجسته اي نظير شريف رضي ، سيد مرتضي و خطيب خوارزمي ديده مي شود.
از مهمترين نكات قابل توجه اينست كه علامه اميني بر خلاف اكثريت علما، به صورت كاناليزه مطالعه نمي كردند و در مورد موضوع تحقيقي خود تنها به متون رشته اي خاص مراجعه نمي نمودند. بلكه به تمامي منابع مطبوع و مخطوط موجود كه به آن موضوع خاص پرداخته بودند رجوع نموده و در تحليل هاي علمي خود از همگي آنها استفاده مي كردند.
مباحث جلد پنجم الغدير
غديريه هاي مربوط به اواخر قرن ششم تا اواخر قرن هفتم در اين جلد نقل گرديده است. غديريه سرايان اين دوره 12 نفر هستند. قابل توجه است كه در غديريه ها به برخي از مناقب و فضائل اميرالمؤمنين علي(ع) نيز اشاره شده است كه علامه اميني آن مناقب را ذكر و مورد بررسي قرار داده است. از جمله مناقب حضرت، حديث ردّ الشمس است كه اين داستان در اين جلد بررسي شده است و نيز در باب جعل احاديث در خصوص خلافت خلفاي غاصب نيز به صورت مشروح، سخن به ميان آمده است.
علامه اميني در اثبات مناقب ائمه هدي صلوات الله عليهم، تحقيقات عميق و گسترده خود را در چند مرحله ارائه كرده است.
مبحث مهم ديگري را كه علامه در اين جلد به آن پرداخته اند مبحث جعل احاديثي در خصوص خلافت خلفاي غاصب است. روايان دروغگو و كذاب براي اين كه انحراف از امامت حضرت علي عليه السلام را توجيه كنند به ساختن اكاذيب متوسل شدند و در مقابل هر يك از احاديث در منقبت اميرالمومنين علي عليه السلام، حديثي را براي خلفا جعل كرده اند.
البته جعل حديث تنها به خلفا ختم نشد و پس از آن در مورد ابوحنيفه، شافعي، مالك و احمدبن حنبل هم رواج يافت و در مورد ايشان نيز احاديثي جعل شد.
در جلد پنجم الغدير نام 700 راوي از بزرگان اهل تسنن ذكر شده است كه همگي آنها كذاب بوده اند. روايات و احاديثي كه اين 700 نفر ساخته اند در تمامي كتب اهل تسنن پراكنده است. شايان ذكر است كه تنها 43 نفر از اين 700 راوي، تعداد 408684 حديث ساخته اند.
مباحث جلد ششم الغدير
غديريه هاي هفت تن از غديريه سرايان سده هشتم، با شرح و بررسي در اين جلد نقل گرديده است.
گفته شد كه جعل كنندگان حديث، در مقابل مناقب حضرت علي عليه السلام، مناقب و فضائلي براي خلفاء جعل مي كردند. يكي از مناقب اميرالمومنين علي عليه السلام اعلميت ايشان است كه حديث سازان براي خليفه دوم احاديثي در باب علمش جعل نموده اند و علامه اميني 200 نمونه از اين احاديث را در كتاب الغدير ثبت كرده كه 100 مورد آن در جلد ششم درج شده است.
مباحث جلد هفتم الغدير
غديريه هاي سه غديريه سرا در جلد هفتم الغدير آمده است. اين غديريه ها متعلق به سده نهم ه. ق مي باشد. در اين جلد نيز علامه جداي از ذكر غديريه ها، به فسادها و كارهاي ناپسند و خلقيات منكر و زشت خليفه اول كه تحت عنوان ملكات نفساني!!! مطرح شده به طور مفصل توضيح داده است . چرا كه اهل تسنن براي او داشتن ملكات نفساني را مطرح كرده اند و علامه معناي ملكات نفساني را بيان كرده است.
مباحث جلد هشتم الغدير
راوياني كه به حديث سازي و نشر اكاذيب اشتغال داشته اند مناقب بسياري براي ابوبكر جعل كرده اند. به شهادت تاريخ، تمامي مناقب و فضائلي كه به ابوبكر نسبت داده اند دروغ محض است. در جلد هفتم الغدير به 28 نمونه از اين مناقب جعلي اشاره شده، و در جلد هشتم نيز 42 نمونه ديگر از فضائل دروغين ابوبكر و 11 نمونه از مناقب مجعول عمر مورد بررسي قرار گرفته است. در اين جلد پيرامون حكومت، قضاوت ها، فساد مالي، بدعت هاي عثمان و نحوه برخورد وي با مخالفين به تفصيل سخن رفته است.
علامه اميني براي نگارش الغدير كليه كتاب هاي تفسيري، روايي، تاريخي، رجالي، انصاب، لغت، و دواوين شعري را با دقت، مورد مطالعه قرار داده اند. با عنايت به همين موضوع است كه علامه اميني خود در ابتداي الغدير نوشته اند:" الغدير في الكتاب والسنه والادب. كتابٌ دينيٌ، علميٌ، فنيٌ، تاريخيٌ، ادبيٌ، اخلاقيٌ ." كه همين شيوه منحصر بفرد ، يكي از علل جاودانه شدن الغدير شده است .
مباحث جلد نهم الغدير
در اين جلد موضوع بحث، عثمان مي باشد؛ كه كارهاي خلاف و نامشروع او بالاخره داد مردم را در آورد و مورد حمله قرار گرفت. در جلد نهم تبعيد ابوذر، عبدالله بن مسعود، مالك اشتر و اصحابش كه جملگي توسط عثمان انجام شده، مورد بررسي قرار گرفته است.
مباحث جلد دهم الغدير
در اين كتاب موضوع بحث در مورد عبدالله بن عمر و معاويه است. معاويه نيز جزء كساني است كه حديث سازان براي او نيز مناقب و فضائل بسياري جعل كرده اند كه در اين جلد به تفصيل مورد بررسي قرار گرفته است.
مباحث جلد يازدهم الغدير
در اين جلد موضوع بحث در مورد معاويه و امام حسن مجتبي(ع) است. در اينجا به طور مبسوط از كشتارها و جنايات معاويه سخن رفته، و جريان قتل بزرگاني چون حجربن عدي، عمربن حمق، مالك اشتر، محمدبن ابي بكر و ... مفصلا ذكر شده است.
موضوع ديگري كه در اين جلد مورد بررسي دقيق قرار گرفته عبارت است از طرح يكصد نمونه از غلوها و قصه هاي خرافي كه در طول تاريخ اسلام براي برخي از صحابه، تابعين، ائمه مذاهب، علما و عرفا جعل شده است.

پي نوشت ها:

1- از قصيده مطول مهدي اخوان ثالث كه در سوگ مرحوم علامه اميني سروده است.
2- سيري در الغدير، دكتر محمد اميني نجفي، ص 25.
3- به اشعاري كه در وصف و موضوع واقعه غدير سروده شده است، غديريه گويند.


Share
1 | محمد اكرمي | United States - San Diego | ٢٣:٤٣ - ٠٢ بهمن ١٣٩٣ |
0
 
16
پاسخ نظر
سﻼم و عليكم
خداوند متعال روح علماي بزرگوار چون عﻼمه
اميني رح را شاد مقام شان عاليست عاليتر
بكرداند وبه همسنگرانش توفيق روزافزون عنايت
بكرداند آمين. يا علي مدد
2 | احسان | Iran - Zanjan | ٠١:١٩ - ٢٨ اسفند ١٣٩٣ |
0
 
14
پاسخ نظر
اللهم صل علی محمد و ال محمد و عجل فرجهم
خداوند همه مارو با محد و آل محمد محشور کنه ان شاء الله
اللهم جعل محیای محیا محمد و آل محمد و مماتی ممات محمد و آل
3 | مرتضی ضمیری | Iran - Mashhad | ١٦:١٠ - ١٢ مرداد ١٣٩٦ |
خداوند روح عالمانی بزرگ و پر تلاش همچون علامه امینی که در راه دفاع از آموزه های اعتقادی و دینی این گونه در عالم درخشیدند و نام خود را در دنیای علم پر آوازه کرده بر عزت مذهب حقه افزودند را شاد بفرماید.
4 | حسین | Germany - Bad Muenstereifel | ١١:٠٠ - ١٣ آذر ١٤٠٢ |
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
هدیه به روح طاهر و طهر و مطهر علامه امینی رضوان الله علیه
   
* نام:
* پست الکترونیکی:
* متن نظر :
  

آخرین مطالب
پربحث ترین ها
پربازدیدترین ها