سؤال كننده : علي اكبر سليمي
پاسخ :
خواندن نماز هم در پنج وقت جايز است و هم در سه وقت ؛ البته اگر مشكلي براي تحصيل و شغل شخص نداشته باشد ، بهتر است كه در پنج وقت خوانده شود . شيعيان بر اين مطلب اتفاق نظر دارند و براي اثبات اين مطلب دلايل محكم و قاطعي هم از كتاب هاي شيعه و هم از صحيح ترين كتب اهل سنت دارند . از آن جايي كه طرف ما در اين مسأله اهل تسنن هستند ، ما فقط به دلايلي از كتاب هاي آن ها مي پردازيم .
بخاري و مسلم هر دو در صحيح ترين كتاب هاي اهل سنت بعد از قرآن و نيز احمد حنبل رئيس حنابله و احمد الطيالسي در مسندشان نقل كرده اند :
عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّي بِالْمَدِينَةِ سَبْعًا وَثَمَانِيًا الظُّهْرَ وَالْعَصْرَ وَالْمَغْرِبَ وَالْعِشَاءَ .
ابن عباس مي گويد : رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در مدينه نماز ظهر و عصر و نيز مغرب و عشاء را ، هشت ركعتي و هفت ركعتي خواند .
يعني نماز ظهر و عصر را كه در مجموع هشت ركعت مي شوند و نيز نماز مغرب و عشاء را كه در مجموع هفت ركعت مي شوند ، يك جا خواند ؛ همان طوري كه امروزه شيعيان مي خوانند .
صحيح البخاري ، ج 1 ، ص 182 ، باب مواقيت الصلاة و ج 1 ، ص 186 و صحيح مسلم ، ج 1 ، ص 491 ، باب صلاة المسافرين ، و مسند أحمد بن حنبل ، ج3 ، ص 280 ، ح 1918 و ج 3 ، ص 283 ، ح 1929 و ج 4 ، ص 154 ح 2465 و ص 201 ح 2582 و مسند أبي داود الطيالسي ، ص 341 ، 342 ، ح 2164 ، 2629 .
همچنين مسلم در صحيح خود ، مالك بن أنس ، رئيس مالكي ها در المؤطأ ، ابو داود ، نسائي و بيهقي در سننشان ، احمد بن حنبل و ابوعوانه در مسندشان اين روايت را نقل كرده اند :
عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ صَلَّي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الظُّهْرَ وَالْعَصْرَ جَمِيعًا وَالْمَغْرِبَ وَالْعِشَاءَ جَمِيعًا فِي غَيْرِ خَوْفٍ وَلَا سَفَرٍ .
ابن عباس مي گويد : رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم ، نماز ظهر و عصر را باهم و نيز نماز مغرب و عشاء را باهم خواندند ؛ در حالي نه ترسي وجود داشت و نه در سفر بودند .
صحيح مسلم ، ج1 ، ص 489 ، باب صلاة المسافرين و الموطأ ، ص 73 ، ح 327 و سنن أبي داود ، ج 2 ، ص 6 ، ح 1210 ، 1214 و سنن النسائي ، ج 1 ، ص 315 ح 600 و مسند أحمد بن حنبل ، ج 3 ، ص 292 ، ح 1953 و ج 4 ، ص 191 ، ح 2557 و صحيح ابن خزيمة ، ج 2 ، ص 85 ، ح 971 و مسند أبي عوانة ، ج 2 ، ص 353 و السنن الكبري ، ج3 ، ص 166 ، 167 .
و جالب اين است كه الباني وهابي كه بن باز مفتي اعظم عربستان از او با عنوان «بخاري دوران» ياد مي كرد ، در كتاب هاي صحيح سنن أبي داود ، ج 1 ، ص 224 ، ح 1068 و صحيح سنن النسائي ، ج 1 ، ص 130 ح 585 اين روايت را تصحيح كرده است .
اما متأسفانه اهل سنت با اين كه اين همه روايت صحيح السند در اين باره در صحيح ترين كتاب هاي آن ها وجود دارد ، لجاجت به خرج مي دهند و اجازه با هم خواندن نماز را نمي دهند . و همين مسأله باعث شده است كه بسياري از جوانان اهل تسنن از نماز و عبادت دلسرد شوند ؛ چون نه مي توانند به تحصيل شان برسند و نه به كسب و كار . اما اگر نماز خواندن در سه وقت باشد ، هيچ مشكلي براي مردم پيش نخواهد آمد و هر كسي كه مسلمان است به راحتي مي تواند فرايض خود را انجام دهد . ظهر كه براي استراحت به منزل مي رود ، نماز ظهر و عصر را با هم مي خواند و براي كار و درس او هيچ مزاحمتي ندارد . همين در مغرب و عشاء .
و جالب تر اين كه روايات فراواني در صحيح ترين كتاب هاي اهل سنت آمده است كه همين نظر ما را تأييد مي كند . مسلم بن حجاج در صحيح خود ، ترمذي ، أبي داود ، نسائي و بيهقي در سننشان و نيز احمد حنبل و أبي عوانه در مسندشان نقل مي نويسند :
عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ جَمَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَيْنَ الظُّهْرِ وَالْعَصْرِ وَالْمَغْرِبِ وَالْعِشَاءِ بِالْمَدِينَةِ فِي غَيْرِ خَوْفٍ وَلَا مَطَرٍ فِي حَدِيثِ وَكِيعٍ قَالَ قُلْتُ لِابْنِ عَبَّاسٍ لِمَ فَعَلَ ذَلِكَ قَالَ كَيْ لَا يُحْرِجَ أُمَّتَهُ .
ابن عباس مي گويد : رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در مدينه ميان ظهر و عصر و مغرب و عشاء جمع كرد ؛ در حالي كه نه ترسي بود و نه باراني وجود داشت . وكيع ( رواي روايت ) مي گويد از ابن عباس سؤال كردم ، پيامبر چرا اين كار را مي كرد ؟ گفت : به اين دليل كه امتش به سختي نيفتند .
صحيح مسلم ، 1 ، ص 490 ، باب صلاة المسافرين و سنن الترمذي ، ج 1 ، ص 354 ، ح 187 و سنن أبي داود ، ج 2 ، ص 6 ، ح 1211 و سنن النسائي ، ج 1 ، ص 315 ، ح 601 و مسند أحمد بن حنبل ، ج 5 ، ص 81 ، ح 3235 و ص 113 ، ح 3323 و مسند أبي عوانة ، ج 2 ، ص 353 و سنن البيهقي ، ج 3 ، ص 167 .
ألباني اين روايت را نيز در صحيح سنن أبي داود ، ج 1 ، 224 ، ح 1070 و صحيح سنن النسائي ، ج 1 ، ص 130 ، ح 586 و در إرواء الغليل ، ج 3 ، ص 34 ، ح 579 تصحيح كرده است .
اين نشان مي دهد كه رسول گرامي اسلام صلي الله عليه وآله وسلم تمامي اين مسائل را پيش بيني كرده بوده و به فكر امت خود بوده است . وقتي بشود نماز را در سه وقت بخوانيم ، چه ضرورتي وجود دارد كه به مردم سخت بگيريم و با اين كار جوانان مسلمان را به هر چه نماز و عبادت است ، بدبين و دلسرد كنيم .
البته همان طور كه پيش از اين گفتيم ، اگر كسي بتواند در پنج وقت بخواند مشكلي ندارد و شايد ثواب بيشتري هم ببرد ؛ ولي خواندن در سه وقت نيز اشكالي ندارد .
چندين روايت ديگر نيز در صحيح مسلم و ديگر كتب اهل سنت وجود دارد كه نظر ما را تأييد مي كند كه به همين اندازه بسنده مي كنيم .
موفق باشيد
گروه پاسخ به شبهات
مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج)
تعصبی نباش سنی
