باسلام

دوست گرامي

دين زردشت دين الهي بوده ولي با آمدن رسول خاتم منسوخ شده و بايد به دين پيامبر پس از خود ايمان مي آوردند. سخن كورش هم مستند قطعي ندارد و در منشور كورش حرف و حديث فراوان است كه بنظر مي آيد ساخته بريتانيا و ... است.

كشتار و خونريزي پس از تسليم هيچ توجيهي ندارد و كساني كه اين اعمال را انجام داده اند نظر شخصي خودشان يا فرمانده و يا خليفه بوده استو ربطي به اسلام ندارد.

فرش بهارستان هم توسط حضرت علي عليه السلام تقسيم نشده است.

كنيز و غلام هم براي محافظت از زنان شوهر مرده بوده است تا سرپناهي داشته باشند و اين كار، آنها را از بلاتكليفي در مي آورده است و باعث تشرف آنها به اسلام مي شده است. همچنين در صورت بچه دار شدن به او ام ولد گفته مي شده كه با مرگ مولا كنبز خود بخود آزاد مي شده است. تصاحب زن كسي كه در صورت توانايي جان فرد را مي گرفته و او را مي كشته بهاي بسيار كمي در مقابل جانفشاني اوست. شما توام جوانب مساله را ببينيد نه آنكه همين يك قسمت را ديده و براي خود تحليل مي كنيد.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

(1)

با سلام

دوست گرامي

نسخ اديان با آمدن دين جديد، مساله قطعيي است. و نسخ به معني عدم قبول پيامبر قبلي نمي باشد، بلكه تمام انبيا(ع) محترم و از مقام رفيعي برخوردار هستند؛ اما وقتي خداوند، پيامبر جديدي مي فر ستد، كه خود پيامبر قبلي هم به نبوت او بشارت داده و از پيروان خود خواسته است تا از او تبعيت كنند چه توجيهي براي پيروانش براي بقاء بر دين قبلي مي باشد؟ در اين مورد فرقي بين يهود و مسيح و زردشت نيست.

جمله «لا اكراه في الدين» مي گويد: در انتخاب دين هيچ اكراهي نيست. نه اينكه وقتي دين انتخاب كردي و آن دين با آمدن پيامبر جديد غير قابل عمل شد دوباره بر ماندن بر آن دين پافشاري كني و به پيامبر جديد ايمان نياوري. درست است كه اجباري براي افراد در انتخاب اسلام نيست ولي رستگاري تنها در گرو پذيرش اين دين است و بس. ما نمي توانيم افراد را مجبور كنيم كه شما حتماً بايد مسلمان شويد چون قرآن مي فرمايد: «قد تبين ارشد من الغي» راه از بيراهه پيداست و خود فرد در قيامت بايد جوابگوي انتخاب خود باشد.

مسائل جنگ هم درست است كه بدست فرمانده آن است ولي اين جريان در زمان رسول الله (ص) نبوده بلكه در زمان عمر بوده و او را غاصب مي دانيم لذا نه عمل او و نه فرمانده اي كه براي جنگ نهاده را قبول نداريم بناحق بر مسند خلافت نشسته و به ناحق حكم كرده.

هديه دادن كنيز در آن زمان رايج بوده ولي رسول الله با او ازدواج كرده و از او صاحب فرزند شدند و بين او و ديگر زنان فرق نگذاشتند و با او رفتار انساني داشتند نه اينكه به چشم يك كالا به او نگاه كنند. برده داري از زمان قبل از اسلام در جامعه رايج بوده ولي اسلام طبق يك برنامه حساب شده آن را از جامعه حذف كرده است.

آيت الله مكارم شيراز ي مي فرمايند: «هر نوع برده‏ دارى در عصر و زمان ما اشكال شرعى دارد.»(استفتائات جديد، ج‏1، ص: 526)

در پايان نظر شما را به سخنان آيت الله مكارم شيرازي در برنامه اسلام براي نفي برده داري جلب مي كنم:

« در مورد اينكه چرا انسانى مملوك انسان ديگرى باشد؟ و آزادى را كه بزرگ‏ترين عطيه الهى است، از دست دهد؟! در يك جمله كوتاه، بايد گفت: اسلام طرح و برنامه دقيق و زمان‏بندى شده‏ اي براى آزادى بردگان دارد، كه بالمال همه آنها تدريجاً آزاد مى ‏شوند، بى ‏آنكه اين آزادى، عكس العمل نامطلوبى در جامعه به وجود آورد.
ولى، پيش از آنكه به توضيح اين طرح دقيق اسلامى بپردازيم، ذكر چند نكته را مقدمتاً لازم مى ‏دانيم:
1- اسلام هرگز ابداع‏ كننده بردگى نبوده است‏:
بلكه در حالى ظهور كرد كه مسأله بردگى سراسر جهان را گرفته بود، و با تار و پود جوامع بشرى آميخته بود، حتى بعد از اسلام نيز، در تمام جوامع، مسأله بردگى ادامه يافت، تا حدود يكصدسال قبل كه «نهضت آزادى بردگان» شروع شد؛ چرا كه به خاطر دگرگون شدن نظام زندگى بشر، مسأله بردگان به شكل قديمى ديگر قابل قبول نبود.
الغاى بردگى، نخست از اروپا شروع شد، سپس در ساير كشورها از جمله آمريكا و آسيا، گسترش يافت.
در «انگلستان» تا سال 1840 ميلادى، و در «فرانسه» تا سال 1848، و در «هلند» تا سال 1863، و در «آمريكا» تا سال 1865 بردگى ادامه داشت، و سپس كنگره «بروكسل» ضمن اعلاميه ‏اى، تصميم به الغاى بردگى در سراسر جهان گرفت، و اين در سال 1890 بود (حدود يك قرن قبل).
2- تغيير شكل بردگى در دنياى امروز
درست است كه غربى ‏ها به اصطلاح پيش‏قدم در الغاى بردگى بودند، اما وقتى دقيقاً مسأله را بررسى مى ‏كنيم مى ‏بينيم بردگى نه تنها ريشه ‏كن نشد، بلكه به صورت خطرناك‏تر و وحشتناك‏ ترى يعنى در شكل استعمار ملت‏ها، و بردگى مستعمرات آشكار گشت، به طورى كه هر قدر بردگى فردى، رو به ضعف مى ‏گذاشت، بردگى دسته‏ جمعى و استعمار، قوى ‏تر و نيرومندتر مى ‏شد،امپراطورى «انگلستان» كه پيش‏قدم در الغاى بردگى بود، پيش‏قدم در امر استعمار نيز محسوب مى ‏شود!.
جناياتى كه استعمارگران غربى در طول مدت استعمار خود، انجام دادند نه تنها كمتر از جنايات دوران بردگى نبود، بلكه از شدت و گسترش بيشترى برخوردار بود.
حتى، بعد از آزاد شدن مستعمرات، باز بردگى ملت‏ها ادامه يافت؛ چرا كه اين آزادى، آزادى به اصطلاح سياسى بود، ولى استعمار اقتصادى و فرهنگى هنوز در بسيارى از مستعمرات آزاد شده و غير آن، حكم‏فرما است.
مخصوصاً كشورهاى كمونيستى كه براى مسأله الغاى بردگى، بيش از همه سينه چاك مى ‏كنند، خود گرفتار يك نوع برده‏ دارى شرم‏ آور عمومى هستند، و مردمى كه در اين كشورها زندگى مى ‏كنند مانند بردگان كمترين اختيارى از خود ندارند، و همه چيز آنها را گردانندگان «حزب كمونيست» تعيين مى ‏كنند، و اگر كسى اظهار نظر مخالفى كند، يا به اردوگاه‏هاى كار اجبارى فرستاده مى‏ شود، يا در سياه‏چال زندان مى ‏افتد، و يا اگر از دانشمندان باشد، به عنوان «بيمار روانى»! روانه تيمارستان‏ها مى ‏گردد.
خلاصه اين كه: بردگى تابع اسم نيست، آنچه زشت و ناپسند است مفهوم و محتواى بردگى است، و مى ‏دانيم اين مفهوم و محتوا در كشورهاى استعمار زده و در ممالك كمونيستى، به بدترين اشكال پياده مى ‏شود.
نتيجه اين كه: الغاى بردگى در جهان امروز، صورى بوده و در حقيقت تنها يك تغيير شكل است!.
3- سرنوشت دردناك بردگان در گذشته‏
بردگان در طول تاريخ، سرنوشت بسيار دردناكى داشته‏ اند، به عنوان نمونه، بردگان «اسپارت‏ها» را كه به اصطلاح قومى متمدن بودند در نظر مى‏ گيريم، به قول نويسنده «روح القوانين»: غلامان اسپارتى، به قدرى بدبخت بودند كه تنها غلام يك نفر نبودند، بلكه غلام تمام جامعه، محسوب مى ‏شدند، و هر كس بدون ترس از قانون، مى ‏توانست هر قدر بخواهد غلام خود يا ديگرى را آزار و شكنجه دهد، و در حقيقت زندگانى آنها از حيوانات نيز بدتر بود.
از زمانى كه بردگان را از كشورهاى عقب‏ افتاده، صيد مى ‏كردند تا هنگامى كه در بازارهاى فروش، عرضه مى ‏شد، بسيارى از آنها مى ‏مردند، و باقيمانده وسيله ‏اى بودند، براى بهره‏گيرى برده‏ فروشان طمّاع، و اندك غذائى كه به آنها مى ‏دادند براى زنده ماندن و كار كردن بود، و به هنگام پيرى و بيمارى ‏هاى صعب، آنها را به حال خود، رها مى ‏كردند، تا به شكل دردناكى جان دهند!
لذا، نام بردگى در طول تاريخ با انبوهى از جنايات هولناك همراه است.
با روشن شدن اين چند نكته به صورت فشرده، به طرح اسلام در زمينه آزادى تدريجى بردگان بازمى ‏گرديم.
4- طرح اسلام براى آزادى بردگان‏
آنچه غالباً مورد توجه قرار نمى ‏گيرد، اين است كه اگر نظام غلطى در بافت جامعه‏ اى وارد شود، ريشه ‏كن كردن آن احتياج به زمان دارد، و هر حركت حساب نشده، نتيجه معكوسى خواهد داشت، درست همانند انسانى كه به يك بيمارى خطرناك، مبتلا شده و بيماريش كاملًا پيشرفت نموده است، و يا شخص معتادى كه دهها سال، به اعتياد زشت خو گرفته، در اين گونه موارد حتماً بايد از «برنامه‏ هاى زمان بندى شده»، استفاده كرد.
صريح‏تر بگوئيم: اگر اسلام، طبق يك فرمان عمومى دستور مى ‏داد، همه بردگان موجود را آزاد كنند، چه بسا، بيشتر آنها تلف مى ‏شدند؛ زيرا گاه نيمى از جامعه ‏اى را بردگان تشكيل مى‏ دادند، آنها نه كسب و كار مستقلى داشتند، و نه خانه و لانه و وسيله ‏اى براى ادامه زندگى.
اگر در يك روز و يك ساعت معين، همه آزاد مى ‏شدند، يك جمعيت عظيم بى ‏كار ظاهر مى ‏گشت كه هم زندگى خودش با خطر مواجه بود، و هم ممكن بود نظم جامعه را مختل كند، و به هنگامى كه محروميت به او فشار مى ‏آورد، به همه جا حمله ‏ور شود و درگيرى و خونريزى به راه افتد.
اينجا است كه بايد تدريجا آزاد شوند، و جذب جامعه گردند، نه جان خودشان به خطر بيفتد، و نه امنيت جامعه را به خطر اندازند، و اسلام درست اين برنامه حساب شده را تعقيب كرد.
اين برنامه، مواد زيادى دارد كه رئوس مسائل آن، به طور فشرده و فهرست‏ وار در اينجا مطرح مى ‏شود، و شرح آن نياز به كتاب مستقلى دارد:
ماده اول- بستن سرچشمه‏ هاى بردگى‏
بردگى در طول تاريخ، اسباب فراوانى داشته، نه تنها اسيران جنگى و بدهكارانى كه قدرت بر پرداخت بدهى خود نداشتند به صورت برده درمى ‏آمدند، كه زور و غلبه، نيز مجوز برده گرفتن و برده‏ دارى بود، كشورهاى زورمند نفرات خود را با انواع سلاح‏ها به ممالك عقب افتاده آفريقائى و مانند آن، مى ‏فرستادند، و گروه، گروه از آنها را گرفته، اسير كرده و با كشتى ‏ها به بازارهاى ممالك آسيا و اروپا مى ‏بردند.
اسلام، جلو تمام اين مسائل را گرفت، تنها در يك مورد اجازه برده‏ گيرى داد، و آن در مورد اسيران جنگى بود، و تازه آن نيز جنبه الزامى نداشت، بلكه اجازه مى ‏داد طبق مصالح، اسيران را بى ‏قيد و شرط يا پس از پرداخت «فديه»، آزاد كنند.
در آن روز، زندان‏هائى نبود كه بتوان اسيران جنگى را تا روشن شدن وضعشان، در زندان نگهداشت، و راهى جز تقسيم كردن آنها در ميان خانواده‏ ها و نگهدارى، به صورت برده وجود نداشت.
بديهى است، هنگامى كه چنين شرائطى تغيير يابد، هيچ دليلى ندارد كه امام مسلمين حكم بردگى را درباره اسيران بپذيرد، مى ‏تواند آنها را از طريق «منّ» و «فداء» آزاد سازد؛ زيرا اسلام، پيشواى مسلمين را در اين امر، مخير ساخته تا با در نظر گرفتن مصالح، اقدام كند، و به اين ترتيب، تقريباً سرچشمه‏ هاى بردگى جديد، در اسلام بسته شده است.
ماده دوم- گشودن دريچه آزادى‏
اسلام برنامه وسيعى براى آزاد شدن بردگان، تنظيم كرده است كه اگر مسلمانان به آن عمل مى ‏كردند در مدتى نه چندان زياد، همه بردگان تدريجاً آزاد و جذب جامعه اسلامى مى ‏شدند.
رئوس اين برنامه چنين است:
الف- يكى از مصارف هشتگانه زكات در اسلام، خريدن بردگان و آزاد كردن آنها است(توبه، آيه 60.) و به اين ترتيب يك بودجه دائمى و مستمر، براى اين امر، در بيت المال اسلامى در نظر گرفته شده كه تا آزادى كامل بردگان، ادامه خواهد داشت.
ب- براى تكميل اين منظور، مقرراتى در اسلام وضع شده كه بردگان طبق قراردادى كه با مالك خود مى‏بندند، بتوانند از دست‏رنج خود آزاد شوند (در فقه‏ اسلامى فصلى در اين زمينه تحت عنوان «مكاتبه» آمده است).
ج- آزاد كردن بردگان، يكى از مهم‏ترين عبادات و اعمال خير در اسلام است، و پيشوايان اسلام در اين مسأله، پيش‏قدم بودند، تا آنجا كه در حالات على عليه السلام نوشته‏ اند: اعْتَقَ الْفَ مَمْلُوكٍ مِنْ كَدِّ يَدِهِ: «هزار برده را از دست‏رنج خود آزاد كرد»! (« بحار الانوار»، جلد 41، صفحه 43.)
د- پيشوايان اسلام، بردگان را به كمترين بهانه‏ اى آزاد مى ‏كردند تا سرمشقى براى ديگران باشد، تا آنجا كه يكى از بردگان امام باقر عليه السلام كار نيكى انجام داد امام عليه السلام فرمود: فَاذْهَبْ فَأَنْتَ حُرٌّ فَإِنِّي أَكْرَهُ أَنْ أَسْتَخْدِمَ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ: «برو، تو آزادى كه من خوش ندارم مردى از اهل بهشت را به خدمت خود درآورم». (« وسائل الشيعه»، جلد 16، صفحه 38.)
در حالات امام سجاد على بن الحسين عليه السلام آمده است: «خدمتكارش، آب بر سر حضرت مى ‏ريخت، ظرف آب افتاد و حضرت را مجروح كرد، امام عليه السلام سر را بلند كرد، خدمتكار گفت: «وَ الْكاظِمِيْنَ الْغَيْظَ»، حضرت فرمود: «خشمم را فرو بردم»، عرض كرد: «وَ الْعافِيْنَ عَنِ النَّاسِ»، فرمود: «خدا تو را ببخشد»، عرض كرد: «وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنِ»، فرمود: «برو براى خدا آزادى». (تفسير« نور الثقلين»، جلد 1، صفحه 390.)
ه-- در بعضى از روايات اسلامى آمده است: بردگان بعد از هفت سال، خود به خود، آزاد مى ‏شوند، چنان كه از امام صادق عليه السلام مى‏ خوانيم: مَنْ كَانَ مُؤْمِناً فَقَدْ عُتِقَ بَعْدَ سَبْعِ سِنِينَ أَعْتَقَهُ صَاحِبُهُ أَمْ لَمْ يُعْتِقْهُ وَ لَا يَحِلُّ خِدْمَةُ مَنْ كَانَ مُؤْمِناً بَعْدَ سَبْعِ سِنِينَ: «كسى كه ايمان داشته باشد، بعد از هفت سال آزاد مى ‏شود، صاحبش بخواهد يا نخواهد، و به خدمت گرفتن كسى كه ايمان داشته باشد بعد از هفت سال حلال نيست». (« وسائل الشيعه»، جلد 16، صفحه 36.)
در همين باب، حديثى از پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله نقل شده كه: وَ مَا زَالَ جَبْرَئِيلُ يُوصِينِي بِالْمَمْلُوكِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُضْرَبُ لَهُ أَجَلًا يُعْتَقُ فِيهِ: «پيوسته جبرئيل سفارش بردگان را به من مى‏ كرد، تا آنجا كه گمان كردم به زودى، ضرب الاجلى براى آنها مى ‏شود، كه به هنگام رسيدن آن آزاد شوند». (« وسائل الشيعه»، جلد 16، صفحه 60.)
و-- كسى كه سهم خود را از برده مشتركى آزاد كند، موظف است بقيه را نيز بخرد و آزاد كند. (« شرايع»، كتاب العتق.)
و هر گاه، بخشى از برده ‏اى را كه خود مالك تمام آن است آزاد كند، اين آزادى سرايت كرده و خود به خود همه، آزاد خواهد شد!
ز- هر گاه كسى پدر يا مادر و يا اجداد و يا فرزندان يا محارم خود را مالك شود، فوراً آزاد مى ‏شوند.
ح- هر گاه مالك از كنيز خود، صاحب فرزندى شود فروختن آن كنيز، جائز نيست و بايد بعداً از سهم ارث فرزندش آزاد شود.
اين امر وسيله آزادى بسيارى از بردگان مى ‏شد؛ زيرا بسيارى از كنيزان به منزله همسر صاحب خود، بودند و از آنها فرزند داشتند.
ط- كفاره بسيارى از تخلفات در اسلام آزاد كردن بردگان قرار داده شده، (كفاره قتل خطا- كفاره ترك عمدى روزه- و كفاره قسم را به عنوان نمونه در اينجا مى ‏توان نام برد).
ى- پاره‏اى از مجازاتهاى سخت است كه اگر صاحب برده نسبت به برده ‏اش‏ انجام دهد خود به خود آزاد مى ‏شود. (« وسائل الشيعه»، جلد 16، صفحه 26.)
ماده سوم- احياى شخصيت بردگان‏
در دوران برزخى كه بردگان مسير خود را طبق برنامه حساب شده اسلام به سوى آزادى مى ‏پيمايند، اسلام براى احياى حقوق آنها اقدامات وسيعى كرده است، و شخصيت انسانى آنان را احياء نموده، تا آنجا كه از نظر شخصيت انسانى، هيچ تفاوتى ميان بردگان و افراد آزاد، نمى ‏گذارد و معيار ارزش را همان تقوا قرار مى ‏دهد، لذا به بردگان، اجازه مى ‏دهد پست‏هاى مهم اجتماعى را عهده‏ دار شوند، حتى بردگان مى ‏توانند مقام مهم قضاوت را عهده‏ دار شوند.(« شرايع»، كتاب القضاء.)
در عصر پيامبر صلى الله عليه و آله نيز، مقامات برجسته‏ اى، از فرماندهى لشكر گرفته تا پست‏ هاى حساس ديگر به بردگان يا بردگان آزاد شده سپرده شد.
بسيارى از ياران بزرگ پيامبر صلى الله عليه و آله، بردگان و يا بردگان آزاد شده بودند، و در حقيقت بسيارى از آنها، به صورت معاون براى بزرگان اسلام انجام وظيفه مى ‏كردند.
سلمان و بلال و عمار ياسر و قنبر، را در اين گروه مى ‏توان نام برد، بعد از «غزوه بنى المصطلق»، پيامبر صلى الله عليه و آله با يكى از كنيزان آزاد شده اين قبيله، ازدواج كرد و همين امر بهانه آزادى تمام اسراى قبيله شد.
ماده چهارم- رفتار انسانى با بردگان‏
در اسلام دستورات زيادى درباره رفق و مدارا با بردگان، وارد شده تا آنجا كه آنها را در زندگى صاحبان خود، شريك و سهيم كرده است.
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله مى ‏فرمود: «كسى كه برادرش زير دست او است بايد، از آنچه مى ‏خورد به او بخوراند و از آنچه مى ‏پوشد، به او بپوشاند، و زيادتر از توانائى به او تكليف نكند».(« بحار الانوار»، جلد 74، صفحه 141( حديث 11).)
حضرت على عليه السلام به غلام خود «قنبر» مى ‏فرمود: «من از خداى خود شرم دارم كه لباسى بهتر از لباس تو بپوشم؛ زيرا رسول خدا صلى الله عليه و آله مى ‏فرمود: از آنچه خودتان مى ‏پوشيد بر آنها بپوشانيد و از غذائى كه خود مى ‏خوريد به آنها بدهيد». (« بحار الانوار»، جلد 74، صفحه 144( حديث 19).)
امام صادق عليه السلام مى ‏فرمايد: «هنگامى كه پدرم به غلامى دستور انجام كارى مى ‏داد، ملاحظه مى ‏كرد، اگر كار سنگينى بود بسم اللَّه مى ‏گفت، و خودش وارد عمل مى ‏شد، و به آنها كمك مى ‏كرد». (« بحار الانوار»، جلد 74، صفحه 144( حديث 19).)
خوشرفتارى اسلام نسبت به بردگان در اين دوران انتقالى، به اندازه ‏اى است كه حتى بيگانگان از اسلام، نيز روى آن تأكيد و تمجيد كرده ‏اند.
«جرجى زيدان» در «تاريخ تمدن» خود چنين مى ‏گويد:
«اسلام نسبت به بردگان فوق العاده مهربان است پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله درباره بردگان سفارش بسيار نموده، از آن جمله مى ‏فرمايد: «كارى كه برده تاب آن را ندارد به او واگذار نكنيد، و از هر چه خودتان مى ‏خوريد به او بدهيد».
در جاى ديگر مى‏ فرمايد: «به بندگان خود كنيز و غلام نگوئيد، بلكه آنها را «پسرم» و «دخترم» خطاب كنيد»!
قرآن نيز درباره بردگان سفارش جالبى كرده، مى ‏گويد: «خدا را بپرستيد، براى او شريك مگيريد، با پدر و مادر و خويشان و يتيمان و بينوايان همسايگان نزديك و دور و دوستان، و آوارگان، و بردگان، جز نيكوكارى رفتارى نداشته باشيد، خداوند از خودپسندى بيزار است».(« تاريخ تمدن»، جلد 4، صفحه 54.)
ماده پنجم- بدترين كار انسان‏ فروشى است!
اصولًا در اسلام، خريد و فروش بردگان، يكى از منفورترين معاملات است تا آنجا كه در حديثى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله آمده است: شَرُّ النَّاسِ مَنْ باعَ النَّاسَ!: «بدترين مردم كسى است كه انسان‏ها را بفروشد»! (« مستدرك»، جلد 13، صفحه 95، كتاب تجارت، باب 19( باب كراهة الصرف و بيع الاكفان و ...)، حديث 1.)
همين تعبير كافى است كه نظر نهائى اسلام را در مورد بردگان روشن سازد، و نشان دهد، جهت‏ گيرى برنامه‏ هاى اسلامى به كدام سو است.
و از اين جالب‏تر اين كه: يكى از گناهان نابخشودنى در اسلام سلب آزادى و حريت از انسان‏ها و تبديل آنها به يك متاع است، چنان كه در حديثى از پيغمبر گرامى اسلام آمده است: انَّ اللَّهَ غافِرُ كُلِّ ذَنْبٍ الَّا ما جَحَدَ مَهْراً، اوِ اغْتَصَبَ اجِيْراً اجْرَهُ، اوْ باعَ رَجُلًا حُرّاً: «خداوند هر گناهى را مى ‏بخشد جز (سه گناه):
كسى كه مهر همسرش را انكار كند، يا حق كارگرى را غصب نمايد، و يا انسان آزادى را بفروشد»! (« بحار الانوار»، جلد 103، صفحه 168( حديث 11).)
طبق اين حديث، غصب حقوق زنان، و حق كارگران، و سلب آزادى از انسان‏ها، سه گناه نابخشودنى است.
همان گونه كه در بالا آورديم: اسلام تنها در يك مورد اجازه برده‏ گيرى مى‏ دهد، و آن در مورد اسيران جنگى است، آن هم هرگز جنبه الزامى ندارد، در حالى كه در عصر ظهور اسلام، و قرن‏ها بعد از آن، برده‏ گيرى از طريق زور و حمله به كشورهاى سياه‏پوستان، و دستگير كردن انسان‏هاى آزاد، و تبديل آنها به بردگان، بسيار زياد بود، و گاهى در مقياس‏هاى وحشتناك روى آن معامله مى ‏شد، به طورى كه در اواخر قرن 18 ميلادى دولت «انگلستان» هر سال دويست هزار برده را معامله مى ‏كرد، و هر سال، يك‏صد هزار نفر را از «آفريقا» گرفته و به صورت برده به «آمريكا» مى ‏بردند. (« الميزان»، جلد 6، صفحه 368.)
كوتاه سخن اين كه: كسانى كه به برنامه اسلام، در مورد بردگان خرده‏ گيرى مى ‏كنند، از دور سخنى شنيده‏ اند، و از اصول اين برنامه و جهت‏گيرى آن- كه همان «آزادى تدريجى و بدون ضايعات بردگان» است- اطلاع دقيقى ندارند، و يا تحت تأثير افراد مغرضى قرار گرفته ‏اند، كه به گمان خود اين را نقطه ضعف مهمى براى اسلام شمرده، و روى آن تبليغات دامنه‏دارى به راه انداخته ‏اند.»

(تفسير نمونه، ج‏21، ص: 431 الي 442)

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

(1)

باسلام

خواهر گرامي؛ عبد و كنيز فقط از طريق اسارت در جنگها يا با خريد و فروش حاصل مي شده است و اينطور نبوده كه فرد آزادي بخواهد عبد يا كنيز فردي شود البته به عنوان خدمتكار مي توانسته چنانكه انس بن مالك را مادرش خدمت رسول الله آورد و گفت خدمتكار شما باشد و رسول الله صلي الله و عليه و آله قبول كردند. يا افرادي تقاضا مي كردند كه رسول الله صلي الله عليه و آله با آنها ازدواج كند و افتخار همسري ايشان را داشته باشند مانند ميمونه دختر حارث هلالي.

در مورد مسائل فقهي به سايت مرجع تقليد خود مراجعه كنيد جهت سهولت دسترسي شما پيوند استفتاء از دو تن از مراجع را ذيل قرار داده ايم.

استفتا از دفتر مقام معظم رهبري: www.leader.ir/langs/fa/index.php

استفتا از دفتر آيت الله مكارم شيرازي: makarem.ir/Question/question.aspx

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

(1)

با سلام

دوست گرامي

آيين اسلام‌، آيين آزادي و آزادگي است‌. و شيوه‌هاي برخورد اسلام‌، با مسألة برده‌داري نيز يكي از مصاديق همين آزادي و آزادي‌خواهي است‌. چون در عصر ظهور اسلام‌، برده‌داري در سراسر جهان معمول بوده است‌ و با تار و پود جوامع بشري آميخته بود، بخاطر همين اسلام روش تدريجي را براي مبارزه با برده گي برگزيد، كه با موفقيت هم روبرو شد،و اگر طريق مبارزه يکباره را پيش مي گرفت، علاوه بر اينکه زيان بزرگي به جامعه نوپاي اسلامي مي زد، با موفقيت هم قرين نمي شد. همچنين اگر اسلام طبق يک فرمان عمومي دستور مي داد همه بردگان را آزاد کنند، چه بسا بسياري از آنان تلف مي شدند، زيرا نه کسب و کار مستقلي داشتند و نه خانه و وسيله‏اي براي ادامه زندگي.از اين رو بايد تدريجاً آزاد مي شدند و جذب جامعه مي گرديدند تا نه جان خودشان به خطر بيافتد و نه امنيت جامعه را به خطر اندازند، اسلام اين برنامه حساب شده را تعقيب کرد. و اگر نظام غلطى در بافت جامعه‏اى وارد شود، ريشه‏كن كردن آن احتياج به زمان دارد، و هر حركت حساب نشده، نتيجه معكوسى خواهد داشت، درست همانند انسانى كه به يك بيمارى خطرناك، مبتلا شده و بيماريش كاملًا پيشرفت نموده است، و يا شخص معتادى كه دهها سال، به اعتياد زشت خو گرفته، در اين گونه موارد حتماً بايد از «برنامه‏هاى زمان بندى شده»، استفاده كرد.
از اينجا است كه بايد بردگان تدريجا آزاد شوند، و جذب جامعه گردند، نه جان خودشان به خطر بيفتد، و نه امنيت جامعه را به خطر اندازند، و اسلام درست اين برنامه حساب شده را تعقيب كرد. اين برنامه، مواد زيادى دارد كه مهمترن موارد آن در جواب از چند نظر قبل، بيان شد.
بنابراين اسلام 1- با تأمين حقوق افراد با وضع قوانين در مورد كيفيت استرقاق (بنده گرفتن) و تحريم آن جز در موارد خاص. 2- وضع قوانين در جهت حمايت از حقوق بردگان و تنظيم روابط صحيح بين مالك و برده . 3- ترغيب مردم به آزادسازي بردگان و وضع قوانيني براي حصول اين مقصود (مانند كفارات و شرايط عتق )، در مجموع شرايطي را براي بردگان فراهم ساخت كه آنان به مقامات و درجات مهم علمي و سياسي در جامعه اسلامي دست يافتند و حتي مدت ها حكومت ((مماليك )) بر بسياري از نقاط كشورهاي اسلامي پديدار شد. در حقيقت اسلام با فراهم آوردن شرايط انساني و عاطفي براي زندگي بردگان , بردگان را از سراسر دنيا مشتاق به پيوستن به جامعه اسلامي نمود و آنان در بازگشت به موطن خود همراه با آزادي، مبلغ و مروج اسلام مي شدند. اسلام راه برده شدن افراد آزاد را مسدود كرد و از سوي ديگر راه آزادي بردگان را گشود و مسلما" يكي از عوامل دگرگوني نظام بردگي در جهان , نقش اسلام در اين زمينه بوده است . كنيزها نيز در اين بين مشمول همين قاعده و قانون بوده اند. آنان از كشورهاي ديگر كه در جنگ با مسلمانان اسير مي شدند, و يا به صورت تجاري وارد ممالك اسلامي مي گشتند, با فرهنگ اسلامي و مزاياي نجات بخش آن آشنا شده و بسياري از آنان همانند ديگر مردم در جامعه اسلامي زندگي مي كردند و مالكيت كنيز در حكم عقد ازدواج بود و موجب محرميت به مالك آن مي گرديد. سخن در اين مقوله بسيار گسترده مي باشد. اما توجه به اين نكته مهم است كه تنها عاملي كه در اسلام مجوز استرقاق (گرفتن بنده و كنيز) است موردي است كه كساني در جنگ با اسلام به عنوان دين حق اسير شده باشند. (استفاده شده از تفسير نمونه، ج‏21، ص: 431 به بعد)

توجّه به آنچه در بالا گفته شد طرح انسانى اسلام در اين زمينه روشن مى‏گرد

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

با سلام

دوست گرامي

بهترين راه براي ريشه کن ساختن برده داري، آزاد ساختن آنان بود. ائمه اطهار عليهم السلام در حقيقت با خريدن کنيزان و بردگان به نحو مناسب و اقتضاي زمان با برده داري مبارزه مي كرده اند؛ زيرا آنها برده و کنيز را از دست فروشندگان و تاجران مي خريده اند و در بهترين شرايط آنها را نگاه داري مي كرده اند و تمام حقوقي كه براي يك انسان وجود داشته از نظر مسكن، تغذيه و مانند آن براي آنها فراهم مي کردند و بعد رفته رفته زمينه را براي آزادي آنها فراهم مي کردند .همچنين بهترين راه براي تأمين زندگي برده ها، خريدن آنها بوده است؛ چون آنها نياز به غذا و مسكن و زندگي داشته اند و شرايط آن زمان بگونه اي بوده است كه زندگي انساني براي برده اصلاً رسميت نداشته و تنها افراد معصوم و برخي پيروان آنها بوده اند كه رازهاي مختلف، از جمله از طريق خريدن و نگاه داري زمينه‌اي آزادي برده ها و زندگي انساني را براي آنها فراهم مي‌ساخته اند. و اگر آنها برده ها را نمي خريدند و به منزل نمي آوردند خيلي از آنها به همان زندگي غير انساني مجبور بودند تا آخر ادامه بدهند.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

باسلام

كاربر گرامي؛ قرار نيست خداوند در قرآن تمام مسائل را بيان نمايد چون اگر قرار بر اين كار بود بايد قرآن چندين جلد مي بود ولي باز هم جوابگوي تمام مسائل نبود و هر روز مسائل جديد مردم را نيازمند بيان بيشتري از قرآن مي كرد و بايد جلد ديگري نازل مي شد! خداوند در قرآن مي فرمايد: «وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ (نحل/44)» مبين قرآن پيامبر است، قرآن عموماً به كليات مسائل مي پردازد و تبيين و تفسير آنها را به عهده رسول الله صلي الله عليه و آله مي گذارد.

خواهر گرامي! اگر در مسائل مربوط به كنيز دقت نماييد مي بينيد كه در سخنان معصومين حد آن مشخص شده و اتفاقاً در مورد آن سخت گيري هم شده است مثلاً كنيز گرفتن فقط در مواقع جنگ با كفار است و فقط شامل زناني است كه در جنگ عليه مسلمانان شركت داشته اند نه ديگر زناني كه در خانه هاي خود بوده اند. و راه ديگر هم خريداري زن از مناطق كفار است كه آنها را در بازار مسلمانان مي فروختند. به هيچ وجه نمي توان زن مسلمان را به اسارت درآورد يا بعد از مسلمان شدن او نمي توان او را به عنوان كنيز فروخت. كنيز آزاد شده مانند ديگر زنان در جامعه آزاد است و كسي حق اسارت دوباره او را ندارد. در برخي از كفارات در صورت وجود عبد و كنيز، آزاد كردن آنها واجب است. اگر مالك از كنيز بچه دار شد ديگر حق فروش ندارد بلكه بعد از مرگ او آزاد مي شود. اگر اجازه داد به ازدواج كسي درآيد ديگر حق ارتباط زناشويي با او ندارد و... اينها همه محدود كردن است و عدم وجود كنيز و عبد در جامعه ما بهترين دليل روشن بر مديريت خوب اسلام در حذف اين پديده از جامعه است هرچند كه باز هم ممكن است به وجود آيد كه اگر چنين كاري شود باز هم دستورات اسلامي وارد عمل شده و در نهايت به حذف آن از جامعه خواهند انجاميد.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

(1)

باسلام

دوست گرامي؛ اولاً اگر چنين كاري در اين ايام انجام نمي شود چرا ما سر آن بحث كنيم و چه نيازي كه فقها در مورد آن حكم كنند. ثانياً از اونجا كه بازهم ممكن است اين مساله اتفاق بيفتد و جنگي صورت بگيرد بخصوص در زمان ظهور صاحب الامر عجل الله تعالي فرجه الشريف وجود اين مساله در حكومت اسلامي محتمل است لذا چاره اي جز بردگي براي زنان حاضر در جنگهاي مسلحانه نيست(چون ازدواج با آنها قبل از اسلام حرام است) كه در آن زمان اين راهكار عملي اسلام دوباره اجرا خواهد شد و آن را از جامعه حذف خواهد كرد و يا راهكار بهتري از سوي حضرت صاحب بيان خواهد شد. به هرحال در اين مورد هيچ محذوري ديده نمي شود اگر جنابعالي سخني و دليلي غير از آنچه كه بيان شد و جواب آنها بازگو گرديد براي رد اين حكم داريد بفرماييد تا در مورد آن گفتگو شود.

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

(1)

با سلام

دوست گرامي

قران کريم در مومنون مي فرمايد: «بسم الله الرحمن الرحيم قد افلح المومنون الذين هم في صلاتهم خاشعون و الذين هم عن الغو معرضون و الذين هم لزکوه فاعلون و الذين هم لفروجهم حفظون الا علي ازواجهم او ما ملکت ايمانهم فانهم غير ملومين»؛آيات 1-6 يعني تنها با همسران و کنيزان (ماملکت ايمانهم )مي توان رابطه جنسي برقرار نمود.

مراد از کنيزان, زنان غير آزادي بودند که با خريدن يا اسير شدن در جنگ با کافران به دست مسلمانان مي افتاد با اين گونه زنان, بدون خواندن عقد ازدواج, مي توان رابطه زناشويي داشت. رجوع کنيد به تفسير نمونه, ج 14, سوره مؤمنون, آيات مربوطه جهت توضيح بيشتر توجه شما را به مطالب زير جلب مي كنيم: پيش از اسلام، جنگ و خونريزى‏ها به ميدان جنگ محدود نمى‏شد، بلكه اين ظلم و ستم به پس از زمان جنگ نيز كشيده مى‏شد؛ دو قبيله يا شهر يا كشور كه با هم نبرد مى‏كردند، تعدادى اسير نيز در كنار خيل كشته‏ها بر جاى مى‏گذاشتند.

به اين صورت كه كافرِ مرد، عبد ناميده شد و كافر زن، اَمَه يا كنيز، نامگذارى گرديد و هر يك تابع مقرراتى جداگانه گرديدند.

امّا اين كه، چگونه براى محرم شدن با كنيزها، نيازى به صيغه نيست؟ اولاً در اسلام، ازدواج(=نكاح) نياز به قراداد و پيمان(=عقد) دارد.

اين قرارداد، كاملاً رسمى بوده و چگونگى مقررات، الفاظ، آداب و محدوده‏ى آن را «خدا» تعيين مى‏كند. به اصطلاح، هر عقد نكاحى به «سبب» نياز دارد؛ و مهم داشتنِ آن سبب است نه اين كه سبب‏ها يكسان باشد.

مثلاً عقدِ ازدواج موقت و دائم متفاوتند امّا هر دو «سبب» براى محرم شدن‏اند. به همين ترتيب، گفته مى‏شود كه اين سبب و عقد در مورد كنيزها (به عنوان زنانِ كافرى كه اسير جنگى‏اند) نيز وجود دارد به نحوى كه اسلام، ازدواج دائم با غيرمسلمان را اجازه نداده، ولى ازدواج موقت را تجويز كرده (مطابق نظر اكثر فقهاء و مراجع تقليد). ولى در مورد زنِ كافرى كه در جنگ اسير مى‏شود، يك نوع سبب ديگرى قرار داده كه هر چند با ساير صيغه‏ها متفاوت است (همچنان كه در عُرف انسان‏ها نيز شكل تمام قراردادها يكسان نيستند) امّا در «سبب بودن» اشتراك دارند؛ و آن سبب، «مالكيت» نام دارد.

ثانياً: وقتى اسلام، برده‏ها را از مرگِ حتمى نجات داد و با تعالمى و قوانين‏اش موجبات آزادى آن‏ها را از مرگ فراهم نمود، در مقابلِ اين تسهيلات، به تنظيم ساير حالات و شئون نيز پرداخته. به عبارتى: وقتى جانِ آن‏ها را نجات داد، به طريق اولى اين حق را نيز دارد كه به سيستم‏سازى در مورد امور حقوقى و چگونگى زنده بودنِ آن‏ها بپردازد. به اين انگيزه كه با حفظِ حرمتِ اسيران، منفعت مالكان را نيز تضمين كند.

از اين رو حتّى به مالكان نيز اجازه نداده تا تعدّى و زياده‏طلبى كنند و در قالب قانونى 9 ماده‏اى، مكانيزم بهره‏گيرى از كنيز را مشخص نموده.

از اين توضيح مختصر به دست مى‏آيد كه:

كنيز، زنِ كافرى است كه در جنگ با مسلمين به اسارت درآمده

كلفت يا مستخدم، يك زنِ كارگر است كه جهت انجام كارهاى خانه، استخدام شده(بدون اين كه حرف از جنگ، كفر يا ايمان و... باشد).

اگر كنيز بخواهد نسبت به مالكِ خود، محرم بماند، بايد شرايط زير حفظ شود:

1. مالك، كنيزش را به ازدواج شخص ديگر درنياورده باشد.

2. مالك، كنيز را به ديگرى نبخشيده باشد.

3. اگر كنيز با شخصِ ديگرى ازدواج كرده باشد يا او را به ديگرى بخشيده باشند، پس از سپرى شدن مدّت زمان عده‏ى طلاق با شوهرش يا تمام شدنِ زمان بخشش، مجدداً كنيز بر مالكش حلال مى‏شود.

4. كنيز در حالِ گذراندن ايّام عدّه (عدّه‏ى طلاق از شوهر قبلى‏اش) يا ايام استبراء(در آنجا كه محلّل واقع شده)، نباشد.

5. قبلاً پدر مالك كنيز با كنيز، نزديكى نكرده باشد.

6. كنيز، بين چند صاحب مشترك نباشد.

7. قبلاً فرزند مالك و صاحب كنيز با او نزديكى نكرده باشد.

8. كنيز با مولايش قرارداد نبسته باشد كه پول خود را بدهد تا آزاد شود (در اصطلاح مُكاتَب نباشد).

9. كنيز، كاملاً تحت تصرّف مالك باشد.

در شرايط فعلي استرقاق و کنيز گرفتن مصداق ندارد.

توضيح بيشتر اين که نظام هاي اجتماعي در هر دوران تابعي از مجموعه شرايط اقتصادي , سياسي , فرهنگي و ... مي باشد. همان گونه كه امروزه نظام كارگري و كارفرمايي و ... در جهان حاكم است و شرايط اقتصادي , اجتماعي , فرهنگي خاص آن را ايجاب نموده است . تا چند قرن پيش در تمامي جهان نظام برده داري روش مناسب براي اداره امور آن دوران بوده است ; به گونه اي كه هيچ نظامي در شرايط آن روز امكان جايگزيني آن را نداشته است . از اين رو مناسب ترين شيوه در شرايط آن روز, شيوه برده داري بوده است . بررسي زمينه هاي اين موضوع بسيار وسيع و گسترده و از مجال اين پاسخ خارج است . اسلام نيز با توجه به اينكه تغيير اساسي در سيستم اجتماعي آن روز نه ضروري بوده و نه ممكن , به اصل اين مسائله صحه گذاشت , ولي با وضع قوانين در چند جهت حركت كرده است :

1- تأمين حقوق افراد با وضع قوانين در مورد كيفيت استرقاق (بنده گرفتن) و تحريم آن جز در موارد خاص.

2- وضع قوانين در جهت حمايت از حقوق بردگان و تنظيم روابط صحيح بين مالك و برده .

3- ترغيب مردم به آزادسازي بردگان و وضع قوانيني براي حصول اين مقصود (مانند كفارات و شرايط عتق ). در مجموع اسلام شرايطي را براي بردگان فراهم ساخت كه آنان به مقامات و درجات مهم علمي و سياسي در جامعه اسلامي دست يافتند و حتي مدت ها حكومت ((مماليك )) بر بسياري از نقاط كشورهاي اسلامي پديدار شد. در حقيقت اسلام با فراهم آوردن شرايط انساني و عاطفي براي زندگي بردگان , بردگان را از سراسر دنيا مشتاق به پيوستن به جامعه اسلامي نمود و آنان در بازگشت به موطن خود همراه با آزادي، مبلغ و مروج اسلام مي شدند. اسلام راه برده شدن افراد آزاد را مسدود كرد و از سوي ديگر راه آزادي بردگان را گشود و مسلما يكي از عوامل دگرگوني نظام بردگي در جهان , نقش اسلام در اين زمينه بوده است . كنيزها نيز در اين بين مشمول همين قاعده و قانون بوده اند. آنان از كشورهاي ديگر كه در جنگ با مسلمانان اسير مي شدند, و يا به صورت تجاري وارد ممالك اسلامي مي گشتند, با فرهنگ اسلامي و مزاياي نجات بخش آن آشنا شده و بسياري از آنان همانند ديگر مردم در جامعه اسلامي زندگي مي كردند و مالكيت كنيز در حكم عقد ازدواج بود و موجب محرميت به مالك آن مي گرديد. بجاست بدانيم كه مادر برخي از ائمه ما كنيز بوده اند, حتي مادر امام زمان (عج ) نيز كنيزي رومي بوده است . سخن در اين مقوله بسيار گسترده مي باشد. اما توجه به اين نكته مهم است كه تنها عاملي كه در اسلام مجوز استرقاق (گرفتن بنده و كنيز) است موردي است كه كساني در جنگ با اسلام به عنوان دين حق اسير شده باشند و پرواضح است كسي كه به خداوند رحمان كفر ورزيده است و باز به اين حد هم بسنده نكرده است بلکه با دين حق مبارزه مي نمايد. آيا حق حيات براي اين گروه قائل شدن , جز از روي تفضل الهي است ؟! معذ لك , اسلام حق حيات اينان را تضمين كرده، كشتن اسير را جز در شدت درگيري و در معركه جنگ روا ندانسته است , لكن بايد اين افرادي كه از آزادي عمل خود سوء استفاده نموده عليه دين خدا قيام نموده در نبرد عليه دين خدا و مؤمنين به آن شركت جسته است , دايره فعاليت هايشان و آزادي آنها محدود گردد. با وجود اين آموزه هاي بسياري در اسلام براي رهايي آنان ارائه نموده است و براي تحقق اين آموزه ها نيز پاداش بسيار زيادي قرار داده است . برگرفته شده از سايت http://porseman.org/q/show.aspx?id=97696

موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات