پاسخ :
مقدمه
يكي از اتّهاماتي كه همواره از طرف اهل سنّت به شيعه نسبت داده شده ، داستان سبّ ولعن بعضي از اصحاب و ياران پيامبر اكرم ( ص ) است ، كه اين امر در طول تاريخ باعث رنجهاي فراوان و گرفتاريهاي بي شماري براي شيعه گرديده است ، و ما براي توضيح و پاسخ از اين تهمت ناروا ناگزيريم مطالبي هر چند مختصر جهت روشن شدن افكار و انديشه هاتقديم نماييم ، اميدواريم اهل انصاف قضاوتي خداپسندانه از مجموع مطالب مطرح شده داشته باشند .
1 - سبّ خلفا ابزاري براي فتوا به قتل شيعه
الف : به شهادت تاريخ وسيره نويسان ، سلاطين وخلفاء مستبدّ هميشه از اين موضوع براي قتل عام ونابودي شيعه استفاده كرده اند همانگونه كه صاحب كتاب «المنتظم » به اين نكته اشاره كرده و مي گويد : حكّام وسردمداران قدرت هر وقت كه مي خواستند فردي شيعي مذهب را تعقيب و دستگير وسپس او را مجازات كنند به جرم فحش وناسزا به أبو بكر وعمر بود ، نه اينكه چون پيرو علي ( ع ) است ، ويا از آن حضرت دفاع كرده است
المنتظم : 2 / ( ص )36 ، وضوء النبي ( ص ) . .
ب : ابن اثير در حوادث سال 407 هـ مي نويسد : در اين سال در تمام شهرهاي آفريقا شيعيان را به جرم سبّ ولعن شيخين ( أبو بكر و عمر ) از بين بردند
الكامل : 9 / 110 .
ج : سرخسي از فقهاء بزرگ اهل سنّت اين چنين فتوا داده است : هر كس در باره خلفا سخني بگويد كه در آن طعن و اعتراض باشد ، ملحد و بي دين است و از مسلماني خارج شده است ، و دواي درد چنين شخصي اگر توبه نكند ، شمشير است
اصول السرخسي : 2 / 134 .
د : فاريابي از دانشمندان اهل سنت مي گويد : كسي كه أبو بكر را سبّ و شتم كند كافر است ومن بر جنازه او نماز نمي خوانم . سؤال كردند : چنين شخصي گوينده «لا إله إلّا اللّه » است ، پس با جنازه او چه كنيم؟
گفت : دست به بدنش نزنيد ، بلكه به وسيله چوب او را برداريد و در ميان خاك پنهان كنيد
المغني : 2 / 419 ، الشرح الكبير : 10 / 64 - الصارم المسلول از ابن تيميّة : 575 .
أخرج الخطيب عن أبي هريرة قال : سمعت رسول اللّه ( ص ) يقول : إنّ للّه تعالي في السماء سبعين ألف ملك يلعنون من شتم أبا بكر وعمر
تاريخ بغداد : 5 / 280 . .
أبو هريره مي گويد : از پيامبر ( ص ) شنيدم كه فرمود : هر كس أبو بكر و عمر را سبّ و لعن كند ، هفتاد هزار فرشته در آسمان او را لعنت مي كنند.
زمينه صدور فتواهايي خشن بر ضدّ شيعه ، احاديثي است كه با استفاده از نام پيامبر اكرم ( ص ) ساخته شده است ، و جالب است كه شما بار ديگر سخن سرخسي را مرور كنيد كه گفت : كسي كه أبو بكر و عمر را لعنت كند اگر توبه نكند دواي او شمشير است ، و سپس به اين فتواي خشن تر بنگريد كه مي گويد : «وأنّه إذا تاب لا تقبل توبته بل يجب قتله »
رسائل ابن عابدين : 1 / 364 . .
اگر توبه هم كرد پذيرفته نمي شود ، بلكه بايد كشته شود .
نتيجه اين سخنان اعمّ از احاديث دروغيني كه در فضائل ساختگي اشخاص در لابلاي كتابهاي حديثي و تفسيري و تاريخي نوشته شده و يا فتواهايي كه به قلم مدّعيان فقاهت صادر شده ، جز قتل و خون ريزي انسانهاي بي گناه نبوده است .
به يك نمونه از جنايات تاريخي كه محصول اين انديشه هاي دروغين است اشاره مي كنيم و قضاوت را به شما خواننده محترم واگذار مي كنيم .
سلطان مراد چهارمين پادشاه عثماني در صدد جنگ افروزي عليه ايران بود ، و لذا به بعضي از دانشمندان اهل سنّت متوسّل شد تا جهت شعله ور كردن فتنه جنگ داخلي بين مسلمانان فتوايي از آنان بگيرد ، ولي هيچ يك از علماء و دانشمندان جرأت اين كار را نداشت و به خود اجازه نداد تا مسبّب قتل و خون ريزي شود ، امّا يك جوان دين فروش به نام «نوح افندي » كه بويي از فقه و انسانيّت به مشامش نرسيده بود ، در كمال وقاحت و بي شرمي فتوايي صادر كرد كه در آن ابتدا كفر شيعه را ثابت و سپس قتل او را واجب مي كرد ، متن فتواي او چنين است : «من قتل رافضيّاً واحداً وجبت له الجنّة » .
هر كس يك نفر از شيعيان را بكشد بهشت بر او واجب مي شود .
با صدور اين فتوا دهها هزار نفر به قتل رسيدند ، و تنها در حادثه خونين «حلب » چهل هزار نفر از شيعيان اين شهر كشته شدند
رجوع كنيد به مجلّه تراثنا ج 6 ، ص 32 ، ( موقف الشيعة من هجمات الحضومي ) .
2 - دو حكم متفاوت در سبّ و لعن
در ادامه اين بحث به نقل دو حديث ساختگي از منابع اهل سنّت در فضيلت تراشي نسبت به خليفه اوّل و دوم ( أبو بكر و عمر ) مي پردازيم و قضاوت را به اهل انصاف مي سپاريم .
حديث اوّل به نقل از أنس بن مالك از رسول خدا ( ص ) است كه فرمود :
«من سبّ أبا بكر قتل ولا يستتاب » كسي كه به أبو بكر فحش و ناسزا به دهد بدون اينكه وادار به توبه شود بايد كشته شود . «ومن سبّ عمر قتل ولا يستتاب » فحش دهنده به عمر نيز بدون مجال توبه ، بايد كشته شود ، «ومن سبّ عثمان أو عليّاً جلد الحدّ » ولي اگر كسي به عثمان و يا علي ناسزا بگويد ، فقط حدّ كه تازيانه است بر او جاري مي شود .
اين اختلاف فاحش از كجاست ، و چرا؟ حتماً بايد خوشحال و راضي هم باشيم كه لااقل حضرات اسم علي را در كنار عثمان آورده و او را در اين حكم شريك عثمان قرار داده اند .
به فلسفه و علّت اختلاف ، و تفاوت دو حكم دقّت كنيد .
قيل : يا رسول اللّه! ولم ذاك ؟ قال : لأنّ اللّه خلقني وخلق أبا بكر وعمر من تربة واحدة ، وفيها ندفن
تاريخ مدينة دمشق : 14 / 122 .
كسي سؤال كرد ، اي رسول خدا! چرا گوينده ناسزا به أبو بكر وعمر بايد كشته شود ، امّا به عثمان و علي نه؟ پيامبر فرمود : خداوند ، من و أبو بكر و عمر را از خاك خاصّي آفريده است ، و آن دو از اين امتياز بهره مند هستند و در همان خاك هم با من دفن خواهند شد .
براي ساختگي بودن اين حديث ، نيازي به بحث نيست ، بلكه جمله پاياني حديث گواهي صادق بر بي هنري سازندگان است .
علاوه بر اين كه رجال شناسان اهل سنت به ساختگي بودن اين حديث تصريح نموده اند .
ذهبي از استوانه هاي علمي اهل سنت مي گويد : اين حديث ساختگي است و ابن عَدي گفته : اين مصيبت از ناحيه يعقوب بن جهم است كه دست به جعل اين حديث زده است
قال الذهبي : هذا الحديث موضوع فقال ابن عدي : البلاء فيه من يعقوب بن الجهم الحمصي . ميزان الاعتدال : 4 / 450 رقم 9809 ، ترجمة يعقوب بن الجهم ، الكامل في ضعفاء الرجال : 7 / 150 ، وهكذا عن ابن الجوزي في الموضوعات : 1 / 328 ، وعن ابن حجر في لسان الميزان : 6 / 306 رقم 1096 . .
حديث دوم : خطيب بغدادي از أنس بن مالك و او از پيامبر اكرم ( ص ) نقل مي كند كه فرمود : پل صراط كه در قيامت همه از آن عبور خواهند كرد ، گردنه و گذرگاه سختي دارد كه هيچ كس به دون اجاز و اذن علي از آن نخواهد گذشت تا آنجا كه از قول علي بن ابي طالب مي نويسد : «سمعته من رسول اللّه ( ص ) ، قال لي : يا عليّ لا تكتب جوازاً لمن سبّ أبا بكر وعمر ، فإنّهما سيّدا كهول أهل الجنّة بعد النبيّين » .
از پيامبر ( ص ) شنيدم كه به من فرمود : اي علي براي كساني كه أبو بكر و عمر را سبّ كرده اند اجازه عبور از اين گردنه هولناك را ننويس چرا كه اين دو نفر بعد از پيامبر الهي آقا و سرور پيران بهشت مي باشند تاريخ بغداد : 10 / 357 .
خطيب بغدادي بعد از نقل حديث ، مي گويد : «هذا الحديث موضوع من عمل القصّاص ، وضعه عمر بن واصل او وضع عليه واللّه أعلم » .
اين حديث ساختگي است ، وسازنده آن عمر بن واصل و يا كسي است كه از زبان او ساخته است
تاريخ بغداد : 10 / 358 . .
3 - دو نظريّه متناقض در باره قاتلين علي ( ع ) و عثمان
از حوادث مهمّ تاريخ اسلام خصوصاً آنچه كه مربوط به دوران خلافت خلفاي ثلاثة و مولا امير المؤمنين ( ع ) مي باشد داستان قتل عثمان و شهادت مولاي متقيان حضرت علي ( ع ) است كه روش نقد و بررسي مورخان و نويسندگان اهل سنّت با عامل يا عاملان اين حوادث خواندني و شنيدني است .
ابتدا سخنان بزرگان اهل سنّت را در باره قاتلين عثمان بخوانيد و سپس آنچه كه در باره ابن ملجم مرادي لعنه اللّه قاتل عليّ بن أبي طالب ( ع ) سروده اند ملاحظه نماييد :
ابن حزم آندلسي مي گويد : قاتلان عثمان ، انسانهايي فاسق ، ملعون و محارب با خدا و رسول بودند و آگانه دامن خود را به خون كسي آغشته كردند كه ريختن آن حرام بود
فسّاق ، ملعونون ، محاربون ، سافكون دماً حراماً عمداً .
الفِصَل : 4 / 161 . .
ابن تيميه مي گويد :
قوم خوارج ، مفسدون في الأرض ، لم يقتله إلّا طائفة قليلة باغية ، ظالمة ، وأمّا الساعون في قتله فكلّهم مخطئون ؛ بل ظالمون باغون معتدون
منهاج السنّة : 6 / 245 ، 296 ، 297 .
كساني كه عثمان را كشتند ، گروهي از دين خارج شده و مفسد في الأرض بودند ، آنان گروهي اندكي كه طغيان گر و ظالم بودند ، و كساني كه آنان را در قتل عثمان نيز كمك كردند همه آنان خطاكار بلكه ستمگر و متجاوز بودند .
ابن كثير مي گويد : شكّي نيست كه قاتلان عثمان مفسد في الأرض بوده و از انسانهاي نادان و خيانت پيشه و ستمگراني كه بر امام خويش قيام كرده بودند ، مي باشند
هؤلاء الذين خرجوا علي أمير المؤمنين عثمان رضي اللّه عنه من جملة المفسدين في الأرض . . . البغاة الخارجين علي الإمام . . . الجهلة ، المتعنتون ، خونة ، ظلمة ، مفترون .
البداية والنهاية : 7 / 208 ، حوادث سنة 35 هـ .
بنابراين و با توجه به نقل سخنان سه نفر از مشهورترين تحليل گران حوادث و مسائل تاريخي ، نتيجه اين مي شود كه شورشيان عليه عثمان و قاتلين او انسانهايي از دين خارج شده و ظالم و ستمگر و خون ريز معرّفي مي شوند ، و امّا متقابلاً بخوانيد و ببينيد كلمات و سخناني از همين افراد در باره قاتل مجسّمه ايمان و خداپرستي ، مظهر عدل و انصاف ، استوره انساندوستي حضرت مولي الموحّدين عليّ بن أبي طالب ( ع ) .
ابن حزم آندلسي در باره عبد الرحمان بن ملجم مرادي قاتل عليّ بن أبي طالب ( ع ) مي گويد :
لا خلاف بين أحد من الأمّة في أنّ عبد الرحمان بن ملجم ، لم يقتل عليّاً2 إلّا متأوّلاً مجتهداً مقدّراً أنّه علي صواب ، وفي ذلك يقول : . . . . » .
اختلافي بين امت اسلام نيست كه عبد الرحمان بن ملجم ، علي را از روي اجتهاد و تفسير كشت و معتقد بود كه عملش صحيح و مورد رضايت خداوند است ، و سپس شعر عمران حطّان را آورده كه خطاب به ابن ملجم مي گويد :
يا ضربة من تقيّ ما أراد بها * إلا ليبلغ من ذي العرش رضواناً
إنّي لأذكره حيناً فأحسبه * أوفي البريّة عند اللّه ميزاناً
المحلي لابن حزم : 10 / 484 ، مختصر المزني : 256 ، المجموع للنوري : 19 / 197 ، الجوهر النقي : 8 / 58 ، مغني المحتاج : 4 / 124 .
آفرين بر ضربتي كه از دست مرد پرهيزكاري فرود آمد ومقصد آن ، رسيدن به خشنودي خداوند صاحب عرش بود .
من هر گاه از او ياد مي كنم پندارم كه ميزان عمل او در نزد خدا از همه آفريدگان سنگين تر است .
ابن تيميه مي گويد :
والذي قتل عليّاً كان يصلّي ويصوم ، ويقرأ القرآن ، وقتله معتقداً أنّ اللّه ورسوله يحبّ قتل عليّ ، وفعل ذلك محبّة للّه ورسوله في زعمه ، وإن كان في ذلك ضالاً مبتدعاً »
منهاج السنّة : 1 / 153 .
قاتل علي اهل نماز و روزه بود و قرآن مي خواند ، علي را كشت در حالي كه مي دانست خدا و رسول ، كشتن علي را دوست دارند ، و اين كار را نكرد مگر به جهت حبّ و دوستي خدا و رسول ، اگر چه آدمي گمراه و بدعتگذار بود .
و در جاي ديگري از كتابش مي گويد :
قتله واحد منهم وهو عبد الرحمان بن ملجم المرادي مع كونه من أعبد الناس وأهل العلم »
منهاج السنّة : 5 / 47 . .
علي را يكي از خوارج به نام عبد الرحمن كه از عابدترين انسانها بود به قتل رساند و او مردي دانشمند بود .
اين است نمونه اي از تعريفها و تمجيدها نسبت به قاتل اوّلين وصيّ و جانشين پيامبر اكرم ( ص ) عليّ بن أبي طالب ( ع ) ، و ما در اين مختصر در صدد بحث و مناقشه طولاني نيستيم ، فقط نظر شما خواننده محترم را به يك حديث آن هم به نقل از كتب حديثي اهل سنّت كه آن را حديث صحيح نيز مي دانند جلب مي كنيم :
احمد حنبل در مسندش از عبد اللّه بن نُمَير از عمّار ياسر نقل مي كند كه در غزوه ذات العشيره در كنار علي بودم ، پيامبر اكرم ( ص ) به ما فرمود :
ألا أحدّثكما بأشقي الناس رجلين؟ قلنا : بلي يا رسول اللّه! قال : أحيمر ثمود الذي عقر الناقة ، والذي يضربك يا عليّ! علي هذه ، يعني قرنه ، . . . »
مسند أحمد : 4 / 263 ، طبع دار الصادر - بيروت . .
آيا دوست داريد كه دو تن از شقي ترين انسانها را به شما معرفي نمايم؟ عرض كرديم : آري ، فرمود : اوّلي ، كسي است كه ناقه صالح پيامبر را پي نمود ، و - خطاب به علي بن ابي طالب فرمود : - دومي ، كسي است كه با شمشير ، فرقت را مي شكافد ، و اين محاسن را با خون سرت رنگين مي سازد .
4 - لعن و سبّ أمير المؤمنين عليه السلام
يكي از ظلمهاي بزرگي كه در حق مولا أمير مؤمنان حضرت علي ( ع ) روا داشته اند ، دشنامها وبدگوئيهاي فراوان در باره آن حضرت است . و بنيانگذار اين روش زشت و ضدّ ديني و اخلاقي كسي نيست جز معاوية بن أبي سفيان كه مفتخر به خال المؤمنين است كه عده اي جاهل و يا معاند ، از اعمال و كردار او با عظمت ياد مي كنند .
او كسي است كه در پايان نمازهايش چه جمعه و غير جمعه و بر بالاي منبر هنگام سخنراني از علي ( ع ) به زشتي ياد مي كند و حتّي فرماني هم براي ديگر سخنرانان در دور افتاده ترين شهرها صادر مي كند تا به شايسته ترين بنده خدا فحش و ناسزا بگويند .
حَمَوي از دانشمندان اهل سنّت مي گويد : عليّ بن أبي طالب در منابر شرق و غرب كشور اسلامي سبّ و لعن مي شد حتّي در دو شهر مقدّس ، يكي محلّ ولادت او ، و ديگري محلّ هجرت و همراهي او با پيامبر يعني شهر مدينه ، در منبرها بر او نفرين و به بدي ياد مي كردند
معجم البلدان : 3 / 191 ، و5 / 38 .
زمخشري و سيوطي دو تن از بزرگان و دانشمندان سنّي مذهب مي گويند :
در دوران بنو اميّه بر بالاي بيش از هزار منبر علي را لعنت مي كردند ، و پايه گذار اين سنّت ، شخص معاويه بود
بيع الأبرار زمخشري : 2 / 186 ، النصاع الكافية لمحمد بن عقيل : 79 ، عن السيوطي ، النص والاجتهاد : 496 . .
چرا اين همه نا سزا؟!
و اكنون اين سؤال كه ريشه در اعماق دردهاي روحي و رواني هر مسلمان با غيرت دارد مطرح مي شود كه :
مگر عليّ بن أبي طالب ( ع ) از أصحاب و ياران رسول خد ( ص ) نبود؟
مگر آن حضرت از خلفا و جانشينان پيامبر خدا شمرده نمي شد؟
مگر داماد پيامبر گرامي ( ص ) و همسر پاره تن آن حضرت نبود؟
مگر او - نستجير باللّه - مسلمان نبود؟ مگر نه اين است كه رسول گرامي فرمود : هر گونه ناسزا گفتن به مسلمان موجب فسق است : «سباب المسلم فسوق »
صحيح بخاري : 171 ح 48 ، كتاب الايمان - باب خوف المؤمن من أن يحبط عمله . صحيح مسلم : 1 / 58 ، باب قول النبي ( ص ) : «سباب المسلم فسوق » . .
پس چرا سبّ و لعن علي ( ع ) جنبه شرعي و قانوني به خود مي گيرد؟
معاويه چگونه حكومتي تشكيل داده كه پايه هاي آن بايد با سبّ علي ( ع ) استوار مي گردد كه بنا به نقل ابن عساكر ، مروان به امام زين العابدين ( ع ) گفت : هنگام محاصره عثمان ، كسي همانند علي ( ع ) از وي دفاع ننمود . حضرت فرمود : پس چرا اين همه او را در بالاي منابر ناسزا مي گوييد؟
مروان پاسخ داد : اساس حكومت ما ، استوار نمي گردد مگر با اين ناسزاها .
«ما كان في القوم أحد أدفع عن صاحبنا من صاحبكم يعني عليا عن عثمان قال قلت فما لكم تسبونه علي المنبر قال لا يستقيم الأمر إلا بذلك
تاريخ مدينة دمشق لابن عساكر : 42 / 438 ، الصواعق المحرقة ص 33 ، النصائح الكافية ص 114 عن الدار قطني ، شرح نهج البلاغة : 13 / 220 .
چه اتفاقي در تاريخ اسلام مي افتد كه وقتي عمر بن عبد العزيز تصميم مي گيرد از لعن علي ( ع ) جلوگيري كند ، مردم از گوشه و كنار مسجد فرياد بر مي آورند «تركت السنّة ، تركت السنّة » هان ، سنت پيامبرا را ترك كردي!!
قال ابن عقيل : إنّ عمر بن عبد العزيز لما ترك تلك البدعة المنكرة ، وهي التطاول علي مقام أمير المؤمنين علي عليه السلام في خطبة الجمعة أرتج المسجد بصياح من فيه بعمر بن عبد العزيز تركت السنة تركت السنة .
العتب الجميل ص 74 - 75 ، النصايح الكافية : 116 تهنئة الصديق المحبوب لحسن بن علي السقاف : 59 ، ط . دار الإمام النووي - عمان - الأردن ، شرح نهج البلاغه لابن أبي الحديد : 13 / 222 .
شكنجه خود داري كنندگان از ناسزا به حضرت
از آنجايي كه دانستن حق مردم است ، چه بهتر خوانندگان گرامي بدانند كه وقتي عطيه فرزند سعد وي از راويان صحيح بخاري و صحيح ترمذي و سنن ابوداود مي باشد . از ناسزا گفتن به علي ( ع ) خود داري كرد ، حجاج بن يوسف دستور داد وي را 400 ضربه شلاق زده و سر و ريش او را تراشيدند
فكتب الحجاج إلي محمد بن القاسم الثقفي أن أدع عطيّة فإن لعن علي بن أبي طالب وإلّا فاضربه أربعمائة سوط واحلق رأسه ولحيته ، فدعاه فأقرأه كتاب الحجاج فأبي عطيّة أن يفعل فضربه أربعمائة سوط وحلق رأسه ولحيته - إلي أن قال : - توفي سنة إحدي عشرة وماأة وكان ثقة إن شاء اللّه .
الطبقات : 6 / 304 ، ترجمة عطيّة بن سعد بن جنادة العوفي ، باب الطبقة الثانية ممن روي عن عبد اللّه بن عمر . تهذيب التهذيب 7 / 226 ( 7 / 201 ) ط .
همچنين ابو يحيي اعرج كه از روات صحاح سته مي باشد بخاطر امتناع از سبّ علي ( ع ) به دستور حجاج ، پاشنه پاي او را قطع كردند و پس از آن به معرقب ( پاشنه بريده ) شهرت يافت
قال ابن حجر : إنّما قيل له المعرقب لأنّ الحجاج أوبشر بن مروان عرض عليه سبّ علي ( ( ع ) ) فأبي ، فقطع عرقوبه ، قال ابن المديني : قلت لسفيان : في أي شئ عرقب ؟ قال : في التشيّع .
تهذيب التهذيب : 10 / 134 ترجمة أبو يحيي الأعرج المعرقب .
انتقام از علي چرا؟
كسي نيست سؤال كند كه مگر علي ( ع ) چه گناهي مرتكب شده بود كه مستحق اين چنين روشهاي خشن غير انساني و ضدّ اسلامي در حق او روا مي داريد؟
مگر در ركاب پيامبر اكرم ( ص ) جنگيدن گناه است؟
مگر براي اعتلاي كلمه اسلام تلاش كردن جرم است؟
مگر در جهت نابودي دشمنان اسلام وقرآن مبارزه كردن معصيت است؟
آيا نه اين است كه اينان كينه اي را كه از شخص رسول اكر ( ص ) داشتند بر علي ( ع ) وارد ساختند كه كه علي ( ع ) مي فرمايد :
كلّ حقد حقدته قريش علي رسول اللّه ( ص ) أظهرته فيّ ، وستظهره في ولدي من بعدي ، مالي ولقريش ؟! إنّما وترتهم بأمر اللّه ورسوله ، أ فهذا جزاء من أطاع اللّه ورسوله إن كانوا مسلمين »
شرح نهج البلاغة : 20 / 328 .
تمام كينه هايي كه قريش از پيامبر گرامي ( ص ) داشتند بر من روا داشتند و پس از من نيز ، در حق فرزندان من روا خواهند داشت ، آخر مرا با قريش چه كار؟!
اگر من با آنان جنگيدم ، به دستور خدا و رسول او بود ، آيا همين است پاداش كسي كه از خدا و رسولش اطاعت كند؟!!
فاطمه زهرا ( س ) در خطبه آتشين خود فرمود :
«وما الذي نقموا من أبي حسن ! نقموا واللّه نكير سيفه!! »
بلاغات النساء لابن طيفور : 20 ، السقيفة وفدك للجوهري : 120 ، شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد : 16 / 233 ، معاني الأخبار للصدوق : 355 ، الأمالي للشيخ الطوسي : 375 ، .
اين چه انتقامي است از علي مي گيرند؟! به خدا سوگند اين انتقام شمشير او است كه بر ضد مشركان و كفار به كار بست!!!
گيريم علي در حق دودمان بنواميه كوتاهي كرده بود و آنان را كه 20 سال كمر همت به نابودي اسلام و قتل پيامبر بسته بودند ، به سزاي اعمال خود نرسانده بود و همگي آنان را كه قرآن شجرة ملعونه ناميده به درك نفرستاده بود ، پس همنامان علي چه جرمي مرتكب شده بودند كه مستحق وحشيانه ترين برخورد اين دودمان شده بودند .
كشتن مولود همنام علي چرا؟
آري! يكي از بالاترين ننگي كه بر پيشاني بنواميه تا ابد نقش بسته همين است كه رجال شناسان در شرح حال «علي بن رَباح » مي نويسند:
«كانت بنو أميّة إذا سمعوا بمولود إسمه علي ، قتلوه فبلغ ذلك رباحاً فغيّر إسم بنيه »
سير أعلام النبلاء : 5 / 102 ، 7 / 413 ، تهذيب الكمال : 20 / 429 ، تهذيب التهذيب : 7 / 281 ، ترجمة علي بن رباح .
بنو امية وقتي مي شنيدند خانواده اي اسم نوزاد خود را به نام علي نهاده وي را بدون هيچ جرم و گناهي به قتل مي رساندند!!! وقتي اين خبر به گوش «رَباح » رسيد نام فرزندش را تغيير داد .
نسل كشي شيعه به چه جرمي؟
آري يكي ديگر از لكه هاي ننگ تاريخ بنو اميه اين است كه بنا به نقل ابن ابي الحديد سني معتزلي ، به دستور معاويه ، دوستان و شيعيان علي را از زير هر سنگ و كلوخي بيرون كشيدند و دست و پاهاي آنان را بريده و با آهن گداخته به چشمان آنان سرمه كشيدند و بر بالاي شاخه ها خرما به دار آويختند :
«فقتلهم تحت كلّ حجر ومدر ، وأخافهم ، وقطع الأيدي والأرجل ، وسمل العيون ، وصلبهم علي جذوع النخل وطرفهم وشرّدهم عن العراق ، فلم يبق بها معروف منهم »
شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد : 11 / 44 ، النصايح الكافية : 72 .
و بنا به نقل همو از امام باقر ( ع ) كه فرمود :
«فقتلت شيعتنا بكلّ بلدة ، وقطعت الأيدي والأرجل علي الظنّة ، وكان من يذكر بحبّنا والانقطاع إلينا ، سجن ، أو نهب ماله ، أو هدمت داره » .
شيعيان ما را در هر دهي و دهكده اي يافتند به قتل رساندند و دست و پاي آنان را مثله كردند و هر كس كه به ما اظهار محبت مي كرد ، زنداني كردند ، اموال او را مصادره نمودند و خانه او را ويران ساختند .
و كار را به جايي رساندند كه اگر به يك نفر زنديق و ملحد و يا كافر مي گفتند بهتر از اين بود كه او را شيعه بنامند .
«حتي إنّ الرجل ليقال له : زنديق ، أو كافر ، أحبّ إليه من أن يقال شيعة علي »
شرح نهج البلاغة : 11 / 43 .
علي مظلوم تاريخ
اگر در اين قسمت سخن به درازا كشيد ، از خوانندگان گرامي پوزش مي طلبم چون رشته كلام بدينجا كه رسيد نتوانستم عنان قلم را كنترل كنم و بدون اختيار قطره اي از مظلوميت بي پايان همه مظلوم تاريخ را بيان كردم و ذره اي از شعله هاي آتش سوزان دروني خود را اظهار كردم .
آخر چگونه مي شود كه اين ناله جانسوز علي را كه در طول تاريخ طنين افكنده ، شنيد و فرياد بر نياورد :
«ما زلت مظلوماً منذ قبض اللّه نبيه صلي اللّه عليه واله والي يوم الناس هذا »
الشافي في الإمامة ج 3 ص 110 ، شرح نهج البلاغة ابن ابي الحديد ج 20 ص 283 ، ورجوع شود به : الامامة والسياسة ، تحقيق الشيري ج 1 ص 68 ، تحقيق الزيني ج 1ص 49 ، بحار الأنوار ج 29 ص 628 .
. پس از رحلت رسول اكرم ( ص ) ، مظلوميت همواره با من قرين بوده و لحظه اي از من جدا نگشته است .
آخر مگر علي ( ع ) نيست كه به هنگام خطبه خواندن ، صداي مظلومي را مي شنود كه ناله «وا مظلمتاه » سر مي دهد ، حضرت او را به نزد خود مي خواند و مي فرمايد : اگر به تو يك مورد ظلم روا شده ، در حق من به تعداد تمام ذرّات عالم ستم روا گرديده . بيا باهم فرياد «وا مظلوماه » سر دهيم و نفرين خود را ، نثار ستم پيشگان خود نماييم .
«بينا علي - عليه السلام - يخطب إذ قام أعرابي ، فصاح وامظلمتاه ! فاستدناه علي - عليه السلام - ، فلمّا دنا ، قال له : إنّما لك مظلمة واحدة ، وأنا قد ظلمت عدد المدر والوبر ، قال : وفي رواية عباد بن يعقوب ، أنّه دعاه ، فقال له : ويحك ! وأنا واللّه مظلوم أيضا ، هات فلندع علي من ظلمنا »
شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد ج 4 ص 106 . الغارات ج 2 ص 768 ، كتاب الأربعين محمد طاهر القمي الشيرازي ص 191 .
آخر مگر مي شود اين ناله جگر سوز علي ( ع ) را از خاطره ها برد كه فرمود : در برابر آن همه ظلم ها و بيدادها ، صبر پيشه كردم در حالي كه خار در چشم و استخوان در گلويم بود و مي نگريستم كه چگونه حق و ميراث مرا به غارت مي برند :
صبرت وفي العين قذي وفي الحلق شجي أري تراثي نهباً
نهج البلاغه ، خطبه 3 .
5 - روايات و احاديث شيعه و نهي از سبّ و لعن
در اين بخش از نوشتار بعد از پرداختن به موضوع تهمتي كه اهل سنّت در سبّ و لعن همه أصحاب پيامبر به شيعه نسبت داده اند ، بدون هيچ توضيح و تفسيري به بحث از روايات و سخنان ائمّه اهل بيت ( ع ) مي پردازيم و به نمونه هاي مختلف و متنوع اشاره مي كنيم .
الف - در بين احاديث و روايات ثبت شده از زبان أئمّه معصومين ( ع ) بخشي از آن به نهي و دوري از سبّ و لعن و يا فحش و نفرين به افراد مسلمان است ، مانند اين حديث كه علّامه بزرگوار شيخ طوسي در كتاب ارزشمندش أمالي از پيامبر خدا نقل كرده است كه آن حضرت در توصيه هايي كه به ابوذر داشتند ، فرمود :
«يا أباذر! سباب المسلم فسوق ، وقتاله كفر »
أمالي طوسي : 537 ، وسائل الشيعة : 12 / 281 .
اي ابوذر! دشنام دادن و لعن مسلمان باعث فسق و جنگ با او سبب كفر مي شود .
ب - در بعضي ديگر از احاديث اهل بيت ( ع ) سبّ مؤمن حرام شمرده شده است ، همانگونه كه شيخ انصاري ( ره ) با استناد به آن فتواي به حرمت داده است و مي گويد :
«سبّ المؤمن حرام في الجملة بالأدلّة الأربعة ، لأنّه ظلم وإيذاء وإذلال »
فحش دادن و ناسزا گفتن به مؤمن حرام است في الجمله ، چون ظلم و اذيّت و آزار و كوچك و حقير ساختن او است ،
ابو بصير از امام باقر ( ع ) و آن حضرت از جدّش رسول خدا ( ص ) نقل مي كند كه فرمود :
«سباب المؤمن فسوق وقتاله كفر ، وأكل لحمه معصية ، وحرمة ماله كحرمة دمه »
سبّ مؤمن فسق و جنگ با او كفر است ، خوردن گوشت او گناه ، و مالش مانند خون او حرام است
كافي : 2 / 36 ح 2 ، ومن لا يحضره الفقيه : 3 / 569 ، و4 / 377 .
ج - و در رواياتي ديگر از فحش دادن مذمت شده است مانند اين حديث از حضرت باقر ( ع ) كه فرمود :
إنّ اللّه يبغض الفاحش المتفحّش .
كافي : 2 / 324 .
خداوند دشمن انسانهاي بدزبان و فحّاش است .
د - رواياتي كه در آن ائمّه معصومين ( ع ) شيعيان و پيروانشان را منزّه از بدزباني و فحش مي دانند ، مانند اين حديث از امام سجّاد و باقر ( ع ) و به نقل از مولا علي بن ابي طالب ( ع ) كه آن حضرت در وصيتي فرموده است :
«ولا تتكلّموا بالفحش فإنّه لا يليق بنا ولا بشيعتنا ، وإنّ الفاحش لإ؛ يكون صديقاً »
مستدرك الوسائل : 12 / 82 ح 13575 ، دعائم الاسلام : 2 / 352 .
به ناسزا سخن نگوييد ، چون سزاوار شأن و مقام ما و شيعيان ما نيست ، و همانا فحش دهنده راستگو نمي باشد .
و امام صادق ( ع ) به دوستان و يارانش سفارش مي كند و دستور مي دهد : به كسي ناسزا نگوئيد و از بدگوئي و فحش دادن به ديگران دوري كنيد ، تا هنگام ملاقات با ديگران بگويند:
«رحم اللّه جعفراً ، قد أدّب أصحابه ، فأحسن تأديبهم »
مأساة الزهراء ( س ) : 1 / 368 .
خدا جعفر را بيامرزد ، چه نيكو يارانش را تربيت كرده است .
هـ - حضرت امام علي بن ابي طالب ( ع ) پيروانش را از دشنام دادن به دشمني مانند معاويه و لشكريانش برحذر مي دارد و مي فرمايد :
«إنّي أكره لكم أن تكونوا سبّابين »
من دوست ندارم كه شما فحش و ناسزا به آنان بگوئيد ، و اگر بجاي فحش أعمال ناشايست آنان را با منطق و برهان بيان كنيد زيباتر و به عدالت نزديكتر خواهد بود
نهج البلاغه : خ 206 ، شرح ابن ابي الحديد : 11 / 21 .
و فرزند آن امام بزرگوار امام صادق ( ع ) وقتي كه مي شنود يكي از ياران آن حضرت در مسجد با صداي بلند از دشمنان اهل بيت بدگوئي مي كند مي فرمايد :
«ما له لعنه اللّه! تعرّض بنا ، قال اللّه سبحانه وتعالي : (وَلَاتَسُبُّواْ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ )... . »
بحار الانوار : 71 / 217 .
چه شده است او را ، خدا لعنتش كند ، چرا زبان دشمنان ما را عليه ما باز مي كند؟ مگر سخن وحي را در كتاب حق قرآن مجيد نشنيده است كه خداوند مي فرمايد : به افرادي كه غير از خدا را مي خوانند ناسزا نگوئيد ، زيرا آنها متقابلاً بدون علم و آگاهي به خدا ناسزا خواهند گفت .
6 - نهي از سبّ در احاديث اهل سنّت :
الف - عبد اللّه بن مسعود از پيامبر اكرم ( ص ) نقل مي كند كه آن حضرت فرمود :
«سباب المسلم فسوق »
صحيح بخاري : 171 ح 48 ، كتاب الايمان - باب خوف المؤمن من أن يحبط عمله . صحيح مسلم : 1 / 58 ، باب قول النبي ( ص ) : «سباب المسلم فسوق » .
سبّ و لعن مسلمان موجب فسق است .
ب - ابو هريرة از رسول خدا ( ص ) نقل مي كند كه فرمود :
«إيّاكم والفحش فإنّ اللّه يبغض الفاحش المتفحّش »
مسند الحميدي : 2 / 490 ، صحيح ابن حبّان : 12 / 507 ، الجامع الصغير للسيوطي : 1 / 283 ح 1853 ، كنز العمال : 3 / 598 ح 8088 .
از فحش و ناسزا گوئي دوري كنيد ، زيرا خداوند دشمن انسانهاي فحّاش و بد زبان است .
ج - عن رسول اللّه ( ص ) قال : يا عائشة! إنّ اللّه لا يحبّ الفاحش المتفحّش »
سنن أبي داود : 2 / 435 ، المستدرك : 1 / 12 ، سنن نسائي : 6 / 482 .
پيامبر خدا ( ص ) به عايشه فرمود : خداوند فحش دهنده بدزبان را دوست ندارد .
7 - لعن و نفرين به صاحبش برمي گردد
الف - ابو حمزه ثمالي مي گويد : از حضرت باقر العلوم ( ع ) شنيدم كه فرمود :
«إنّ اللعنة إذا خرجت من فيّ صاحبها تردّدت بينهما ، فإن وجدت سماغاً ، وإلّا رجعت علي صاحبها »
كافي : 2 / 360 ، وسائل الشيعة : 12 / 301 .
لعن و نفرين وقتي كه از دهان شخص خارج مي شود اگر اهلش را نيافت به صاحبش برمي گردد .
ب - ابن حجر عسقلاني از ابو داود و او از ابو الدرداء با سندي خوب نقل مي كند كه : لعنت و سبّ افراد به طرف آسمان بالا مي رود ، درهاي آسمان به رويش بسته مي شود ، پس برمي گردد به زمين و به چپ و راست مي رود ، اگر اهلش را پيدا نكرد ، به شخص لعنت كننده برمي گردد
فتح الباري : 10 / 389 ، مسند احمد : 1 / 408 ، كنز العمّال : 3 / 617 ح 8193 .
8 - سبّ و لعن در قرآن
قبل از پرداختن به بحث و گفتگو در آيات قرآن لازم مي دانيم تا از جهت لغت به موضوع بحث كه لعن و سبّ است نيز به پردازيم .
«السبّ في اللغة هو الشتم أو قبيح الكلام » .
معني سبّ در لغت تعرّض به ديگران با سخن زشت و ناپسند است .
راغب مي گويد :
«أنّ السبّ : الشتم الوجيع »
سبّ به معناي سخن زشت دردآور است .
«وأمّا اللعن : فهو إن كان من اللّه سبحانه فمعناه الطرد من الرحمة ، وإن كان من الناس فمعناه الدعاء بالطرد »
رجوع كنيد به المفردات : 471 ، مجمع البحرين : 6 / 309 ، الصحاح : 4 / 2196 ، النهاية : 4 / 330 ، لسان العرب : 1 / 455 ، و12 / 318 .
و امّا لعن اگر در سخن خدا باشد به معناي دور كردن از رحمت است ، و اگر از طرف مردم بود به معناي دور شدن است .
همانگونه كه در لغت بين لعن و سبّ فرق گذاشته شده است ، با تتبّع در آيات قرآن هم اين فرق ديده مي شود ، در حاليكه كلمه «لعن » 37 مرتبه با نسبت دادن آن به خدا ، و يك مرتبه به مردم آمده است . ولي كلمه ( سبّ ) يك مرتبه و در آيه 108 سوره أنعام آمده است
( وَلَاتَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوَا )
به كساني كه غير از خدا را مي خوانند دشنام ندهيد ، زيرا آنان متقابلاً به خدا ناسزا خواهند گفت .
بنابراين در بررسي آيات قرآن به چند دسته و طائفه از آياتي كه در موضوع سبّ و لعن است برخرد مي كنيم .
الف - گروه اوّل آياتي است كه لعن را به شيطان يا ابليس متوجه مي سازد مانند اين آيه :
( وَإِنَّ عَلَيْكَ لَعْنَتِي إِلَي يَوْمِ الدِّينِ ) ص / 78 .
و مسلّماً لعنت من تا روز داوري و قيامت بر تو خواهد بود .
ب - گروه دوم آياتي كه لعن و سبّ خداوند را متوجه دشمنان اسلام و كفّار نموده است مانند :
( إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْكَفِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا ) ص / 78 . أحزاب / 64 .
خداوند كافران را لعن كرده و براي آنان آتش سوزاننده اي آماده نموده است .
و به اهل كتاب و خصوصاً يهود مانند :
( لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن بَنِي إِسْرَءِيلَ عَلَي لِسَانِ دَاوُدَ وَعِيسَي ابْنِ مَرْيَمَ ) مائدة / 78 .
كافران بني اسرائيل ، بر زبان داود و عيسي بن مريم ، لعن و نفرين شدند .
و به دشمنان اسلام كساني كه به عنوان منافق لباس دين پوشيده اند مانند :
( وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَفِقِينَ وَالْمُنَفِقَتِ وَالْكُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَلِدِينَ فِيهَا هِيَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِيمٌ ) توبة / 68 .
خداوند به مردان و زنان منافق و كفّار ، وعده آتش دوزخ داده ، جاودانه در آن خواهند ماند ، و خدا آنها را از رحمت خود دور ساخته است ، و عذاب هميشگي براي آنهاست .
و به كساني كه با اعمال و كارهاي ناپسندشان وسيله آزار و اذيّت خدا و رسول را فراهم مي آورند مانند :
( إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْأَخِرَةِ ) أحزاب / 57 .
آنها كه خدا و پيامبرش را آزار مي دهند ، خداوند آنان را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور ساخته است .
و به كساني كه با اخلاق و اعمال فاسدشان نظم جامعه اسلامي را مختل و برهم زده و حقوق مسلّم ديگران را پايمال مي كنند ، مانند :
الف - آنهايي كه قطع رحم كرده و پيوند مهر و محبّت را با اعضاء خانواده و فاميل از بين مي برند
( فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِن تَوَلَّيْتُمْ أَن تُفْسِدُواْ فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُواْ أَرْحَامَكُمْ* أُوْلَل-ِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَي أَبْصَرَهُمْ ) محمّد / 23 و 22 .
اگر از دستورات الهي رويگردان شويد انتظار مي رود كه در زمين فساد و قطع پيوند خويشاوندي كنيد ، آنها كساني هستند كه خداوند از رحمت خويش دورشان ساخته است .
ب - كساني كه ستمگري و ظلم را حرفه خويش ساخته و از تجاوز به ديگران و زورگويي دست بردار نيستند .
( أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَي الظَّلِمِينَ ) هود / 18 .
اي لعنت خدا بر ظالمان باد .
ج - كساني كه به زنان صالح و مؤمن تهمت بي عفّتي زده ، و آبرويشان را ريخته و دامن پاك آنان را با نيش بدزباني آلوده مي كنند
( إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَتِ الْغَفِلَتِ الْمُؤْمِنَتِ لُعِنُواْ فِي الدُّنْيَا وَالْأَخِرَةِ ) نور / 23 .
كساني كه زنان پاكدامن و بي خبر از هر گونه آلودگي و مؤمن را متهم مي سازند ، در دنيا و آخرت از رحمت الهي بدورند .
د - و كساني كه جان انسانهاي مؤمن را مي گيرند و دستشان به خون آنان آلوده مي گردد
( وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ و جَهَنَّمُ خَلِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ و وَأَعَدَّ لَهُ و عَذَابًا عَظِيمًا ) نساء / 93 .
و هر كس فرد با ايماني را از روي عمد به قتل برساند ، مجازات او دوزخ است ، در حاليكه جاودانه در آن مي ماند ، و خداوند بر او غضب مي كند ، و او را از رحمتش دور مي سازد ، و عذاب عظيمي براي او آماده ساخته است .
هـ - شجره ملعونه در قرآن
در تفسير اين آيه از كتاب خدا ( وَمَا جَعَلْنَا الرُّءْيَا الَّتِي أَرَيْنَكَ إِلَّا فِتْنَةً لِّلنَّاسِ وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْءَانِ ) إسراء / 60 .
و ما آن رؤيايي را كه به تو نشان داديم ، فقط براي آزمايش مردم بود ، همچنين شجره ملعونه ( درخت نفرين شده ) را كه در قرآن ذكر كرده ايم.
مفسّرين در تفسير اين آيه نوشته اند كه شجره ملعونه حكم بن ابي العاص است ، و رؤيايي كه پيامبر در عالم خواب ديد بالا رفتن فرزندان مردان حكم يكي پس از ديگري بر منبر آن حضرت بود تفسير كبير : 20 / 237 ، الجامع لأحكام القرآن : 10 / 281 و 286 ، روح المعاني : 5 / 105 و 107 ، و تفسير قرطبي : 10 / 286 .
9 - لعن در سنّت نبوي
پژوهشگران حديث نبوي كه تحقيقات و تفحّص ارزشمندي پيرامون سخنان و فرمايشات پيامبر اكرم ( ص ) داشته اند ، تقريباً تعداد سيصد عنوان در موضوع لعن كه فقط از اين كلمه استفاده شده است استخراج نموده و در معرض مطالعه و ديد ديگران قرار داده اند ، كه اين نكته دليلي روشن بر اهميّت موضوع در سيره نبوي است موسوعة أطراف الحديث النبويّ ( ص ) : 6 / 594 ، مادّه «لعن » .
به چند نمونه توجّه كنيد :
الف - لعن و نفرين پيامبر ( ص ) نسبت به بنو اميّه
در بين فرمايشات و سخنان پيامبر اكرم ( ص ) علاوه بر نهي از سبّ و لعن انسانها خصوصاً افراد با ايمان ، مواردي ديده مي شود كه آن حضرت اشخاص و يا گروههايي را مورد لعن و نفرين قرار داده است . از جمله حكم بن العاص ، كه جبير بن مطعم مي گويد : با رسول خد ( ص ) كنار حجر نشسته بودم ، حكم بن ابي العاص در حال گذر از نزديك ما بود ، پيامبر فرمود : واي بر امّت من از فرزندان و آنچه در صلب اين مرد است المعجم الأوسط للطبراني : 2 / 144 . .
و زماني كه معاويه براي فرزندش يزيد از مردم بيعت مي گرفت ، مروان گفت : اين روش ابو بكر و عمر بود ، عبد الرحمن بن ابو بكر در جوابش گفت : سنّت و روش هرقل و قيصر است .
مروان متقابلاً گفت : اين آيه را خداوند در باره تو نازل فرمود : ( وَالَّذِي قَالَ لِوَلِدَيْهِ أُفٍّ لَّكُمَآ ) أحقاف / 17 . ، و كسي كه به پدر و مادرش مي گويد : أفّ بر شما .
سخنان اين دو نفر بگوش عائشه رسيد ، گفت : مروان دروغ مي گويد ، رسول خدا پدرش را لعنت كرد ، در حاليكه او در صلب پدرش بود أحقاف / 17 . در المنثور سيوطي : 6 / 41 ، أسد الغابة : 2 / 34 ، سنن الكبري نسائي : 6 / 459 ، تفسير ابن كثير : 4 / 172 ، المستدرك علي الصحيحين للحاكم : 4 / 481 .
فخر رازي اين حديث را دليل صحيح بودن تفسير شجره ملعونه در باره حكم و فرزندانش مي داند ، و مي گويد : «وممّا يؤكّد هذا التأويل قول عائشة لمروان : لعن اللّه أباك وأنت في صلبه » ، آنچه كه اين تفسير را تقويت مي كند ، سخن عائشه است به مروان ، كه گفت : خداوند پدرت را لعنت كرد ، در حاليكه تو در صلب او بودي التفسير الكبير : 20 / 237 .
صاحب كتاب تفسير الدرّ المنثور نقل مي كند كه عائشه به مروان گفت : شنيدم كه رسول خدا ( ص ) به پدرت و جدّت ابو العاص بن أميّه مي گفت : «إنّكم الشجرة الملعونة في القرآن » ، شما درخت نفرين شده در قرآن هستيد الدرّ المنثور : 4 / 191 .
امام حسن مجتبي ( ع ) به مروان فرمود : «لقد لعن اللّه أباك الحكم وأنت في صلبه علي لسان نبيّه ، فقال : لعن اللّه الحكم وما ولد » خداوند بر زبان پيامبرش پدرت حكم را لعنت كرد و تو در صلب او بودي ، فرمود : خدا لعنت كند حكم را و آنچه از او به دنيا آيد البداية والنهاية : 8 / 284 ، كنز العمال : 11 / 257 ، تاريخ مدينة دمشق : 57 / 244 ، سير أعلام النبلاء : 3 / 478 .
و عبد الرحمان بن ابو بكر به مروان گفت : خداوند پدرت را لعنت كرد و تو در صلب او بودي تفسير قرطبي : 16 / 197 . .
ب - لعنت كردن پيامبر اكرم ( ص ) ابو سفيان و معاويه را
اظهار ناراحتي و عدم رضايت پيامبر از بعضي چهره هاي سرشناس صدر اسلام دليلي قاطع بر انحراف آنان از سيره و روش آن حضرت است ، مخصوصاً اگر اين عدم رضايت به شكل لعن و نفرين باشد ، از جمله اين افراد ابو سفيان و معاويه است ، پدر و پسري كه منشأ بسياري از فتنه ها و آشوب بوده و حوادث دردناكي براي اسلام و امّت اسلام آفريدند .
عبد اللّه بن عمر مي گويد : پيامبر از مكاني در حال عبور بود ، چشمش به ابو سفيان افتاد كه سوار بر شتر بود و معاويه و برادرش يكي پيشاپيش و ديگري پشت سر در حركت بودند فرمود : «اللّهمّ العن القائد والسائق والراكب » .
بار خدايا آنكه سواره است و آن دو كه همراه او و پياده هستند را لعنت كن ، افرادي كه اين حديث را از عبد الله بن عمر شنيدند ، سؤال كردند : آيا خودت از پيامبر شنيدي يا كسي ديگر برايت تعريف كرده است؟ گفت : آري خودم شنيدم ، و اگر دروغ بگويم ، گوشهايم كر شوند همانگونه كه دو چشمم كور شده است
تاريخ الامم والملوك : 10 / 58 ، حوادث سال 284 هـ ، كتاب صفين : 247 ، چاپ مصر .
مشابه اين حديث با نقلهاي متفاوت در كتب روائي و تاريخي آمده است كه خواننده محترم با مراجعه به اين كتابها مي تواند آن را ملاحظه نمايد وتعة صيفي : 217 ، معاني الاخبار : 345 ، الغدير : 3 / 252 ، عن تاريخ الطبري : 11 / 357 .
پس از شايع شدن اينگونه احاديث ، دستهاي پيدا و پنهان حديث سازان از باند بنو اميّه فعّاليتي عجيب را شروع كرد ، و براي جلوگيري از آثار مخرّب اين سخنان و جلوگيري از آبروريزي اين باند ، سخناني در توجيه و تأويل اين حديث مشهور سرِ زبانها انداخت از جمله اينكه : پيامبر همچون ديگران دچار خطا و اشتباه مي شود و گاه به جهت غلبه غضب ، سخناني مي گويد كه مخالف و در تضاد با سخنان ديگر او است ، مانند اين حديث كه فرموده است : «إنّي لم أبعث لعّاناً » من مبعوث نشده ام تا لعّان باشم و به كسي نفرين كنم ، و يا اين حديث : «سباب المسلم فسق » سبّ كننده مسلمان فاسق است ، و لذا از آن حضرت حديث نقل كردند كه فرمود : خداوندا هر مؤمني را كه من سبّ و لعنش كرده ام آن را وسيله تقرّب به خودت در قيامت قرار ده صحيح مسلم : 7 / 157 . .
و در احاديث ديگري نفرين خودش را به افراد مؤمن وسيله كفّاره گناهان او ، و پاكي و طهارت از آلودگيهاي گناه قرار داده است صحيح مسلم : 7 / 157 ، و8 / 26 ، وتذكرة الحفّاظ : 2 / 699 .
در حاليكه اين توجيهات ناشيانه با منطق قرآن كه مي فرمايد : ( وَمَا يَنْطِقُ عَنْ الْهَوي ) رسول ما سخن باطل و از روي هواي نفس نمي گويد ، سازگاري ندارد ، و نيز با اين حديث از عبد اللّه بن عمرو عاص كه مي گويد : آنچه پيامبر مي گفت مي نوشتم تا در ذهنم باقي بماند و آن را فراموش نكنم ، قريش از اين كار مرا نهي كرد ، گفتند : هر چه مي شنوي مي نويسي! و حال آنكه رسول خدا بشري است كه در هنگام خشم و غضب نيز سخن مي گويد .
بعد از آن چيزي ننوشتم و موضوع را به پيامبر گفتم .
فرمود : «اكتب ، فو الذي نفسي بيده ما خرج منه إلاّ حقّ » ، وأشار بيده إلي فيه .
بنويس ، سوگند به آن كسي كه جانم در دست او است از دهان من جز سخن حق خارج نمي شود
مسند احمد : 2 / 162 ، المستدرك علي الصحيحين : 1 / 105 ، تفسير ابن كثير : 4 / 264 ، تاريخ مدينة دمشق : 31 / 260 .
ج - لعنت كردن بعضي از صحابه به بعضي ديگر
1 - ابو بكر در محضر پيامبر لعنت مي شود .
ابو هريرة مي گويد : مردي در حضور پيامبر ابو بكر را سبّ و لعن مي كرد و آن حضرت متعجّبانه مي خنديد
تفسير ابن كثير : 4 / 129 ، مسند احمد : 2 / 436 ، الدر المنثور : 6 / 11 .
و در نقلي ديگر آمده است : ( أنّ رجلاً سبّ أبا بكر عند النبي ( ص ) والنبيّ لا يقول شيئاً ) . شخصي در حضور رسول خدا ( ص ) ابو بكر را لعنت مي كرد و آن حضرت هيچ سخني نمي گفت .
ابن حجر نيز مي گويد : در حضور پيامبر شخصي ابو بكر را سبّ مي گفت تاريخ النمازي : 2 / 102 ، سبل السلام : 4 / 197 .
از ابو برزه نقل شده است كه : مردي ابو بكر را سبّ كرد ، به ابو بكر گفتم : آيا اجازه مي دهي گرنش را بزنم؟ گفت : بعد از پيامبر خدا هيچ كس حق ندارد به جهت سبّ و لعن كسي را بكشد ، و اين حكم فقط مخصوص رسول خدا بود سنن نسائي : 7 / 110 .
2 - سبّ و شتم عمار ياسر و خالد بن وليد
عمّار و خالد بن وليد در محضر پيامبر به يكديگر ناسزا و فحش مي دادند ، عمّار تندروي كرد ، خالد ناراحت شد و گفت : اي رسول خدإ؛ آيا اجازه مي دهي تا اين عبد و غلام به من ناسزا بگويد؟ به خدا سوگند اگر تو نبودي او جرأت جسارت به من را نداشت .
پيامبر فرمود : خالد! دست از عمّار بردار ، هر كس به عمّار ناسزا بگويد ، خدا به او ناسزا خواهد گفت ، و هر كس او را ناراحت كند ، خدا را ناراحت كرده است أسباب النزول : 118.
3 - عياض بن حمّار
عياض بن حمّار را شخصي سبّ و لعن كرد ، به پيامبر عرض كرد : ديدي اين مرد مرا سرزنش كرد ، در حاليكه او از جهت نسب و شرافت از من پائين تر است؟ رسول خدا ( ص ) فرمود : «المستبان شيطانان يتهاتران ويتكاذبان » مسند احمد : 4 / 162 ، السنن الكبري : 10 / 235 .
دو نفر كه به همديگر ناسزا مي گويند هر دو شيطان هستند ، دشنام مي دهند و دروغ مي گويند .
در حضور عائشه از بعضي صحابه پيامبر كه از دنيا رفته بودند بدگوئي شد ، گفت : به شما دستور داده شده است تا براي گذشته گان طلب مغفرت و آمرزش كنيد ، و شما اكنون از آنان بدگوئي مي كنيد المعجم الأوسط للطبراني : 5 / 254 .
سبّ و لعن بعضي از اصحاب رسول خدا ( ص ) نسبت به بعضي ديگر گويا امري رائج و معمول بوده است كه گاه در حضور پيامبر نيز اين عمل انجام شد ، و عكس العمل آن حضرت نيز متفاوت گزارش شده است . مانند رفتار عمر با عبد اللّه بن أبي ، منافق مشهور كه با همه شهرتش از نفاق بازي و تظاهر به مسلماني ، وقتي كه عمر به پيامبر مي گويد : اجازه بده تا گردن اين منافق را بزنم ، فرمود : دست از اين كار بردار تا نگويند محمد يارانش را به قتل مي رساند
صحيح بخاري : 6 / 66 ، و67 ، صحيح مسلم : 8 / 19 ، باب نصر الأخ ظالماً أو مظلوماً ، سنن الترمذي : 5 / 90 ، ومسند احمد : 3 / 393 .
و همچنين در قضيّه ذو الخويصره كه پيامبر فرمود : او و يارانش قرآن مي خوانند ، اگر چه از حنجره آنان تجاوز نمي كند چونان خارج شدن تير از كمان
صحيح مسلم : 3 / 109 ، باب ذكر الخوارج .
و در داستان «حاطب » كه عمر به پيامبر گفت : اجازه بده تا گردن اين منافق را بزنم مسند ابو يعلي : 1 / 321 ، سبل السلام : 4 / 188 ، تاريخ ابن خلدون : 2 / 42 .
و سخن عمر نيز به ابو هريره كه گفت : «يا عدوّ اللّه وعدوّ كتابه ، سرقت مال اللّه » ؛ . اي دشمن خدا و دشمن كتاب خدا ، تو اموال خدا را دزديدي طبقات ابن سعد : 4 / 335 ، معجم البلدان : 1 / 348 . با اينكه فقيهان . اهل سنّت فتوا داده اند كه هر كس به شخص ديگري بگويد : اي منافق ، و اي دشمن خدا ، بايد تازيانه بر او بزنند كشف القناع للبهوتي : 6 / 143 .
ابن ابي الحديد گفته است : عمر بن خطاب وقتي كه خالد بن وليد مالك بن نويره را به قتل رساند به او گفت : اي دشمن خدا به حريم زندگي فردي مسلمان تجاوز كردي ، خودش را كشتي و با زنش همبستر شدي ، به خدا سوگند اگر بر تو دست يابم سنگسارت مي كنم شرح ابن ابي الحديد : 1 / 178 .
حسّان بن ثابت ، هند همسر ابو سفيان را لعنت كرده است شرح ابن ابي الحديد : 1 / 178 . و علي بن ابو طالب ( ع ) روزي كه عثمان به قتل رسيد عبد اللّه بن زبير را به جرم اينكه از عثمان دفاع نكرد لعنت كرد مروج الذهب : 2 / 54 . .
10 - آثار نوشته شده در بديهاي شيخين
يكي از روشهاي ديگر در يادآوري نقصهاي گفتاري و رفتاري افراد استفاده از نوشتن و ضبط آن است كه در طول تاريخ در اين زمينه آثاري مكتوب از اهل قلم و تصنيف به رشته تحرير در آمده است ، از آن جمله راجع به مسلمانان صدر اسلام و ياران پيامبر اكرم و چهره هاي سرشناس كه به فصلهايي كوتاه از رفتار و كردار آنان پرداخته اند ، مانند ابن خراش كه دو جلد در باره زشتكاريهاي خليفه اول و دوم نوشت ، و چون مورد اعتماد و اطمينان بود و به دروغگويي از نقل حوادث و گزارشات تاريخي متّهم نبود ، او را به طرفداري از اهل بيت پيامبر ( ص ) متّهم نمودند ، و اشخاصي از قبيل او را كه به نقل زشتكاريها پرداخته اند به همين اتّهام مورد حمله و هجوم قرار داده اند الكامل في ضعفاء الرجال : 5 / 519 ، تهذيب التهذيب : 2 / 83 . .
و گاهي آثاري از اين قبيل در ميان شعله هاي آتش به خاكستر تبديل مي شد ، مانند كتاب «ابو عوانه » - وضّاح بن خالد - احمد بن حنبل در باره او مي نويسد : «ابو عوانه » كتابي در معايب اصحاب پيامبر نوشت ، سلام بن ابي مطيع كتاب را از او گرفت و در آتش سوزاند العلل و معرفة الرجال لأحمد بن حنبل : 1 / 254 . .
ابو العبّاس بن عقده نيز از كساني است كه كتاب در باره زشتكاريهاي صحابه مي نوشت ، و با اينكه از دروغگوئي تبرئه شده است به نوشته هايش اعتماد نكرده اند لسان الميزان : 1 / 263 ، و264 ، و265 ، ميزان الاعتدال : 1 / 138 .
11 - نام كساني كه صحابه را شتم كرده اند
ذهبي در ترجمه و شرح حال ابو صلت هروي بعد از اينكه از او تجليل و تعريف كرده است مي نويسد : «إلّا أنّ ثمّ أحاديث يرويها في المثالب » آدم خوبي است ولي در سخنانش از شيخين بدگويي مي كند سير أعلام النبلاء : 11 / 447 - 448 .
و در شرح حال «رواجني » بعد از اعتراف به وثاقت و مورد اطمينان و اعتماد بودنش مي نويسد : او از مسلمانان صدر اسلام بدگوئي و شماتت مي كرد ، اگر چه تعمّدي در دروغگوئي نداشت سير أعلام النبلاء : 11 / 537 - 538 .
ابن حجر در شرح حال جعفر بن سليمان به نقل از ابن حبّان مي نويسد : جعفر از چهره هاي موثّق و مورد اعتماد در نقل حديث است ، فقط يك عيب دارد و آن هم تمايل او به اهل بيت ( ع ) است . و ازدي گفته است : جعفر انسان دروغگوئي نيست ولي نسبت به گذشتگان بي مهري كرده ، و گوشه هايي از اعمال ناشايست آنان را بازگو نموده است تهذيب التهذيب : 2 / 83 .
عمرو بن ثابت ، و اسماعيل بن عبد الرحمن اسدي ، و تليد بن سليمان ، و عمرو بن شمر ، و محمّد بن عبد اللّه شيباني ، و زياد بن منذر ، و سالم بن ابي حفصه ، و علي بن بذيمه ، و عمرو بن حمّاد قنّاد ، و افرادي ديگر نيز در موضوع سبّ و شتم بعضي از صحابه سخنان و مطالبي دارند كه در كتابهاي معتبر اهل سنّت از آنها ياد شده است
صحيح مسلم : 1 / 12 ، تهذيب التهذيب : 1 / 273 - 274 ، سير أعلام النبلاء : 18 / 12 ، لسان الميزان : 4 / 366 ، 5 / 231 ، تهذيب الكمال : 10 / 136 ، 21 / 594 ، الكامل في ضعفاء الرجال : 6 / 545 .
نويسنده: دكتر سيد محمد حسيني قزويني
اگه جواب اجمالي سوال مذكور رواولا ذكر مي فرموديد بهتر بود. لعن خلفاء واصحاب در مذهب شيعه اماميه جايز است. سپس به تفاصيل مي پرداختيد.
