بخش دوم
چهره پرفروغ عصر حاضر
خردسالترين حافظ كل قرآن
خردسالترين حافظ قرآن، آقاى «سيّد محمّد حسين طباطبايى» كه به لقب ارزشمند «علم الهدى» مفتخر است، در بيست و هفتمين روز بهمن ماه سال 1369 در شهر مقدّس و مذهبى «قم» ديده به جهان گشود
او در خانه و خانوادهاى روحانى و علاقمند به قرآن و عترت زاده شد، چرا كه پدر و مادرش از نسل و تبار سربلندان و سرفرازان تاريخ اسلام هستند و سرانجام به درخت تناور و بارور خاندان وحى و رسالت(عليهم السلام) پيوند مىخورند. از افتخارات او اين است كه پيش از ولادتش، اين پدر و مادر دلسوز و درست انديش توانستهاند قرآن شريف را با شور و عشق حفظ كنند و «علم الهدى» در حقيقت در ميان خانوادهاى ولادت يافته و رشد نموده است كه اعضاى اصلى آن به فراگيرى قرآن، آموزش علوم و مفاهيم و معارف انسانساز آن مشغول بوده و در اين راه سر از پا نشناخته و لحظهاى از پاى ننشستهاند
آغاز آموزش و نخستين آموزگار
خانهاى كه «علم الهدى» زندگى را در آن آغاز كرده نه يك خانه كه مىتوان گفت: يك آموزشگاه، يك مدرسه و يك محيط آموزش و تربيت است و پدر و مادر ايشان نيز به گونهاى كه وصف آنها رفته است، در حقيقت نخستين آموزگاران خردسالترين حافظ قرآن هستند كه در راه رشد و شكوفايى او از هيچ تلاشى فرو گذار نكرده و در اين راه فداكارى بسيار نموده و به ابتكار دست زدهاند
او از آغازين روزهاى زندگى كودكانهاش با نواى دلانگيز و جانبخش قرآن در آغوش مادر روبرو مىگردد و افزون بر روح كودكانه و معصومانه او، گوشهايش نيز با آهنگ دلنواز و زندگى بخش اين كتاب پرشكوه و پرمعنويّت خدا آشنا مىشود و با نواى روح پرور آن رشد مىكند
«علم الهدى» آخرين جز قرآن شريف و سورههاى كوتاه آن را، از نخستين آموزگار زندگى، مادر مهربانش فرا مىگيرد و بيست و نه جز ديگر آن را به تدريج از آموزگار و مربّى دوّم خود، پدر بزرگوارش مىآموزد و آنگاه است كه در ششمين بهار زندگىاش بصورت:
خردسالترين حافظ همه قرآن شريف،
خردسالترين مترجم آيات قرآن،
كم سن و سالترين طلبه حوزه علميه قم،
نخستين كودكى كه مىتواند همه نيازها و سخنان روز مرّه خود را با بهرهورى از آيات بيان كند،
نخستين كودكى كه به سبْك اشاره توانسته است همه قرآن را حفظ نمايد،
نخستين حافظ خردسالى كه مىتواند به آسانى پيوند ميان آيات را دريابد و آنها را بوسيله يكديگر تفسير و پيام آنها را به روشنى بيان كند،
نخستين كودكى كه مىتواند هر پرسش و هر سؤالى را بوسيله آيهاى از قرآن پاسخ گويد،
و سرانجام نخستين كودك ايران زمين كه مىتواند در هفتمين بهار زندگى خويش دكتراى افتخارى خود را، بخاطر هوشمندى و حفظ قرآن، از يكى از دانشگاههاى انگلستان دريافت دارد، جلوه مىكند
چگونگى كشف نبوغ او
در آغاز زندگى «علم الهدى» هيچ كس از آينده درخشان او خبر نداشت و كسى نمىدانست كه او در آيندهاى نه چندان دور بصورت قهرمانى خردسال در آسمان ايران به عنوان خردسالترين حافظ قرآن شريف پديدار مىگردد و خود اين شناخت استعدار سرشار و كشف نبوغ او، نخستين گام در راه رشد و شكوفايىاش بود كه بوسيله خانوادهاش انجام پذيرفت
به گونهاى كه پدر بزرگوارش جناب «حجت الاسلام والمسلمين آقاى طباطبايى» در اين مورد آورده است، گنجينه هوش سرشار و نبوغ او بدين صورت كشف گرديد:
مادر بزرگوار «علم الهدى» خود با قرآن و مفاهيم و معارف انسانساز اين كتاب خدا آشناست و در خارج از منزل، قرآن و علوم آن را تدريس مىكند؛ به همين دليل از آغازين روزهاى زندگى اين كودك هوشمند، هماره او را به همراه خويش به كلاس درس مىبرد و او را به گونهاى، بوسيله اسباب بازى، سرگرم مىساخت و درس خود را آغاز مىكرد.
پس از مدّتى روشن شد زمانى كه «سيّد محمّد حسين» در گوشهاى از فضاى همان كلاس و جلسه درس مادرش، مشغول بازيهاى آرام كودكانه خويش مىشده، در همان حال گوش جان به گفتار و بيان مادر داشته و درسها را به صفحه روشن و پر تلؤلؤ مغز خويش، مىسپرده است
از اين رو هنگامى كه او به مرز دو سال و چهار ماهگى رسيد با يك اتّفاق عجيب، زندگى او دگرگون شد و با همان رويداد، گنجينه استعداد شگرف و توانايى بسيار و نبوغ او، كشف گرديد
در اين مورد آورده است كه:
روزى عموى «سيّد محمّد حسين» در خانه ما بود و قرآن را به دست گرفت و گفت: «مىخواهم از آخرين جز قرآن شريف، چند آيهاى از علم الهدى بپرسم و او را بيازمايم.»
من گفتم: «شما اگر پرسشى داريد مناسب است از خواهران او بپرسيد، چرا كه او هنوز بسيار خردسال است و برنامهاى براى حفظ آيات نداشته و يك آيه هم حفظ نكرده است.»
امّا عموى «علم الهدى» قرآن را گشود و از سورههاى گوناگون آخرين جز قرآن، چند سؤال كرد كه در ميان بهت و حيرت خانواده و حاضران «علم الهدى» نه تنها پرسشها را پاسخ گفت كه با تلاوت هر آيهاى بوسيله عمويش، به تلاوت ادامه آن پرداخت. و آنگاه بود كه موج شادى و شعف چهره نمود و نسيم شادمانى و سرور در خانه ما، وزيدن گرفت. صداى خنده حاضران، فضاى خانه را پر كرد و همه به تشويق و تحسين او پرداختند و شگفت زده هر يك از اعضاى خانه از ديگرى مىپرسيد كه: «آيا شما آخرين جز قرآن را به او آموختهايد؟»
و هر كدام پاسخ مىداد كه: «نه! نه!» و همه، اظهار شگفتى و بىاطّلاعى مىكردند
سرانجام روشن شد كه: آرى! كسى قرآن را به او آموزش نداده و برنامهاى هم براى حفظ جز سىام قرآن نداشته است، بلكه هنگامى كه او در اين مدّت دو سال و چند ماه به همراه مادرش به كلاسهاى قرآن و جلسات درس برده مىشده و يا خواهرانش به تلاوت قرآن يا بحث و گفتگو در آن مورد مىپرداختهاند، اين كودك هوشمند با اينكه در گوشهاى به بازيهاى كودكانه سرگرم بوده، در همان حال، همه آيات در ذهن پرتلاش و حافظه نيرومند او ثبت و ضبط گرديده و بدينسان، او همه آيات آخرين جز قرآن را كه بسيار شنيده بود، حفظ بوده، امّا توان بيان آنها را نداشته و همان چند پرسش عمويش در آن روز مبارك و خجسته، آغاز جوشش مغز و زبان او گرديد و بدينوسيله چشمه سارى روان شد كه به خواست خدا ادامه خواهد يافت و بابركت خواهد شد
دوّمين آموزگار و مراحل گوناگون آموزش
پس از آن جرقه روشنگر و مبارك كه باعث كشف نبوغ خردسالترين حافظ قرآن شد، اينك نوبت به نقش سازنده و برازنده، پدر بزرگوار يا دومين آموزگار زندگىاش مىرسد
پدر، مراحل گوناگونى را براى آموزش او طىّ كرد و شيوههايى ابداع نمود و با ابتكار و تلاش، او را از مرحلهاى به مرحله بالاتر، بهتر و پوياتر، به پرواز درآورد.
خود آن بزرگوار در اين مورد مىگويد:
پس از آنكه دريافتم فرزندم، همه آخرين جز قرآن شريف را بدون آموزگار و برنامه ريزى منظّم و صرف فرصت بسيار، حفظ شده، دانستم كه او داراى حافظهاى نيرومند و استعدادى بسيار است، به همين دليل بر آن شدم تا همه آيات قرآن را بطور مرتّب و منظّم و با برنامه ريزى دقيق، به همراه ترجمه آيات، به او بياموزم و براى او، وقت كافى اختصاص دهم و بدينصورت بود كه مراحل گوناگون آموزش و تلاش آغاز گرديد
گام نخست
در نخستين مرحله از تلاش آموزشى خويش، كار را از آغاز جز بيست و نهم شروع كردم و برنامهام اين بود كه هر روز با دقّت و حوصله بسيار و پشتكارى كه خدا به من ارزانى داشته، يك سطر كامل از قرآن را به شاگرد خردسال و دوست داشتنىام بياموزم و افزون بر همكارى و تمرين با او، آيات گذشته را نيز همخوانى مىكنم تا به خوبى در ذهن او نقش بسته و دستخوش فراموشى نگردند
در اين مرحله، براى پيشرفت بهتر كار و تشويق او، خواهرانش نيز در درس شركت مىكردند و «علم الهدى» با روحيهاى بسيار پرشور و خوب، كار آموختن و حفظ را ادامه مىداد و ما را دلگرم مىكرد
گام دوم
پس از اطمينان به موفقيّت او در گام نخست، قدم بعدى را برداشتم و آن اين بود كه با گذشت هر چند ماه، تعداد سطرهاى درس را به تدريج بالا مىبردم و كار از تدريس يك سطر در مرحله نخست آموزش، پس از چند ماه، به روزى چند سطر رسيد. براى تنوّع كار و پرهيز از يك نواختى، زنگ تفريح نيز قرار دادم و در زنگ تفريح، چند بند از گلستان سعدى و يا روايتى از كتاب گرانسنگ كافى را بيان مىكردم و او به خوبى گوش مىسپرد
از آغاز قرآن
به خواست خداوند، بيست و نهمين جز قرآن شريف به پايان رسيد و اينك «علم الهدى» دو جز از قرآن را حفظ داشت و در اين مرحله بود كه آموزش و حفظ را از آغاز قرآن شروع كرديم
«علم الهدى» در سومين مرحله نيز، خوب همكارى مىكرد و پيش مىرفت امّا من پس از مدّتى دريافتم كه او بخوبى نمىتواند ترجمه آيات را با اصل آنها تطبيق كند. به همين دليل، در انديشه راهى بودم كه بتوانم از آن راه و بدان وسيله مفاهيم و معانى واژهها و آيات را به او آموزش دهم
خداى را سپاس كه در اين راه مرا يارى فرمود و فكر عجيب و ابتكار شگفت انگيزى در ذهنم پديدار شد و آن اين بود كه بر آن شدم تا براى تفهيم مفاهيم و معانى واژهها به «علم الهدى»، از اشاره دست و صورت يارى گيرم. مشكل بزرگ اين بود كه اشارههاى بيانگر مفهوم واژههاى قرآن را هنوز نساخته بودم و مىبايست براى اين كار به شماره واژههاى هر صفحه، اشارهها و علائم مناسب با معانى آنها مىساختم و روشن است كه اين، كارى بسيار مشكل و طاقت فرسا بود
كار ساختن اشارههاى رمزى
در اين مرحله، براى واژههاى چند آيه كوتاه، بطور آزمايشى، اشارهها و رمزهايى ساختم و آنها را به خردسالترين شاگرد خود آموختم و ديدم آياتى را كه همراه اين رمزها و اشارهها به او آموزش مىدهم، هم بهتر حفظ مىكند و مىخواند و هم به خوبى ترجمه مىكند، به گونهاى كه در آزمون روشن گرديد كه گويى بدينوسيله مفهوم تك تك واژهها را نيز دريافت داشته و بيان مىكند. و اين مرحله، تحوّل جديد ديگرى در پيشرفت كار حفظ و آموزش مفاهيم و ترجمه قرآن بوسيله «علم الهدى» بود
نكته شگفت آور ديگر
در اين مرحله، نكته شگفتآور ديگرى را كشف كردم و دريافتم كه وقتى من بدون بيان واژهها و جملهاى از آيه، تنها به آن جمله و آيه اشاره مىكنم، «علم الهدى» آيه مورد نظر را مىشناسد و به خواندن آن مىپردازد؛ و اين ديگر، كارى بىنظير است. به همين جهت، من از آن روز به بعد در كار اشاره و رمز سازى، جدّيتر شدم و كوشيدم تا براى هر واژه جديدى كه در آموزش پيش مىآيد، رمز و اشارهاى جديد بسازم و اين كار به گونهاى طاقت فرسا بود كه گاه براى ساختن و پرداختن اشاره و رمزى مناسب براى يك واژه، و آموزش آن به «علم الهدى»، مدّتها فكر مىكردم
از سوى ديگر، بسيارى از فعلها و اسمها در مفهوم، مترادف هستند و مىبايست براى جلوگيرى از اشتباه شدن آنها با يكديگر نيز، تدبيرى انديشيد. و نيز براى شناخت هر يك از فعلهاى ماضى، مضارع و امر از يكديگر و نيز شناخت مفرد، تثنيه، جمع، مذكّر، مؤنث، مخاطب، مغايب و متكلّم، اشارهها و علائم ويژهاى بسازم و ساختم و به تدريج و گام به گام، همه آنها را به اين شاگرد هوشمند ودوست داشتنى آموختم
روشهاى سه گانه در اين مرحله
برنامه ما در اين مرحله اين بود كه هر صفحهاى از قرآن را كه «علم الهدى» حفظ مىكرد، تا يك هفته آن را تكرار مىنموديم و اين تكرار بدين صورت انجام مىگرفت:
الف - در سه روز نخست، من آيات را بصورت ترتيل مىخواندم و همراه با خواندن به واژهها نيز اشاره مىكردم تا بدينوسيله رمز و اشاره هر واژهاى را به او بياموزم
ب - در سه روز دوم، تنها بوسيله دست، اشاره به آيات و واژههاى آن مىنمودم و «علم الهدى» با توجّه به علائم دست من، آيات را به سرعت و بدون غلط مىخواند
ج - و آخرين روز هفته «علم الهدى» تمام صفحه را از آغاز تا انجام آن بدون اشاره و كمك من، به سرعت و دقّت از حفظ مىخواند
حضور در نشستها و سمينارها
در اين مرحله، برنامه اين بود كه «علم الهدى» در حضور ديگران ظاهر شود و براى آنان، آيات قرآن را از حفظ بخواند و در كنار آن هماره مىكوشيدم تا او را به همراه خويش به نشستها، جلسات و كنفرانسهاى مربوط به قرآن كريم ببرم و هدف اين بود كه او با حضور در برابر چشمها، جسارت و جرئت يابد تا همانگونه كه آيات قرآن را در خانه تلاوت مىكند، بتواند در حضور جمعيّت نيز بى هيچ دلهره و اضطرابى تلاوت كند و اين مرحله نيز مدتها ادامه يافت و با موفقيّت قرين بود
ظهور در رسانههاى گروهى
پيش از اين مرحله بود كه نخستين برنامه تلويزيونى «علم الهدى» پس از افطار ماه رمضان، از سيماى جمهورى اسلامى ايران، شبكه اوّل پخش شد؛ و او در حالى كه تنها دوسال و نيم داشت و بخشى از قرآن كريم را حفظ كرده بود، مورد توجه مردم علاقمند به قرآن قرار گرفت و موج ابراز مهر و احساسات و تشويق و تحسين، بسوى او سرازير شد
پس از آن، هرچه پيشتر رفتيم، فراگيرى و حفظ آيات براى او آسانتر و آموزش و مراقبت از او براى من راحتتر گرديد؛ به گونهاى كه پس از مدّتى برنامه حفظ روزانه ما به يك صفحه كامل رسيد؛ و پارهاى از روزها هنگامى كه به ساعت نگاه مىكردم، مىديدم اين كودك هوشمند، كمتر از نيم ساعت يك صفحه كامل از قرآن شريف را حفظ مىكند
آموزش حروف و روخوانى قرآن
پس از اين، ديگر تمرين آيات گذشته و حراست آنها از فراموشى يا از راه گوش سپردن او به تلاوت من انجام مىپذيرفت و يا از راه گوش دادن به نوارهايى كه آماده مىشد
در كنار اين كار بود كه من توانستم با اندكى حوصله و صرف وقت، نخست، الفبا را به او بياموزم و از پى آن با اندك تلاش و پشتكار، يك دوره روخوانى قرآن شريف را؛ و از آنجايى كه او اينك چندين جز از قرآن را حفظ كرده بود، به مدت يك ماه توانست بسرعت روخوانى قرآن را فرا گيرد و ديگر در تمرين آياتى كه حفظ كرده بود، از يارى من و نيز گوش سپردن به نوار كاست بىنياز گردد؛ چرا كه ديگر در صورت ترديد در مورد واژه يا آيهاى، به راحتى مىتوانست به قرآن بنگرد و ترديد خود را برطرف نمايد
آموزش تجويد قرآن
ديگر با پيشرفت كار، «علم الهدى» هم در آستانه حفظ كامل قرآن شريف قرار گرفته بود و هم روخوانى درست آن را آموخته و در صورت نياز مىتوانست به آن بنگرد و آيه يا واژهاى را كه در مورد آن ترديد داشت، از خود قرآن بياموزد و در صورتى كه مىخواست آيات را با نگرش بر قرآن بخواند.
در اين شرايط بود كه من احساس كردم يك كار ديگر بايد انجام دهم و آن عبارت بود از آموزش دوره كامل تجويد بصورت تئورى و عملى به او. از اين رو اين كار را به فضل خدا آغاز كردم و با يارى و لطف او كه هماره همراهمان بود، ظرف چند ماه آموزش دوره كامل تجويد بصورت تئورى و عملى نيز پايان پذيرفت و روى آن تمرين گرديد. و آنگاه بود كه «سيّد محمد حسين طباطبايى» در خردسالى، هم حافظ همه قرآن كريم گرديد و هم پيش از آنكه گام به مدرسه نهاده باشد، توانست قرآن شريف را بصورت بى غلط و همراه با شرايط لازم و تحسين برانگيزى بخواند، و در آسمان قاريان قرآن و حافظان آن، با عنوان زيباى «خردسالترين حافظ قرآن» درخشيدن آغاز كند
امتيازات دهگانه
اينك «سيّد محمّد حسين» مدتى است كه براى بسيارى از مردم ايران، بويژه قاريان و حافظان قرآن شريف و نيز دانشوران و قرآن پژوهان، چهرهاى شناخته شده و دوست داشتنى است. كسانى كه با او آشنايى بيشترى دارند، به امتيازات و ويژگيهاى او آگاهند و مىدانند كه او داراى اين امتيازات ارزشمند و تحسين برانگيز و افتخار آميز است:
1 - او خردسالترين حافظ همه قرآن شريف است
2 - او خردسالترين مترجم كلّ قرآن است
3 - او كم سن و سالترين دانشجوى حوزه علميه قم مىباشد
4 - وى نخستين چهرهاى است كه به سبْك اشاره و سيستم خاصّى كه پدر و آموزگارش ابداع كرده، توانسته است همه قرآن را حفظ كند
5 - او تنها كودك مسلمان در زير اين آسمان كبود است كه مىتواند تمامى مكالمات روزمرّه خود را با بهرهورى از آيات و كاربرد بجا و مناسب آنها، بيان كند
6 - او تنها كودك حافظ قرآن است كه به آسانى مىتواند ارتباط منطقى و پيوند درست آيات را با يكديگر دريابد و بيان كند
7 - او تنها كودكى است كه مىتواند آيات قرآن را، بوسيله يكديگر تفسير و پيام آنها را بازگويد
8 - او تاكنون تنها كودك حافظ قرآن كريم است كه توانسته در مجامع علمى، حوزوى، دانشگاهى و جهانى، ظاهر شود و از حفظ قرآن، تلاوت درست آن، ترجمه آيات و تفسير قرآن سخن گويد
9 - او تنها كودك هوشمندى است كه مىتوان به او عنوان بلند «قرآن پژوه خردسال» را داد، چرا كه مىتواند درباره هر مطلب و موضوعى كه از او پرسش گردد، با آيهاى از قرآن شريف پاسخ گويد
10 - و سرانجام دهمين امتياز او اين است كه تنها كودك از ايران زمين است كه موفّق مىشود در شش سالگى از دو كشور خارجى ديپلم و دكتراى افتخارى حفظ و آشنايى تحسين برانگيز با قرآن را دريافت دارد
ما در همين جا متن و ترجمه ديپلم افتخارى او را كه از طرف رئيس العلماى «بوسنى و هرزگوين»، در تاريخ: 76/8/5، طى مراسمى ويژه به او اعطا گرديد، از نظر شما خواننده عزيز مىگذرانيم:
سفر به لندن
سفر لندن به دعوت سفارت جمهورى اسلامى، مركز اسلامى انگليسى و سازمان فرهنگ و ارتباطات و همچنين برخى از مؤسسات و مراكز اسلامى انجام گرفت
اين سفر، 18 روز بطول انجاميد كه در طى آن، «علم الهدى» به بسيارى از شهرهاى انگلستان، از جمله: لندن، بيرهنگام، منچستر، كاونترى، گلاسكو، برادفورد و ... مسافرت نمود و در بسيارى از مساجد، حسينيهها، دانشگاهها و مراكز علمى و فرهنگى به اجراى برنامه پرداخت
او در اين سفر، مصاحبههاى زيادى با رسانههاى جمعى و مطبوعات محلّى و سراسرى و بين المللى داشت. بسيارى از روزنامهها، تلويزيونها و راديوها از جمله BBC ، متن مصاحبههاى «علم الهدى» را پخش مىكردند.
ايشان در محل ساختمان مركزى BBC نيز به اجراى برنامه پرداخت. حتى برخى از روزنامههاى ضدانقلاب نيز در بعضى از شمارههاى خود به ستايش از اين كودك نابغه ايرانى پرداختند
تعداد بيشمارى از مراكز اسلامى اهل تسنن نيز، «علم الهدى» را جهت اجراى برنامه، دعوت كردند كه برنامههاى اجرا شده، مورد استقبال پرشور آنان، واقع شد
اخذ مدرك دكتراى افتخارى
يكى از دستاوردهاى بزرگ اين سفر، اخذ مدرك دكتراى افتخارى «علم الهدى» از دانشگاه حجتاز شهر كاونترى انگلستان بود
از او در پنج موضوع پيشنهادى:
1 - حفظ كل قرآن كريم با ترجمه
2 - بيان موضوعى آيات
3 - تفسير و توضيح آيات بوسيله آيات ديگر
4 - مكالمه بوسيله آيات قرآن كريم
5 - روش آموزش قرآن با شيوه اشاره
امتحانى به مدت 3/30 ساعت بعمل آمد كه «علم الهدى» با كسب 93 درصد امتياز، توانست «دكتراى افتخارى علوم قرآنى» خود را طى مراسم باشكوهى در محل سالن اجتماعات دانشگاه حجتاز، با حضور جمعى از اساتيد دانشگاهها، روحانيون شيعه و سنى، جمعى از مقامات سياسى و دانشجويان، دريافت دارد
در دنيا براى اولين بار بود كه كودك خردسالى با اين اوصاف و شرايط سنّى، توانسته بود دكتراى افتخارى علوم قرآنى از يكى از دانشگاههاى معتبر جهان، دريافت دارد
اخذ اين مدرك، تأثير و انعكاس عجيبى در تمامى رسانهها و مطبوعات كشورهاى جهان داشت و مطبوعات و رسانههاى بسيارى از كشورهاى آسيايى، اروپايى و ... اين خبر را انعكاس دادند
دكتراى افتخارى
ويژگيهاى فنّى و تخصصى دهگانه
خردسالترين حافظ قرآن شريف آقاى «سيّد محمّد حسين طباطبايى» نه تنها داراى امتيازات دهگانه و تحسين برانگيزى است كه ترسيم شد، بلكه داراى ويژگيهاى فنّى، تخصّصى و هنرى ظريف، دقيق و جالبى در قلمرو آيات، مفاهيم و معانى قرآن كريم است كه به مهمترين آنها اشاره مىشود:
1 - او حافظ خردسال و هوشمندى است كه وقتى از آغاز و يا ميانه آيهاى از قرآن شريف از او پرسش گردد، به سرعت مىتواند پاسخ دهد كه آيه مورد نظر: در كدامين سوره، در كدامين جز و در كدامين صفحه از قرآن شريف قرار دارد
2 - او كسى است كه وقتى از ميان صفحه يا آخر آن مورد پرسش قرار گيرد، مىتواند از آغاز صفحه شروع به تلاوت نمايد
3 - او مىتواند، آغاز تمام صفحههاى قرآن خودش را(32) پشت سرهم و به سرعت براى شما بخواند و بگذرد
4 - او مىتواند اگر از آيهاى پرسش گردد، بگويد در آغاز پنج يا ده صفحه آينده، كدامين آيه از كدامين سوره، قرار دارد
5 - او مىتواند با اشاره دست پدر، آرى! تنها با يك اشاره دست او، از آغاز، وسط و يا آخر آيهاى كه مورد نظر پدرش مىباشد، شروع به تلاوت قرآن كند
6 - او تنها حافظ و مترجم خردسالى است كه در صورت پرسش مىتواند همه آيات قرآن را، ترجمه كند
7 - او كسى است كه اگر ترجمه آيهاى از آيات قرآن بر او خوانده شود، مىتواند آيه مورد نظر را با بيان نشانى كامل آن، تلاوت نمايد
8 - او داراى اين تسلّط شگرف بر آيات قرآن است كه مىتواند آياتى را كه از نظر قالب و محتوا يا لفظ و معنا با هم مشابه و همانندند از كران تا كران قرآن برشمرد و با آدرس و نشانى باز گويد
9 - او خردسالترين مفسّر قرآن است كه مىتواند پيام هر آيهاى را كه از او پرسش شود، باز گويد و براى شرح و تفسير آن از ديگر آيات، يارى جويد
10 - او تنها حافظ خردسالى است كه مىتواند پيام واژهها و جملات آيات را به زبان عربى باز گويد
و سرانجام اينكه: بخاطر تسلّط بسيار او به آيات قرآن و كاربرد مناسب و بمورد آنها، مىتوان به او عنوان «معجم زنده و بالنده» داد و اين آخرين ويژگى فنّى و تخصصى اوست كه بايد هر چه بهتر و بيشتر شكوفا گردد و روى آن فرصت كافى و سنجيده، گذاشته شود
ويژگيهاى اخلاقى و انسانى او
از ديدگاه اسلام، آراستگى به دانش و بينش و برخوردارى از آگاهى و شناخت، يك ارزش دگرگونساز، جدّى و يك امتياز واقعى است؛ چرا كه در انبوه آيات و روايات رسيده، دانشوران و آگاهان مورد ستايش قرار گرفته و از فرد و جامعه فاقد شناخت و بينش نكوهش گرديده و آنان را به «بينا» و اينان را به «نابينا» تشبيه مىكند و مىفرمايد:
«قل هل يستوى الّذين يعلمون والّذين لا يعلمون.»(33)
«هان اى پيامبر! بگو: آيا كسانى كه مىدانند و آن كسانى كه نمىدانند يكسان و برابرند؟»
و روشن مىسازد كه فرد و جامعه برخوردار از نعمت دانش و بينش است كه مىتواند راه سازندگى ظاهرى و باطنى و كمال و جمال مادى و معنوى را در پيش گيرد و به نعمت آزادى، آزادگى، امانت، صداقت، درستى و درستكارى و رعايت حقوق و حدود چشم گشايد. و درست بر اين روند است كه فرهنگ قرآن و روايات بر اين اصل تكيه دارد كه فرد و جامعه با دو بال دانش و ايمان و آگاهى و تقوا و شناخت و امانت و معرفت و دادگرى و آزادگى به پرواز در آيد و بنظر مىرسد كه خردسالترين حافظ قرآن شريف، آقاى «سيّد محمّد حسين طباطبايى» اين پيام قرآن و روايات را در آغازين مرحله زندگى خويش دريافته و خود را به ويژگيهاى اخلاقى و انسانى آراسته مىسازد
به گونهاى كه پدر و دومين آموزگار «علم الهدى» آورده است اين كودك هوشمند از هم اكنون به اين و يژگيهاى اخلاقى آراسته است:
1 - او از هم اكنون علاقه دارد تا آنچه را كه فرا مىگيرد و حفظ مىكند، براى ديگران باز گويد
2 - او دوست دارد كه بوسيله آيات قرآن، رسالت انسانى خويش را انجام داده و ديگران را به ارزشهاى قرآنى دعوت و از ضد ارزشها، باز دارد
3 - او يك كودك دوست داشتنى است كه به هنگام بازى بسان يك كودك طبيعى به بازى سرگرم مىگردد و به هنگام درس و بحث، جدّى و مصمّم بنظر مىرسد
4 - او در درس و بحث بسيار منظّم و دقيق است و از هر آنچه و هر آن كسى كه بىدليل و نابهنگام مزاحم درس و مطالعه او گردد، بسيار آزرده خاطر و ناراحت مىگردد
5 - از ديدار با دانشوران و دانشمندان و گفتگوى با آنان بويژه هنگامى كه در علوم و مفاهيم قرآنى تسلّط داشته باشند، بسيار شادمان مىگردد
6 - به مطالعه كتابهاى گوناگون، بويژه كتابهاى ترسيم كننده سرگذشت پيامبران و سيره امامان راستين و داستانهاى اسلامى، بسيار علاقمند است
7 - نمازهاى خويشتن را از هماكنون اوّل وقت مىخواند و در مورد آنها بسيار دقيق و جدّى است
8 - در بحث و گفتگو، منطقى و منصفانه رفتار مىكند به گونهاى كه اگر به هنگام بحث، كسى آيهاى از قرآن را بجا و سنجيده بياورد و درست استدلال كند، ساكت مىشود و ديگر سخن نمىگويد
9 - او به نظافت و بهداشت فردى بسيار اهميّت مىدهد
10 - او به آموزگاران خويش، سخت احترام مىنهد و آنان را دوست داشته و گرامى مىدارد
11 - «علم الهدى» با وجود سن و سال اندك خويش، زنان و دخترانى را كه حجتاب خود را رعايت نكنند به رعايت حجتاب دعوت مىكند و خود اجازه نمىدهد كه زنان نامحرم به او دست بزنند
12 - او بستگان و خويشاوندان خود را دوست مىدارد و آنان نيز او را دوست مىدارند
13 - از خودستايى و خودپسندى بيگانه است و تاكنون ديده نشده است كه از خود تعريف و ستايش كند
14 - و سرانجام اينكه هرگاه مورد سؤال قرار مىگيرد، اگرچه پاسخ آن آسان باشد، هرگز به سرعت، پاسخ نمىدهد، بلكه هميشه با چند لحظه تأمل و دقّت و با هوشيارى، هوشمندى و سنجيده به بيان پاسخ مىپردازد
خردسالترين حافظ قرآن از ديدگاه ديگران
خردسالترين حافظ قرآن شريف افزون بر امتيازات دهگانه و ويژگيهاى چهارده گانهاى كه از آنها سخن رفت، داراى يك امتياز و يك ويژگى ديگرى است و آن اين است كه او: «سرشناسترين كودك ايرانى و مسلمان است.»
او افزون بر ديدار با تودههاى مردم، به ديدار مقامات بلند پايه سياسى و برخى اساتيد دانشگاه و علماى حوزه علميّه رفته و هر كدام از اين چهرهها در وصف او سخن گفته و او را مورد تشويق بسيار قرار دادهاند، براى نمونه:
مقام معظم رهبرى
مقام رهبرى، حضرت آيت اللّه العظمى خامنهاى - دام ظله العالى - در مورد او فرمودهاند:
«ايشان، از ثمرات انقلاب اسلامى هستند.»
رئيس محترم مجمع تشخيص مصلحت نظام
آيت اللّه هاشمى رفسنجانى، در مورد «علم الهدى» مىگويد:
«وجود چنين عزيزان خردسالى در جامعه بسيار شگفتانگيز و جالب است و بايد از لحاظ علمى و آموزشى، قدرت درك و فهم حافظانى كه در عين خردسالى به چنين توفيق بزرگ الهى نايل آمدهاند، مورد بررسى و تحليل قرار گيرد.»
و در نخستين صفحه قرآنى كه در زمان رياست جمهوريشان به خردسالترين حافظ قرآن هديه مىكند، مىنويسد:
«هديه به فرزند عزيزم آقاى سيّد محمّد حسين طباطبايى كه در سن پنج سالگى قرآن را به خوبى حفظ دارد و معانى آن را مىداند و بىشك اين از لطف خاص خداوند است، مباركش باشد.»
رئيس جمهور اسلامى ايران
اكبر هاشمى 75/10/25
آيت اللّه مكارم شيرازى
آيت اللّه مكارم شيرازى - دام ظلّه العالى - در آغاز جلد اول دوره تفسير نمونهاى كه به «علم الهدى» هديه مىكنند، مىنويسند:
بسمه تعالى
به پاس درخشش فوقالعاده آقاى سيّد محمّد حسين طباطبايى خردسالترين حافظ كل قرآن در جهان كه علاوه بر حفظ قرآن، داراى امتيازات فراوانى در زمينه كارهاى قرآنى است و توفيقاتش آيتى از آيات الهى محسوب مىشود، اين دوره تفسير نمونه به ايشان اهدأ گرديد
قم - ناصر مكارم
تاسوعاى حسينى - 1418
آيت اللّه خزعلى
آيت اللّه خزعلى، عضو فقهاى شوراى نگهبان، در آغاز دوره تفسير الميزان كه به ايشان هديه نمودند، چنين مىنويسند:
بسمه تعالى
منكم بدأ و اًّليكم يعود
قرآن از اجدادتان به ما رسيد، تفسيرش هم به شما باز مىگردد
تقديم به جناب عالى، حافظ قرآن و داراى موهبتى ممتاز، فرزند عزيز نابغه، آقاى سيّد محمّد حسين طباطبايى، اميد آنكه جهانى را اين دُرّ گرانمايه در آينده نزديك، روشنى بخشد و عالمى را به عالم اسلام، توجه دهد. از محضرتان ملتمس دعا هستم
ابو القاسم خزعلى
28 شوال المكرم 1417
علاّ مه محمّد تقى جعفرى
استاد، علاّ مه بزرگوار، محمّد تقى جعفرى، در آغاز قرآنى كه به «علم الهدى» هديه داد، از جمله چنين مىنويسد:
بسمه تعالى
... اين كودك واقعاً يكى از آيات الهى است كه براى بيدار كردن مردم روح گم كرده دوران ما، در جامعه بروز نموده است. براى تحليل وضع روانى اين كودك مىتوان كتابى تأليف كرد، ولى فضل خداوندى كه در اين كودك تجلّى كرده است با معلومات روزگار ما و حتّى آينده قابل بيان نيست
ذلك فضل آيؤتيه من يشأ
محمّد تقى جعفرى 1376/3/19
آيت اللّه مشكينى
رياست مجلس خبرگان و امام جمعه قم، در خطبههاى نماز جمعه در مورد خردسالترين حافظ قرآن از جمله مىگويد:
«اين بچّه (سيّد محمّد حسين طباطبايى) آيْ اللّه العظمى است. اين بزرگترين انسانهاست كه در عصر ما به وجود آمده
علماى حجتاز و غير حجتاز جمع شدند دور اين بچه و سؤال مىكنند، مىبينند تمام قرآن در پيش روى اوست، از هر كجا بپرسند او جواب مىدهد، آنها در تعجّب فرو رفتند و تسليم شدند
بنازم به اين آقا ! براى همه ثابت كرد كه اگر بشنويد يك امامى در 9 سالگى، علما جمع شدند تمام سؤالاتشان را در همان جلسه جواب داد، نگوييد اين بعيد است. پس بدانيد خداوند از اين معجزهها دارد.»
آيت اللّه صادقى تهرانى
آيت اللّه دكتر صادقى تهرانى، صاحب تفسير الفرقان، در آغاز جلد نخست دوره تفسيرشان كه به «علم الهدى» هديه كردند، در مورد او مىنويسند:
بسمه تعالى
هديه به نور چشم عزيزم، آقاى سيد محمّد حسين طباطبايى «علم الهدى» جعله اللّه علماً للهدى و حفظ لفظ و معناى قرآن كه نصيب ايشان گرديده، خود عَلَمى است بر هدايت
محمّد صادقى تهرانى 1376/5/5
حجت الاسلام والمسلمين قرائتى
ايشان در مورد اين حافظ قرآن مىفرمايند:
«اين آقا زاده، خورشيدى بود كه در حجتاز درخشيد و وقتى درخشيد، بقيه، مانند ستارگان در آسمان گم شدند.»
استاد ابو العينين شعيشع
استاد ابو العينين شعيشع قارى برجسته مصرى مىگويد:
«او (سيّد محمّد حسين طباطبايى) يك استاد برجسته و از معجزات دين مقدّس اسلام است و او نبوغ انقلابى در قرن اخير مىباشد
من از والدين اين حافظ كوچك و مسوؤلان ايرانى مىخواهم تا در تربيت سيّد محمّد حسين طباطبايى به او به عنوان يك فيلسوف قرآنى، توجه كنند.»
خردسالترين حافظ قرآن در آئينه سرودهها
مردم ما، به دليل عشق به قرآن و خاندان وحى و رسالت(عليهم السلام) هر چهره تلاشگر در راه قرآن و عترت را، اگر براستى در اين راه تلاش كند و صداقت داشته باشد، دوست دارند و بصورتهاى گوناگون به او اظهار مهر و علاقه مىكنند كه هدف آنان گراميداشت دوستداران و ارادتمندان به قرآن و عترت است. و از همين زاويه است كه شاعران و سرايندگان نيز به وصف «علم الهدى» پرداختهاند كه به يكى چند نمونه مىنگريم:
از اين نبوغ محمّد كه بر تو رحمان داد
س - سمند عشق تو در كوى كعبه جولان داد
ط - طراوت نفست جان به باغ و بستان داد
ى - يقين كه روز ازل خضر وادى توحيد
ب - به ذهن باغ تو، آب از زلال حيوان داد
د - دلى نبود كه حيران به كوى عشق نشد
ا - از اين نبوغ، محمّد! كه بر تو رحمان داد
ح - حدوث بحث تو از آيههاى قرآنى
ط - طريق درك معانى نشان رندان داد
س - سحاب معجزه چون هاله گرد ماه رُخت
ب - بر آسمان حرم، جلوهاى فراوان داد
ى - يگانه ايده تو در تكامل آئين
ا - اميد ديدن «مهدى» به اهل عرفان داد
ن - نفس به سينه اهل سؤال بند آورد
ى - يگانه گوى كه پاسخ به نصّ قرآن داد
نمىسزد ز «مسافر» چنين كلام متين
ى - يقين كه عشق تو بر طبع مردهاش جان داد(34)
طباطبايى و از نسل پاك طاهايى
الا كه غنچه به امروز و گل، به فردايى
بهار عمر نديده، عجب شكوفايى
جوانهاى و جوانى چراغ لاله به دست
نشسته چشم به راهت، به ناشكيبايى
گمان من كه به گرد رهت فلك نرسد
چرا كه يك شبه، صد ساله، راه پيمايى
تويى چو معجزه قرن و قرنها بايد
كند به شرح تو تاريخ، صفحه آرايى
به مسلمين جهان در هزاره دوم
به حق سر آمد و بر شيعه، شوكت افزايى
چو جدّ خويش به مكتب نرفتهاى، استاد
بدان بلاغت و ذوق و نبوغ و شيوايى
به كوچكى چو امامان كنى بزرگى اگر
زنسل كوثرى و يادگار زهرايى
اگرچه با تو قياسى بود مع الفارق
امام گونهترين، طفل باور مايى
بس است وجه تشابه تو را به معصومين
كه در زمانه و آنسوتر از زمانهايى
به كودكى اگر عيسى سخن به معجزه گفت
در اين زمان، تو به قرآن كنى مسيحايى
به حافظين نه به قرأ سبعه بايد گفت
كنند درك حضورت به كسب دانايى
كجاست فضّه كه عمرى سخن به قرآن گفت
كه با تو حافظ كوچك بكند هم آوايى
حديث پيروى از اهل بيت و قرآن را
تو حجتتى تو دليلى تو روح و معنايى
پدر نهاد «محمّد حسين» نامت را
«طباطبايى» و از نسل پاك طاهايى
حسين از من و من از حسين جدّت را
تو خود دليل، بدين اسم بامسمّايى
چنانكه نيست جدا اين دو نام از هم نيست
جداى عترت و قرآن زهم به يكتايى
لقب توراست «علم الهدى» چه زيبنده
علم چو بهر هدايت به بام دنيايى
دل امام زمان از تو شاد و روح اللّه
اميد رهبرى امروز و نسل فردايى
محمّد موحديان قمّى «اميد»
مدّاح اهل بيت(عليهم السلام)
اى نابغه زهرأ(س)
اى نور خداوندى در ناصيهات پيدا
هم عارف و هم عامى گشتند به تو شيدا
اى رحمت ذات حق، اى مصحف اعجازى
اى پرتو عشق حق، اى نابغه زهرا(س)
آواز ده از ايران بر مهدى(ع) و هم رهبر
از مرتبتت اى جان تا حق بشود پيدا
در فكر نمىآيى در وهم نمىگُنجى
بر گو كه چه مىدانى از گستره دنيا
آيا زعلى دارى اسرار سلونى را
يا آنكه زپيغمبر از علم دل طاها
اى زاده پيغمبر اى نور دل حيدر
بر گوى حقيقت را بر زنده دل شيدا
يُمن قدمت جانا، فرخنده كنَد دين را
بر غنچه روى تو بينم همه بستانها
بر ايزدى از فيضت آواز ده اى نوگل
كز خاك رهت گيرد بوى گل و ريحان را
اصفهان
دكتر ايزدى