قرن دوم و سوم هجري زماني حساس در تاريخ شيعه است. شيعيان پس از روزگاري دشوار در مسير پرتلاطم جريانهاي فكري و عقيدتي قرار داشتند و در برابر هجوم ظالمانه دشمنان پايداري مي كردند.

حضرت امام جواد پس از شهادت پدر بزرگوارش، حضرت امام رضا در خردسالي، سن هفت سالگي زمام قافله امت را به دست گرفت و به امامت رسيد.

امام جواد(ع) نخستين امام شيعه است كه در خردسالي به امامت رسيد. اين مسئله بر اثر طعن مخالفان و توطئه ظالمان مايه حيرت و سرگرداني برخي از شيعيان بود. آنان كه از دسترسي به ساحت حضرت امام محروم بودند، با گونه اي تنش و اضطراب فكري مواجه شدند، اما بر اثر خودگرايي شيعه و ايمان ژرف به مفهوم سترگ امامت به تدريج از ترديدها كاسته شد.

زمينه سازي براي امامت حضرت جواد از زمان امام صادق آغاز شده بود، ابوبصير از اصحاب امام صادق مي گويد: بر آن حضرت وارد شدم در حالي كه پسر پنج ساله اي دست مرا گرفته بود، سپس امام فرمود: چگونه خواهيد بود زماني كه انند اين پسر حجت خدا بر شما گردد.

امام رضا نيز گاه نظر شيعيان را به اين مسئله مهم جلب مي كرده است، از ابونصر بزنطي نقل شده كه من و صفوان بن يميني بر امام رضا ع وارد شديم در حالي كه ابوجعفر (امام جواد) كه سه سال سن داشت ايستاده بود، ما عرض كرديم فدايت گرديم، اگر پناه بر خدا اتفاقي بيفتد، بعد از شما چه كسي امام است؟ حضرت فرمود: "همين پسرم" و با دست به ابوجعفر اشاره كرد.

اينكه كودكي خردسال رهبري امت را عهده دار شود، نخستين بار در مورد امام جواد تحقق يافت، سن كم آن حضرت حتي عده اي از شيعيان را درباره مسئله امامت دچار ترديد كرد، به گونه اي كه گاه سؤال مي كردند تا زماني كه ايشان به سن امامت برسند، چه كسي امام شيعه خواهد بود؟ و خواص شيعه پاسخ مي دادند، اگر بنا به فرموده ائمه اطهار حضرت جواد، امام و پيشواست سن كم او مسئله اي نيست و او با وجود سن كم شايستگي اداره امور مسلمين را دارد.

به هر حال مراجعات مكرر به ايشان و پاسخ بدون تأمل آن حضرت به سؤالات، عظمت و مقام علمي ايشان را بر همگان ثابت كرد.

بي ترديد مسئله اعجازآميز خردسالي امام مبتني بر بنيادهاي پوشيده و غيبي جهان است، آن كس كه بتواند در چنين سن و سالي، رهبري قومي را كه در سرزمين هاي دور و نزديك گسترده بودند، عهده دار شود و در برابر تهاجم انبوه دشمنان از جان نلغزد و پايدار بماند، الهام غيبي را بر وجود خويش دارد.